İran’ın enerji diplomasisi
Uluslararası Enerji Ajansı ve OPEC örgütünün raporları, İran'ın 2024 yılının ikinci ve üçüncü aylarında petrol üretimini artırdığını gösteriyor.
OPEC raporunda, İran'ın mart ayındaki petrol üretiminin 3 milyon 188 bin varil olduğu ve buna fiyat artışının da eşlik ettiği açıklandı. Uluslararası Enerji Ajansı'nın yayınladığı istatistikler, bu yılın ilk iki ayında İran'ın petrol üretiminin günde toplam 50.000 varil arttığını gösteriyor. Ayrıca 2023 yılının 12 ayında İran'ın petrol üretimi günlük 440 bin varil arttı.
Bu rapora göre İran ağır ham petrolünün varil fiyatı Mart ayında bir önceki aya göre 3 dolar 14 sent artarak 83 dolar 48 sente ulaştı. Petrol üretimi 2021 yılında günlük 2 milyon varilin altına inerken şu anda 3 milyon varilin üzerine çıktı dolayısıyla petrol ve doğalgaz satışı ve gelirlerinin tahsilatı da arttı ve bu ihracattan kazanılan döviz ise tam zamanında tahsil edilerek Nima sistemine ve yeni ticaret sistemine alınıp yatırıldı.
Son üç yılda petrol üretimi yüzde 60, günlük doğal gaz üretimi 50 milyon metreküp, petrol rafine etme kapasitesi günde 210.000 varil, İran'ın gaz rafinaj kapasitesi ise günde 50 milyon metreküp arttı. Bu artış, Khark'ın tesislerinin, olanaklarının, lojistik ve denizcilik hizmetlerinin tamamen ihracatın emrinde olduğu, diğer taraftan ölçüm şirketinin, gemilerin demirleme hizmetlerinin ve ihracat taşıma filosunun yeteneklere sahip olduğu ve eksiksiz bir bütün filo oluşturduğu anlamına gelmektedir.
Artık İran, yaptırımlardan önceki ihracat miktarına ulaşabilir. İran, 2017 yılında ve yaptırımlardan önce günde 4 milyon varil petrol üretiyordu ancak 2018 yılında Donald Trump'ın uygulamaya koyduğu sıkı yaptırımların ardından bu miktardaki petrol üretimi keskin bir düşüş göstererek 2018'de İran'ın petrol üretiminin günlük 2,5 milyon varile ulaştı. Mevcut durumda İran'daki petrol rezervlerinin ortalama geri kazanım oranı %23-24 civarında olup, geri kazanılabilir rezervler 150 milyar varilin üzerindedir.
Son yıllarda ekonomik diplomasi, ülkelerin dış ilişkilerinde ikili ve çok taraflı fırsatların değerlendirilmesinde önemli bir araç haline gelirken, küresel ekonominin sağladığı avantajlar da ulusal çıkarların sağlanmasına dönüştü. Enerji anlaşması ihracatçı ve ithalatçı taraflar arasında oluşturulduğundan, bu program enerji ihracatçısı ülkelere diplomatik hedeflere ulaşmak için enerji araçlarını kullanma stratejileri sunmaktadır. İthalatçı ülkeler için ise sürdürülebilir enerji güvenliği oluşturmak için gerekli diplomatik stratejileri açıklığa kavuşturuyor. Mevcut durumda İran'daki petrol rezervlerinin ortalama geri kazanım oranı %23-24 civarında olup, geri kazanılabilir rezervler 150 milyar varilin üzerindedir.
Dünyanın enerji stratejik ovalinin merkezinde yer alan ve dünyanın ikinci büyük ham petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahip olan İran, küresel enerji gelişmeleri alanında önemli bir konuma sahiptir. Batı Asya bölgesi, Fars Körfezi, Umman Denizi ve Hazar Denizi toprakları dünya petrol rezervlerinin yaklaşık %70'ine, kayıtlı doğalgaz rezervlerinin ise %40'ına sahiptir. İran, özel bir enerji bölgesinde yer alması ve dünya ekonomisini doğrudan etkilemesi nedeni ile, küresel enerjide büyük paya sahip olmasının ve enerji alanında jeostratejik ve jeopolitik konumunun yanı sıra özel bir jeoekonomik konuma da sahiptir./
