Bugünkü sohbetimizde akvaryum balıklarını ele almak istiyoruz.

Akvaryum balıklarının yetiştirme sektörü, dünyanın önemli sektörlerinden biridir ve bazı güneydoğu Asya ülkeleri zengin deniz canlıları kaynakları sayesinde bu alanda aktif rol ifa etmektedir.

İran da deniz kaynakları potansiyelleri yüksek olan bir ülke olarak ve yine bu sektörün önemli oranda istihdam alanına vesile olduğundan ve ayrıca önemli bir döviz gelir kaynağını oluşturduğundan son yıllarda bu sektörde yatırım yapmaya yönelmiştir.

Akvaryum balıkları dünyanın her yerinde sevilen evcil hayvanların kategorisinde yer alır. Akvaryum balıklarının bol çeşitleri bu güzel canlılara yönelik ilginin her geçen gün daha da artmasına vesile oluyor.

Psikoloji uzmanları doğal ortamlar insan ruhu ve fıtratı ile uyum sağladığı ve huzura kavuşmasına katkı sağladığını belirtiyor. Bazıları bir akvaryumu 15 dakika seyretmenin bir insanın 48 saat boyunca mutluluk hissetmesine eşit olduğunu belirtiyor.

Akvaryum balıkları bol çeşitleri, farklı renkleri ve güzellikleri yüzünden diğer deniz canlılarından daha çok ilgi çekiyor. Bu tür balıklar eğlence amaçlı, güzellik, turistlerin ilgisini çekmek ve özellikle biyolojik çeşitliliği korumak amacıyla yetiştiriliyor.

Günümüzde akvaryum balığı ticareti dünyanın onlarca ülkesinde yaygın bir ticarettir. Bu sektörün dünya ticaretinde her yıl milyarlarca dolarlık payı olduğu ifade ediliyor.

Akvaryum balıkları yaşadıkları ortama göre tatlı su ve tuzlu su balıkları olmak üzere iki temel gruba ayrılıyor ve her biri kendi içinde soğuk su ve sıcak su balıkları olmak üzere yine iki gruba ayrılıyor.

Dünyanın akvaryum balıklarının büyük bir bölümü Ekvador bölgesine ait balıklardır. Beslenme bakımından bazı akvaryum balıkları ot ve bazıları etle beslenirken, bazıları da her ikisi ile beslenir. Bazı akvaryum balıkları davranış bakımından sakin ve barışçıl davranırken, bazıları da agresif balık olarak bilinir.

Akvaryum balıklarını sınıflandırmak için gözetilen bir başka etken bu balıkların üreme biçimidir. Bazı akvaryum balıkları doğrudan yavrularını doğururken bazıları ise yumurtlama yöntemi ile çoğalır.

Hali hazırda akvaryum balıklarının çeşitlerinden %90 kadarı tatlı su ve %10’u da tuzlu suda yaşar. Yine günümüzde dünyanın bir çok ülkesinde tatlı sularda barınan akvaryum balıklarının %10’u avlanarak elde edilirken, %90 kadarı da kültür balık olarak yetiştirilir. Ancak tuzlu suların akvaryum balıkları tatlı suyun aksine %90 denizlerden ve okyanuslardan avlanarak ve ancak %10 kültür balık olarak elde edilir.

Akvaryum balıklarına ilgi İran’da çok eski zamanlardan beri söz konusu olmuştur. İran halkının bildiği en ünlü akvaryum balığı, kırmızı balıktır. İran’da eskiden her evin bahçesinde bir havuz vardı ve içine de bir kaç kırmızı balık bırakılırdı. İran milleti binlerce yıllık bir gelenek olarak her yıl Nevruz bayramında yeni yıla girerken kırmızı balığı hayat ve hareketlilik simgesi olarak kurduğu Heftsin sofrasına koyar.

İran kuzeyinde Hazar denizi ve güneyinde Fars körfezi ve Umman denizine uzun kıyısı bulunan bir ülke olarak balıkçılık alanında eşsiz bir konuma sahiptir. Bu arada İran’ın güneyinde yer alan Fars körfezi ve Umman denizi akvaryum balık türleri bakımından çok zengindir ve buralarda avlanan akvaryum balık türleri ihraç edilir.

Aslında dünyanın akvaryum balık türlerinin %25 kadarı mercan kayaların arasında barınır ve İran’ın güneyinde yer alan Kiş, Hark, Siri adaları ve yine Buşehr ve Hürmüzgan eyaletlerinin açıkları ve Gonave liman kentinin açıkları mercan kayalarla doludur ve bu yüzden akvaryum balıkları için uygun barınaklar sayılır.

İran dünyanın akvaryum balık çeşitlerinden %80 kadarına sahiptir ve her yıl tatlı ve tuzlu su akvaryum balık çeşitlerinden onlarca ton ağırlığında bu tür balıklar başka ülkelere ihraç edilmektedir.

İran’ın Kiş adasının güzel sahilleri adeta doğal bir akvaryumdur ve burada bir çok akvaryum balık türüne rastlamak mümkün. Burada avlanan bir çeşit zehirli balık avlandıktan sonra içinin üçte ikisi su ve üçte biri hava dolu naylon torbalarda İtalya’ya ihraç edilir.

Akvaryum merakı, akvaryum balıklarını sevenlerin en büyük uğraş ve eğlencelerinden biridir. Nitekim bir çok insan okyanusların bu ilginç canlı türlerinin bir bölümünü evlerine getirmek ister ve bazen bu uğurda ve bazı pahalı akvaryum balık türlerini satın alabilmek için yüklü paralar da öder ve hem parasını ve hem zamanını bu sevilen eğlence için harcar. Bu durum ise dünyada akvaryum balıklarının iktisadi değerinin yılda bir kaç milyar dolara yükselmesine sebebiyet verdiği anlaşılıyor.

Akvaryum balıklarını toprak, metal, plastik, beton ve cam gibi çeşitli maddelerden yapılan ortamlarda yetiştirmek ve çoğaltmak mümkün. Gerçi bu maddelerden yapılan her ortam kendine göre meziyetleri ve kusurları söz konusudur.

Günümüzde insanların akvaryum balıklarına yönelik artan merakı yüzünden bu tür balıkların evlerde yetiştirilmesi ve çoğaltılması sanayi ölçekte yetiştirilerek çoğaltılmasının yanında yaygınlaşmaya başladığı gözleniyor.

İran’da akvaryum balığını yetiştirme ve çoğaltma sektörünün mazisi yarım asır öncesine dayanır. Bu sektörde faaliyet yürüten İranlı aktivistler kültür balık için uygun olan atölyeler geliştirmek ve gerekli güvenlik ve uzmanlık kurallarına uymakla çeşitli akvaryum balıklarını yetiştirmeyi ve çoğaltmayı başarmıştır. Şimdiye kadar İranlı aktivistlerin İran yerlisi olmayan 200 kadar akvaryum balık çeşidini yetiştirmeyi ve çoğaltmayı başardığından söz ediliyor.

İran’da her yıl 200 milyon akvaryum balığı yetiştirilerek iç ve dış piyasalara sürülüyor. Bu alanda Türkiye, Azerbaycan Cumhuriyeti, Ermenistan ve Irak, İran’ın yetiştirdiği akvaryum balıklarının hedef piyasalarıdır.

İran dünyada tatlı su akvaryum balıklarını yetiştiren ülkelerin arasında yer alıyor. Bu balık türlerinden biri palyaço balığıdır. Bu balık, akvaryum balıkları arasında çok ünlüdür. Palyaço balığı renkleri bakımından çok güzel bir balıktır ve ayrıca davranışları ve yüzme tarzı ile de ilgi çekmektedir. Eğer bu balığı bilmezseniz, bazen ölü numarası yaptığında gerçekten onu öldü zannedersiniz, oysa ölmemiştir. Yine bu balığın yüzme tarzı da görmeye değerdir. Palyaço balığı yılan gibi süzülerek yüzdüğü gibi bazen de dikine yüzerek sizi şaşırtır.

Aslında denizlerin derinliklerinde devam eden acayip dünyaya yönelik merak ve ilgi sadece akvaryum balıklarına ve bu balıkları evlerdeki akvaryumlarda hapsetmekle sınırlı değildir. Mercan kayaları da su altı güzelliklerin bir parçasıdır ve dünyanın zengin insanları bu kayalardan evleri veya işyerlerinin dekorasyonlarında faydalanır. Mercanların bundan yaklaşık 540 milyon yıl önce bir hayvanla ve tek hücreli bir bitkinin bazı kompleks canlıların bedeninde birleşmesinden türediği ifade edilir.

Günümüzde bir mercan kaya parçası büyüklüğüne göre 350 dolar kadar fiyatlandırılır.

Denizlerde yetişen bitkiler de İran ekonomisinde yüksek değeri olan bir başka potansiyel üründür. Dünyada her yıl 4 milyon ton kadar deniz bitkileri yetiştirilir. Bu doğrultuda İran’da üretilen deniz yosunları ilaç ve gıda maddeleri sanayilerinde özel yeri vardır. İran’da üretilen yosun çeşitlerinin en önemli alıcıları Çin ve Japonya’dır.

Bu arada akvaryum balıklarını yetiştirme ve çoğaltma işinin geniş istihdam alanı açması ve döviz gelir kaynağı olması yüzünden İran balıkçılık kurumu bu sektörü geliştirmeyi ve üzerinde yatırım yapmayı gündemine aldı. Nitekim son yıllarda çeşitli tuzlu su akvaryum balıkları geniş çapta yetiştirilmeye başladı.

İran’da akvaryum balıkları 80 kadar yerli türü ve 200 kadar yabancı türü ile büyük bir potansiyel oluşturuyor ve üzerinde yeterli yatırım yapıldığı takdirde dünya ticaretinde önemli bir payı olacağı anlaşılıyor.