Sağlık Bülteni-24
Bu bölümde geçen bölümün devamında göz hastalıkları ile ilgili konuşacağız.
İnsanların göz hastalıkları kliniklerine baş vurmasının yaygın nedenleri arasında, kırma kusurları ve sorunları yer almaktadır. Bu doğrultuda yakını görememe olarak da bilinen hipermetropi, uzağı görememe ya da miyopi, astigmatizm ve presbiyopi hastalıklarına değinmek mümkün.
Çocuklarda 9 yaş altındaki dönemlerde göz hastalıkların teşhisi ve tedaviye başlaması zaruridir. Bu doğrultuda Dünya Sağlık Örgütü de gözdeki kırma sorunlarının teşhisinin de bu dönemde yapılmasına vurgu yapmıştır. Bu sorunların geç olarak teşhisi göz tembelliğine yol açabilir. Bu da çocuğu ergenlik ve daha sonraki dönemde geri dönmeyecek göz sorunları ile karşı karşıya bırakabilir. Gözün şekli , retina üzerindeki doğru yansımaları önlediği zaman kırma sorunları ortaya çıkar. Göz küresinin arkadan ve önden uzunluğunun değişmesi, kornea boyutlarının değişmesi veya yaşın ilerlemesi ile kornea ve göz lensinin değişikliklere uğraması kırma sorunlarının kaynağı olabilir.
Uzağı görememe veye miyopi sorunu kırma sorunlarının en yaygın türlerindendir. Bu sorunu yaşayan kişi yakındaki cisimleri açık ve net görmesine rağmen uzaktaki eşyaları ve görüntüleri bulanık görür. Bu çerçevede görüntülenen şekiller ve cisimlerin yansıması ağtabaka yani retina yerine gözün önünde şekillenir. Aşırı uzağı görememe sorunu ise retina ağı kırıkları, katarakt ve glukoma yol açabilir. Baş ağrısı, göz yorgunluğu, göz şaşılığı, televizyon izlemekte zorluk çekmek, kara tahtayı net görememe, trafik tabelalarını görememe gibi sorunlar da uzağı görememe hastalığının belirtilerinden olabilir.
Yakını görememe sorunu da yaygın kırma kusurları hastalıklarındandır. Hipermetropi yaşayan kişiler ise yakındaki eşyaları net göremezler. Kimileri özellikle de gençler görme alanında onları alıkoyacak sorunlar yaşamazlar. Aşırı yakını görememe sorunu yaşayanlar ise hem yakın hem uzaktaki eşyalar ve görüntüleri görmekte sorun yaşayabilirler. Yakını görememe sorunu yansımaların retina arkasında şekillendiği sırada yaşanır. Ebeveynleri bu sorunu yaşayan çocuklarda ise bu sorunun baş göstermesi ihtimali daha fazladır. Bağ ağrı, göz yorgunluğu, şaşılık ve özellikle de yakına bakarken bulanık görme bu hastalığın yaygın belirtilerindendir.

Astigmatizm hastalığında ise gözün retina üzerinde, arkasında ve önünde hiçbir şekilde ışık ışınlarını bir noktaya toparlayamadığı görülmektedir. Baş ağrı, şaşılık, göz yorgunluğu, görmede bulanıklık ve özellikle de akşamları ve karanlıkta araba kullanmakta yaşanan sorunlar astigmatizm belirtilerinden olabilir.
Göz sorunlarının başlıca hastalıklarından biri de yaşın ilerlemesi ile beliren presbiyopidir. Gençken göz lensiniz yumuşak ve esnektir. Bu yüzden göz lensiniz rahat bir şekilde hemen uzak ve yakın eşyalar ve görüntülere odaklanabilir. 40 yaşı geride bırakanlarda ise göz lensi sertleşir. Bu lens eskisine göre hemen şekil değiştirmediğinden dolayı ışık ışınları da retina arkasında bir araya gelemez. Bu da yakını görmede sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Dergiler ve kitapların ufak yazılarının okunmasında yaşanan sorunlar, gazetenin okunması için uzakta tutulması, yakın eşyayı görmekte yaşanan sorunlar, baş ağrı, göz yorgunluğu presbiyopi belirtilerinden sayılır.
Göz doktorları ise göz muayenesi yaparak kırma sorunlarına hemen teşhis koyabilir. Bu sorunları yaşayan hastalar ise genellikle de göz bulanıklığı veya görme memnuniyetsizliğinden dolayı doktora baş vururlar. Kırma sorunlarının tedavisi için gözlük, lens takma ve cerrahi yapmak yöntemlerinden yararlanılır. Kırma sorunlarının çözülmesi için en iyi yöntemin de sizin hayat tarzınız ve gözlerinizin türüne bakmak gerekir.

Göz alanındaki yaygın hastalıklardan biri de gece körlüğü olarak da bilinen niktalopidir. Bu sorunu yaşayan birisi ışığı az olan, özellikle de akşam havasındaki alanlarda görmede bulanıklık yaşar. Tabii gece körlüğü tek başına bir hastalık sayılmıyor. Bu durum başka bir fiziksel göz sorunundan kaynaklanır. Gece körlüğü yaşayan kişiler trafik tabelalarını okumakta ve görmekte de sorun yaşayabilirler. Ayrıca bu sorunu yaşayan kişiler loş ve az ışıklı alanlara da daha geç uyum sağlarlar. Gece körlüğü bir kaç hastalık ve sorun sonucu oluşur. Glukom, katarakt, A vitamini eksikliği, miyop bu hastalıklarından sayılır.

CVS olarak da bilinen bilgisayar ile çalışmadan kaynaklı göz sorunları da uzun süreli bilgisayar ile çalışan kişilerde görülür. Tabii insan gözü basılan harfleri dijital harflere göre daha iyi bir şekilde görür. Göz yorgunluğu, göz kuruluğu, göz sızlaması, iradesiz göz yaşı akması, göz bulanıklığı, boyun ağrısı ve omuz ağrısı CVS belirtilerindendir.
Bilgisayar ile çalışırken gözlerin sızlaması ve kurumasının önemli nedenlerinden biri de göz kırma sayısının azalmasıdır. Bu sorunu önlemek için bilinçli bir şekilde kontrollü biçimde göz kırpmak gerekir. CVS hastalıklarının önlenmesinin bir başka yöntemlerinden biri monitör merkezinin gözlerinizin hizasından 20 santim kadar daha aşağıda olması ve gözünüzden 50 ila 60 santim kadar uzakta olmasıdır. Bunun yanı sıra her 5 ila 10 dakikadan bir 5 ila 10 saniye uzak bir noktaya bakın. Monitörünüzü öyle ayarlayın ki pencere ve oda ışıkları doğrudan monitöre çarpmasın.
Uzun süreli devamlı monitöre aynı zamanda bir yazıya bakmak zorunda iseniz öbür sayfayı da monitöre yakın aynı düzeyde bırakın. Monitörün kontrolü ve ışığını da iyice ayarlayın. Bilgisayar ile çalışırken boynunuzu dik tutun ve omuzlarınızı geriye çekin. Yapılan tavsiyelere uyarak yine de anılan sorunları yaşıyorsanız o zaman özel gözlükler takın çünkü kimi zaman görme sorunları orta derece olunca bu yöntemle giderilebilir.

Göz alanında yaşanan yaygın sorunlardan biri de arpacık hastalığıdır. Bu hastalıkta kirpiğin üstünde veya başka bir köşesinde mor veya kırmızı acı veren bir çıkıntı ortaya çıkar. Bakteriler kirpiklerin köklerine saldırınca bu sorun belirir. Bu da kirpik köklerindeki yağ salınımı yapan bezlerin kirlenmesine ve kapanmasına yol açar. Arpacık insanları rahatsız etse de genellikle ciddi bir sorun değil ve kolay bir şekilde tedavi edilir. Arpacık özellikle de çocuklarda çok yaygındır. Arpacığınız 10 ila 14 gün kadar sürerse o zaman muhakkak doktora baş vurmanız gerek.
Ptozis olarak da bilinen göz kapağı düşüklüğü ve sarkıklığı da göz hastalıklarından biri sayılır. Bu sarkıklık hafif olabilir. Ya da tamamen gözü kapatabilir. Kimi durumlarda bu hastalık doğal görmeyi de etkiler ve tamamen görmeyi engeller. Bir göz veya her iki göz de bu durumu yaşayabilir. Bu hastalık kalıtımsal, anadan doğma veya yaşlılıktan dolayı da olabilir. Bu hastalığın çocuklarda ve yetişkinlerde tedavisi için cerrahiye baş vurulur. Bu cerrahiler görüntüyü düzeltmenin yanı sıra görmeyi de iyileştirir.

Trahoma hastalığı ise körlüğe bile yol açabilen bakteriyel bir enfeksiyon göz hastalığıdır. Bu hastalık Klamidia Trahomatis isimli bakteri tarafından oluşturulur. Trahoma hastalığı önlenebilir bir hastalıktır ve çoğu durumlarda sağlık ve hijyen kurallarına uymamaktan kaynaklanır. Yüzün temiz tutulması bu enfeksiyon ihtimalini iyice arttırır. Granüler konjonktivit, Mısır oftalmisi olarak da bilinen bu hastalıkta kirpikler her yöne çevrilir ve korneanın parlak noktasına yönelir ve bu noktaya zarar verip bu alanı çizer. Bu durum ise sonunda korneanın kararmasına ve gözlerin rahatsız olmasına neden olur. Bu bulaşıcı hastalık hala birçok yerli toplumda görülmektedir. Trahoma hastalığı tedavi edilmezse tekrarlanan enfeksiyonlar ve iltihaplar kornea yarası ve kirpik anormalliklerine yol açar.

Renk körlüğü hastalığında ise bu durumu yaşayan kişi renkleri özel durumlarda teşhis etmekte sorun yaşar. Aşırı durumlarda ise tamamen renkleri görme yetisini kaybeder. Çok az sayıda insanın renk körlüğüne yakalandığı söylenmelidir. Renk körlüğü yaşayanların birçoğu ise kırmızı ve yeşil renklerini algılamakta sorunlar yaşarlar. Daha az rastlanan durumlarda ise mavi ve sarı renklerine daha az duyarlı olurlar. Tamamen renk körlüğü yaşayan kişiler ise her şeyi siyah-beyaz ve gri olarak görürler. Bilindiği üzere renkli görmemiz için gözün retinasındaki pigmentlerin ışığa duyarlı olmasına ihtiyaç vardır.
Renk körlüğü hastalığı genellikle anneden erkek çocuğa bulaşan kalıtımsal bir hastalık da olabilir. Ancak göz sinir sistemi ve retinasına verilen zararlar da bu hastalığa yol açabilir. Diyabet, glukom, retina zayıflaması, alzheimer, parkinson, alkol düşkünlüğü, lösemi ve kimi anemi türleri de renk körlüğüne yol açabilir. Renk körlüğünün belli bir tedavisi yoktur. Ancak bu hastalığın nedeni göze verilen hasarlardan dolayı olursa durum farklı olabilir. Göz uzmanları ise bu sorunun teşhisi için farklı yöntemleri bulunmaktadır. En yaygın test ve teşhis yöntemi ise renkli diyagramlar ve cetvellerden yararlanılmasıdır.

Kuru göz sendromu ise gözün yeteri kadar yaş olmamasından kaynaklanır. Bu sorun yaşlı kişilerde daha sık görülür. Göz yaşı aslında su, yağlı sıvı, protein ve elektrolitten meydana geliyor. Bu sıvı ise gözün yüzeyini temizleyip aynı zamanda da bu yüzeyi kayganlaştırır ve güzü dış eşyalara karşı korur. Bilgisayara uzun süreli gözlerimizi diktiğimiz zaman veya uçak veya hava sirkülasyonu olmayan odada kaldığımız zaman bu sorunu yaşarız. Bu sorunun tedavisi için göz damlalarının kullanılmasının yanı sıra hayat tarzının değişmesi ve daha ciddi durumlarda cerrahiye baş vurulur.
Göz alerji sorunları göz hastalıklarından sayılırlar. Kimi kişiler özellikle de ilkbahar mevsiminde göz alerjisi sorunları yaşarlar. Göz yaşı akması, öksürük, hapşırık ve burun akıntısı bu hastalığın göstergelerindendir. Alerjik itlhaplanmış ödem olarak da adlandırılan göz alerjisi iç ve dış etkenlerden kaynaklanır. Bitkilerin polenleri, hayvanların üstündeki böcekler de alerjiye yol açabilir. Göze dokunmamak, ellerin su ve sabun ile yıkanması, takılan lenslerin yıkanması ve dezenfekte edilmesi, ortak makyaj malzemelerinin kullanılmaması ve diğerlerin takma lenslerinin takılmaması önleyici girişimler olarak görülmektedir.

Göz hastalıklarını önlemek için 6 yaş altı çocukların 2 yıldan bir ve 60 yaş üzerindeki kişilerinde yılda bir kez göz doktoruna baş vurmaları gerekir. O zaman siz de göz sağlığınızı hiçbir zaman ihmal etmeyin ve dönemsel olarak göz doktoruna baş vurun.