Pars Today

Değerli dinleyiciler, İran'ın en önemli gelişmelerini irdelediğimiz “Haftanın Bakışı” adlı haftalık bültenimizde sizlerle birlikteyiz. Bugün yine her hafta olduğu gibi İran'ın geçen haftaki en önemli gelişmelerini gözden geçireceğiz. Birlikte dinleyelim.

Bültenimizi geçen hafta İran’la ilgili önemli gelişmelerin ana başlıkları ile açıyoruz.

Seyyid İbrahim Reisi'nin Rusya Devlet  Başkanı ile Görüşmesi 

İran, Çin ve Rusya Deniz Kuvvetleri arasında 2022 Deniz Güvenlik Kuşağı Tatbikatının Düzenlenmesi

BMT Suriye özel temsilcisinin İran dışişleri bakanı ile görüşmesi 

İran ile   Romanya arasında enerji sektöründe sözleşmelerin imzalanması 

BMT  Yemen özel temsilcisinin İran temsilcisi ile görüşmesi 

İran dışişleri bakanının Çin ziyareti ile ilgili açıklamaları 

ve İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün Viyana görüşmeleri ile ilgili açıklamaları

Geçen hafta İran’ın bazı önemli gelişmeleriydi.

İran İslam cumhuriyeti cumhurbaşkanı seyit İbrahim Reisi dün Rusya cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile Moskova’da bir araya gelerek ikili, bölgesel ve küresel meseleler hakkında fikir teatisinde bulundular.  Cumhurbaşkanı Reisi söz konusu görüşmede iki ülkenin bölgede ve dünyadaki etkin rolüne işaretle, iki ülkenin bölgesel ve uluslararası meseleler hakkındaki ortak anlayışını ortak işbirliği için ortam oluşturduğunu belirterek, İran ve Rusya ilişkilerinin stratejik ilişkiler sürecinde olduğunu belirtti.   Komşu ve müttefik ülkeler ile maksimum etkileşimin İran İslam cumhuriyetinin dış politika önceliği olduğunu belirten cumhurbaşkanı “İran ve Rusya arasındaki ikili işbirliğinin güçlendirilmesi, iki ülkenin ekonomilerini canlandıracak, bölgede ve dünyada güvenliği artıracaktır.” dedi

Rusya cumhurbaşkanı Vladimir Putin de “Çok büyük ikili projeler yürütülüyor ve çeşitli alanlarda işbirliği yapıyoruz. Uluslararası alanda sıkı işbirliğimiz var. İki ülkenin çalışmaları ile Suriye’ye uluslararası terörizm ile mücadelede yardımcı olabildik.”dedi. Batılı ülkelerin Rusya ile gerginliklerinin yoğun şekilde devam ettiği ve İran’a yaptırımların kaldırılması bağlamında Viyana müzakerelerin sürdüğü bir ortamda iki cumhurbaşkanının görüşmesi, çeşitli siyasi ve ekonomi alanlardan önem arz ediyor ve iki ülke arasında uzun süreli ve kalıcı işbirliği hedefi ile karşılıklı ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. 

Hali hazırda her iki ülkeye Amerika tarafından yaptırım uygulanıyor ve her ikisi de Washington’un tek yanlı siyasetleri ve diğer ülkelerin içişlerine müdahaleye karşıdırlar; İran ve Rusya, siyasi, ekonomik, askeri ve güvenlik ilişkilerinde stratejik çıkarları paylaşıyor ve Orta Asya, Kafkaslar, Afganistan, Yemen, Irak, Suriye ve terörle mücadele dahil olmak üzere birçok bölgesel ve uluslararası gelişme hakkında ortak görüşleri paylaşıyor.

İran, Rusya ve Çin deniz kuvvetleri, Cumartesi sabah saatlerinde Hint Okyanusu'nda '2022 Deniz Güvenlik Kuşağı' adlı ortak askeri tatbikatı başlattı. İran'dan savaş gemileri ve hava birimlerinin katıldığı 'Deniz Güvenlik Kuşağı' adlı tatbikata Rusya ve Çin'in de yüzer birimleriyle yer aldı. Ortak tatbikatın Hint Okyanusu'nun kuzeyinde 17 bin kilometrekarelik alanı kapsayan bir bölgede gerçekleştiriliyor. Tatbikat Sözcüsü Tuğamiral Mustafa Taceddini, uluslararası deniz ticaretinin güvenliğinin güçlendirilmesi, deniz terörizmi ve korsanlarla mücadele arama kurtarma alanlarında bilgi değişimi ve taktik operasyonlarda tecrübe aktarımı gibi konuların tatbikatın başlıca hedeflerinden olduğunu ifade etti.

Rus ordusuna ait Pasifik Filosu'ndan 18 Ocak'ta yapılan açıklamada, güdümlü füze kruvazörü "Varyag", denizaltı karşıtı gemisi "Admiral Tributs" ve deniz tankeri "Boris Butoma"dan oluşan donanma birimlerinin yakın zamanda yapılacak bir tatbikat için İran'ın güneydoğusundaki Çabahar Limanı'na demir attığı bildirilmişti.  İran, Rusya ve Çin, "Deniz Güvenlik Kemeri" adıyla üçüncü kez ortak tatbikat düzenliyor. Söz konusu deniz tatbikatlarının ilki Aralık 2019'da yapılmıştı.

BM Suriye Özel Temsilcisi, İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Siyasi İşler Baş Danışmanı Ali Asger Haci ile görüştü.   İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Siyasi İşler Baş Danışmanı Ali Asger Haci, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Peterson ile görüştü.  Yapılan görüşmede; Suriye krizi ile ilgili son gelişmeler, anayasa komitesi görüşmeleri, yaptırımlar ile mücadele ve Suriye halkına insani yardımların gönderilmesi gibi konular ele alındı. 

İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Siyasi İşler Baş Danışmanı Ali Asger Haci, bu görüşmede şu açıklamada bulundu: "İran, BM'in Suriye toprak bütünlüğünü ve milli egemenliğini güçlendirmek, Suriyeliler arasındaki görüşmeleri teşvik etme ve  bu ülkede barış ve istikrarı inşa etme doğrultusundaki  çabalarını desteklemiş ve desteklemeye devam edecektir."

İranlı yetkili, Suriye halkı ve hükümetinin on yılı aşkın süredir IŞİD ve diğer teröristler ile mücadele ettiğini şimdi de görece bir istikrara kavuştuğunu, bölge ülkeleri ile ilişkilerini geliştirdiğini bu arada BM ve diğer bölgesel ve küresel aktörlerin bu koşullara saygı duyması gerektiğini yaptırımları kaldırmasını, mültecilerin geri dönüşü için koşulları hazırlamasını ve ülkedeki yeniden yapılanmaya yardımcı olmasını istedi." BM yetkilisi ise İran'ın BM ile işbirliği dolayısıyla teşekkürlerini ileterek işbirliklerin devamını temenni etti. İki taraf görüşmenin sonunda gelecekte istişarelerin güçlendirilmesine de vurgu yaptılar.

İran ile Romanya arasında doğalgaz endüstrisi alanında teknik ve mühendislik hizmetlerinin ihracatı için bir mutabakat zaptı imzalandı. Böylece İran ilk kez Avrupa'ya enerji hizmetleri ihracatçıları grubuna katıldı. İran ilk kez mühendislik hizmetleri ve doğal gaz iletim hatlarının inşası, gaz basıncını artırma tesisleri ve Romanya'da gaz depolama tanklarının geliştirilmesi alanlarında işbirliği yapacak. Bu nedenle İran Gaz Mühendislik ve Geliştirme Şirketi CEO'su Reza Noşadi ile Romanya Gazvest Şirketi temsilcisi Mihai Tanasco arasında bir mutabakat zaptı imzalandı.

Bu memorandumda, İran Gaz Mühendislik ve Geliştirme Şirketi'nin, Romanya'da mühendislik hizmetleri ve gaz iletim hatları gaz basınç arttırma tesisleri ve gaz depolama tanklarının geliştirilmesi alanında bu şirketle işbirliği yapması kararlaştırıldı. İran Gaz Mühendislik ve Geliştirme Şirketi CEO'su tarafından belirtildiği gibi, bu memorandumun imzalanmasının amacı, rafinerilerin, enerji santrallerinin ve gaz boru hatlarının inşasının fizibilitesi gibi çeşitli alanlarda ortak yatırım fırsatlarını ve etkileşimi incelemektir.

İran, binlerce kilometrelik doğal gaz iletim hatları ve doğalgaz tesisleri ile bu alanda en deneyimli ülkelerden biri olup, İran'da gaz tedarik projelerinin uygulanmasında ihtiyaç duyulan kalemlerin çoğunu yurt içinde inşa etme imkanı bulunmaktadır.

 İran Dışileri Bakanı Başdanışmanı Ali Asger Haci ve BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg telefonda görüştüler. Görüşmede İran Dışişleri Bakanı Danışmanı Yemen'deki son gelişmeleri, BM Yemen Özel Temsilcisi ile ele aldı. İran Dışişleri Bakanı Danışmanı görüşmede, Yemen'in kaderi hakkında karar verecek nihai tarafın bu ülke halkı olduğuna işaretle, zalimce yaptırım ve ablukanın kaldırılmasının Yemen krizinin siyasi çözümü için zemin sağlayacağını vurguladı.

Haci, BM'nin Yemen krizindeki rolüne de işaretle, müzakerelerin ilerlemesi için kayıp zincirin oluşan güvenmeme meselesi olduğunu belirterek, insani işler dahil pratik girişimlerle güven ortamını yeniden inşa etmek gerektiğini ifade etti. BM Yemen Özel Temsilcisi de görüşmede, Yemenli grupların endişelerini gelecek programlarında dikkate almaya çalıştığını kaydetti.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan 16 Ocak Pazar günü Çin'e yaptığı son ziyaret hakkında şunları söyledi: "Tahran ile Pekin arasındaki ilişkiler her alanda genişliyor ve iki ülke arasındaki ilişkiler,  25 yıllık stratejik ortaklık ve işbirliği yaklaşımıyla " kazan- "kazan" çerçevesinde ilerlemektedir. 

İran diplomasi kolu başkanı şunları da sözlerine ekledi: "Tahran ve Pekin arasındaki 25 yıllık anlaşmada iki ulusun çıkarına olan her şeyi sığdırdık. Cuma günü uygulamaya başladığımız bu anlaşmada Tahran ve Pekin muhakkak karlı çıkacaktır. "   Emirabdullahiyan", Viyana görüşmelerinin aktif taraflarından biri olarak İran'ın barışçıl nükleer haklarında yapıcı ve destekleyici bir rol oynayan Çin'e vurgu yaptı ve ve İran'a yönelik baskıcı yaptırımların kaldırılması gerektiğini vurguladı. 

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, Viyana müzakerelerinde başta Amerika olmak üzere karşı tarafların özel siyasi kararlarını bekleyen önemli ve anahtar konular hâlâ masada durduğunu belirtti. Pazartesi günü gazetecilerle düzenlediği basın toplantısında Viyana müzakerelerinde son durum hakkında açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hatipzade, birçok belge hazırlandığını, ortada duran bazı parantezler kapatıldığını, görüşlerin üzerine de bazı anlaşmalara varıldığını belirtti.

Sözcü Hatipzade şöyle ekledi:" Viyana müzakerelerinde başta Amerika olmak üzere karşı tarafların yaptırımların kaldırılması ve bazıları çok ciddi olan geriye kalan konulara ilişkin özel siyasi kararlarını bekleyen önemli ve anahtar konular hala masada duruyor."   

Viyana müzakerelerinde yapay mühletlerin gündeme gelmesine de değinen Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hatipzade şöyle dedi: "Amerika’nın şimdiki Başkanı Biden ve dış politika takımı ve Viyana’daki müzakereci heyeti Kapsamlı Ortak Eylem Planı KOEP nükleer anlaşması İran sayesinde hâlâ ayakta durduğunu, yoksa Amerika bu anlaşmadan çekildiğini ve o sırada anlaşmayı yok etmek için tüm çabasını sarf ettiğini çok iyi bilmektedir. Hatipzade İran ve Amerika’nın doğrudan müzakere etmeleri meselesini de şöyle değerlendirdi: "Amerika geçmişteki yanlış yolundan geri döndüğünü pratikte ispat etmesi gerekir ve bunu yapmadığı sürece KOEP masasında yeri yoktur. Amerika güven duygusunu oluşturmayı davranışı düzelterek gerçekleştirmesi gerekir."