Pars Today

Sohbetimizin bugünkü bölümünde Türkiye, Tacikistan ve Rusya Müslümanlarının yanı sıra bazı Arap ülkelerindeki Ramazan adetlerini gözden geçirmeye çalışacağız.

Mübarek Ramazan ayının gelmesi ile dünyanın farklı noktalarında özellikle de İslam ülkelerinde kelimeler ile açıklanmayacak bir heyecan ve coşku medyana gelir. Özellikle Müslüman ülkelerdeki Ramazan adetlerini bilmek faydalı olacaktır. Sohbetimizin son iki bölümünde kimi Müslüman ülkelerin Ramazan adetleri ile tanıştık. Bugünkü sohbetimizde ilk ele alacağımız ülke ise Türkiye’dir. Yüzde 98’i Müslüman olan bir ülke ile ilgili konuşmak istiyoruz.

Çoğunluğu Müslüman olan Türkiye’de Ramazan ayı coşkulu bir şekilde kutlanmaktadır. Bu mübarek ay başlamadan önce tüm camiler Ramazan ayı için özenle hazırlanır. Ramazan Hoşgeldin, Onbir Ayın Sultanı ve Bereket Ayı Ramazan gibi yazılar camileri süsler. Türkiye’de Eyüp Sultan Camii, Süleymaniye Camii, Mimar Sinan Camii ve Sultan Ahmet Camii ise çok özel bir şekilde süslenirler. Bu camiler mübarek Ramazan ayında namaz kılmak ve kadir gecesi merasimleri için gelen Müslümanlar ile dolup taşmaktadır.

Türkiye’de Ramazan ayına özel olan coşkulu bir şekilde yerine getirilen adetlerden biri de davulcuların sahur vakti insanları uyandırmasıdır. Sahur vakti camilerden duyulan münacat ve dua seslerine rağmen eski ve kadim bir adete göre davulcular şehirler ve köylerin sokaklarında tur atıp Müslümanları sahura ve namaz okumaya davet ederler.

Türkiye’de de iftar vakti insanlar genellikle camilerde toplu sofralar açıp iftar verirler. Bu sofralar aslında insanların birlik ve beraberliğinin simgesi de sayılır. Bu sofralarda genellikle taze ekmek, çorba, taze sebze, zeytin ve başka hazır yemek türleri görülmektedir.

Ramazan Bayramı kutlamaları Türkiye’de 3 gün boyunca sürmektedir. Tabii insanlar bu büyük bayrama bir kaç gün kala hazırlıklarını sürdürüyorlar. Bayrama bir gün kala tüm idareler ve kurumların mesai saati azaltılarak  ve halk bu büyük bayram için alışverişe çıkar. Bayram gününde ise farklı etkinliklerin düzenlenmesinin yanı sıra müzeler ve turistik mekanlar bile tatildir.

İnsanlar Bayram günü sabahında namazı cemaat okumak için camilere akın edip ardından akraba ve büyüklerin ziyaretine gider.

Ramazan ayı Allah’ın en aziz ayıdır. Günahların bağışlandığı, Kuran’ın indirildiği ve İlahi ziyafet ayıdır. Bu ay Tacikistan’da dostluk, aşk, muhabbet ve yardımlaşmak ayı olarak tanınmaktadır. Tacikistan halkı bu ayda tüm üzgünlükleri ve kırgınlıkları bir kenara bırakarak affı ve barışı öne çıkarırlar. 7 milyon 200 bin nüfuslu bu ülkede halkın yüzde 95’i Müslümanlardan oluşmaktadır.

Mübarek Ramazan ayı Müslüman Tacik halkı açısından Allah’a yakınlaşmak ve ilahi bağları kuvvetlendirmek yani ibadet etmek için çok uygun bir fırsattır. Tacikler de bu mübarek ayda Kur'an okumak, namaz kılmak ve özel ilahiler söylemek sureti ile Ramazan ayının cilvelerini korumaya, çocuk ve gelecek nesillere aktarmaya gayret ederler.

Tacikistan'da Ramazan ayına özel olan törenlerden biri de " Benim Rabbim" dua törenleridir. Bu dua töreni, iftardan sonra gerçekleştirilir. Bu dua töreninde çocuklar gruplar halinde toplanarak sokakları gezerek kapıları çalıp Ramazan ayı dolayısı ile ev sahibine tebriklerini bildirip aynı zamanda içeriği Allah'ın hamdi ve ona şükranların bildirilmesi olan şiirleri okuyup Allahu Teala'da affını ve bereketini istiyorlar. Ev sahibi de buna karşı onlara hediye veriyor. Taciklere göre Ramazan için şiirlerin yazılması ve okunması, geçmişten beri Tacik şairler ve şarkıcıların İslami ayinleri ve İslam dinini yaymaya yönelik girişimler olduğunu düşünüyorlar.

Tacikistan diyarı Müslümanları diğer Müslüman topluluklar gibi Kadir gecesinde günahlarının bağışlanması için dua ediyorlar. Onlara göre Allah'ın vadettiği gibi tövbe edenlerin tüm günahları bu gecede bağışlanacaktır.

Tacikistan halkı için Ramazan Bayramı hem milli hem dini bir bayram sayılmaktadır. Müslüman Tacikistan halkı bu günde camileri doldurarak Ramazan Bayramı namazını kılıp dualar okurlar. Tacikistan'daki ayinlerden biri de böyle bir günde bir erkek çocuk dünyaya gelirse onun adını Ramazan kız çocuk dünyaya gelirse Sumiye koyarlar. Bu da bu bayramın Tacikler arasında ne denli önemli olduğunu göstermektedir.  

Arap ülkelerinde Ramazan Arap dünyasına özel özellikleri ve kültürü ile karşımıza çıkmaktadır. Bu özellikler ve geleneklerden biri de sahur vaktinde insanların kaldırılmasıdır. Çoğu Arap ülkelerinde bu işi yapanlara Musaharati denir. Musaharatiler halkı sahur yemek için kaldırırlar. Bu kişiler yöresel kıyafetler giyerek çalgı çalıp okurlar:" Ey uyuyan! Kalk da Allah'ı ibadet et, kalk da sahurunu ye ki Ramazan geldi Ramazan!

Lübnan'da mübarek Ramazan ayının gelip çatması ile birlikte akşamleyin yapılan ziyaretler artar. Bu ziyaretlerde iftarlar verilir ve gece geç vakitlere kadar otururlar.

Lübnanlıların sofrası dünyadaki en çeşitlilik içeren sofralarından biri olup Ramazan ayında daha da çeşitlenir. Ramazan ayında yenen Lüban yemekleri arasında Tebbule, Fettuş, Patlıcan Mutebel, Humus, Kibbe, Sarma Dolma, Sembusek(Şam Börek), Arayes, Fitte'ye değinebiliriz.

Lübnan Ramazan sofrasında yer alan tatlılar da çok çeşitli ve lezizdir. Bu tatlılar Lübnanlılar tarafından genel olarak iftardan sonra bol bol tüketilir. Bunlar arasında kadayıf, künefe ve Mefruke tatlılarına değinebiliriz.

Ramazan ayında kendine has özellikleri bulunan bir başka Arap ülkesi de Suudi Arabistan'dır. Bu ülkede Ramazan ayı boyunca binlerce Müslüman sabah fecrinden itibaren umre ritüellerini ve ibadetlerini yerine getirirler. Yatsı namazından sonra da dua edip Allah'a yakarmaya başlarlar. Suudi Arabistan halkının Ramazan ayındaki asıl besin maddeleri hurma, Arap kahvesi, kıyma et ve balıktır.

Suudi Arabistan Müslümanları bir ay oruç tuttuktan sonra Ramazan Bayramı dolayısı ile birbirlerini kutlayarak caddelerde, meydanlar ve mahallelerin dolup taştığı bir şekilde Ramazan Bayramı namazlarını kılarlar. Ramazan Bayramı gününde Suudi Arabistan'ın tüm şehirleri ziyaretçilerin gelmesine hazırlıklı bir şekilde süslenirler. Caddeler, meydanlar ve parklar rengarenk ışıklandırmalar ile süslenirler. Hurma ağaçları ise bu süslemelerin en belirgin şeklini ortaya koymaktadır. Bu ülkede, Ramazan Bayramı tatilleri 15 gündür. Suudi Arabistan halkı bu tatil günlerden daha çok yolculuk yapmak ve dinlenmek için yararlanırlar.

BAE kendine özgü Ramazan özellikleri taşıyan bir diğer Arap ülkesidir. BAE'inde eski adetlere göre mübarek Ramazan ayı Şaban yarısından yani Berat Kandili'nden itibaren kutlanmaktadır.

BAE'inde "Allah'ın Hakkı" adlı bir bayram Şaban'ın yarısında düzenlenir. Bu bayramda çocuklar üzerinde altınla dokunan ağaç hurma deseni bulunan elbiseler giyerler. Bu etkinlik aslında mübarek Ramazan ayının hazırlığı olarak değerlendirilebilir

BAE'inde Müslümanlar iftar vaktinde toplu ziyafetler tertip edip tüm mahalle ahalisi akşam ezanına yakın bir zamanda bir araya toplanırlar. Böylece Ramazan ayında BAE'inde çok güzel bir manzarayla karşılaşılmaktadır. Ülke çapındaki farklı mahallelerde mum ve elektrikle aydınlatılan kandiller şehri süsleyip camiler ve minareleri de özenle ışıklandırılır. BAE Müslümanları mübarek Ramazan ayının son günlerinde yeni elbiseler alıp kimi ev eşyalarını da değiştirerek Ramazan Bayramını karşılamak için hazırlanırlar.

Kıymetli dinleyicilerimiz sohbetimizin devamında Rusya Müslümanlarının Ramazan ayındaki örf ve adetlerini gözden geçirmeye çalışacağız. Bizi dinlemeye devam edin.

Rusya'da Müslümanlar kimi istatistiklere göre 147 milyonluk ülke nüfusunun 20 milyonunu oluşturmaktadırlar. Rusya Müslümanlarının çoğunluğu Kafkasya, Tataristan ve Başkurtistan bölgelerinde yaşamaktadır. Ancak neredeyse Rusya'nın tüm büyük şehirlerinde cami bulunmaktadır. Bu camilerde ise Ramazan ayında toplu iftarlar verilip din alimleri konuşmalar yapmaktadır.

Müslümanlar'ın Ramazan ve iftar sofralarında farklılıkları olsa da neredeyse hepsinde çay ve hurmaya rastlamak mümkün. Rusya Müslümanlarının iftar sofralarında da sık sık görülmektedir. Moskova ve Sankt Petersburg gibi büyük şehirlerde Müslümanlar cemaat namazı kılıp sade iftarları toplu bir şekilde yerler. Nitekim Rusya Müslümanları arasında Ramazan ayındaki en önemli adetlerden biri de iftar sofralarının serilmesi ve iftar verilmesidir. Bu merasimler o kadar yaygın ki Ruysa gayrı Müslimleri bile  bu toplu iftarlardan haberdardırlar.

Ramazan çadırlarının kurulması 2006 yılından beri Moskova'da düzenlenen güzel geleneklerden biridir. Bu çadırlardaki programlar arasında iftar vermek, en iyi Kur'an hafızları yarışmaları, Rusya Müslüman bölgelerinin Ramazan ayındaki gelenek ve görenekleri ile tanışmak, çocukların Ramazan alanındaki bilgi yarışmaları ve özel yemekler sergisi ve gayrı Müslimlerin İslam'la tanıştırılmasına değinebiliriz.

Rusya Müslümanları arasında Ramazan Bayramı Namazı da kutlanmaktadır. Rusya Müslümanlarının tanınmış "mantı" yemeği de bu bayramda yaygın bir şekilde yenmektedir.