Kuzey Kore nükleer denemeleri, amaç ve sonuçları

Kuzey Kore 9 Eylül Cuma günü 5. Nükleer denemesini yaptı.

5,3 büyüklüğünde depreme neden olan nükleer denemesinin ardından Amerika, İngiltere ve Fransa’nın girişimiyle toplanan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Kuzey Kore’nin nükleer denemesini kınayarak yeni yaptırım sinyali verip, yaptırımları genişletme kararı aldı.Kuzey Kore'nin hamisi Rusya ve Çin ve bölge ülkeleriyle dünya toplumu da bu nükleer denemeyi kınadı.

Kuzey Kore, nükleer savaş başlıklarının gücünü ölçmek için yaptığı nükleer patlama denemesinin başarılı olduğunu açıkladı. Son bir kaç yıldır dünyanın tepkisine aldırmayan Pyongang yönetimi tüm uyarılara rağmen nükleer silah geliştirmeye ve denemeye devam ediyor. Kuzey Kore füzelerinin 6 bin kilometre menzile sahip olduğu biliniyor. Bu durumda Kore füzeleri ABD’nin Alaska bölgesini vurulabilecek hedefler arasına alıyor.

Kuzey Kore, 1960’lı yıllara dayanan nükleer silah programı çerçevesinde 2006, 2009, 2013 yıllarında nükleer deneme ve Ocak 2016'da Hidrojen bombası denemesini yaptı

Kuzey Kore'nin 17 Şubat 2013 tarihindeki nükleer denemesini değerlendiren Amerika merkezi İstihbarat Örgütü CIA’de uzun yıllar Kuzey Kore üzerine çalışan uzman BriceKlingner, ”Güney Koreli yetkililer, parçaları okyanusun derinliklerinden çıkardıktan sonra füzenin 9 bin 500 ila 16 bin kilometre menzile sahip olabileceği tahmininde bulundu. Bu füze yalnızca Hawaii ve Alaska’yı değil tüm Amerika’yı tehdit altına alır” demişti.

Kuzey Kore'nin nükleer denemelerimi değerlendiren uzmanlara göre, Kore savaş sonrası, Amerika'nın Güney Kore'yi işgal etmesiyle Kore yarım adası parçalandı. Amerika güney Kore'ye 1958 yılında 8 farklı atom bombasının türevi olan 980 nükleer başlığı konuşlandırdı. Bu durum bölgesel güvensizlik ve gerginliği arttırdı.

Doğu ve sosyalist bloka mensup Kuzey Kore ise nükleer güç elde etmeye çalıştı. Pyongyang hükümeti, 1960lı yıllarda Sovyetler birliğinin desteğinde nükleer silahlar geliştirme programına başladı. 1986 yılında Çin Kuzey Kore’nin YangBiyon şehrine yakın bir bölgede 20 Megavatlık ilk nükleer santral inşa etti.

Sovyetler birliğinin çökme eşiğine gelmesi ve bölgesel güvenlik endişelerin azalmasıyla Amerika 1980lı yılların ortasında Güney Kore'deki nükleer başlık sayısını 150 adede indirdi. Amerika'nın dönem başkanı Baba George Buşh, 1991 yılında nükleer başlıkların güney Kore den geri çekilmesi kararını aldı. Soğuk savaşın sonra ermesine rağmen Amerika Güney Kore'deki nükleer başlıklarını geri çekme programını durdurdu. Kuzey Kore'de eski doğu blokuna mensup olduğu için eski alışkanlığını sürdürdü. Kuzey Kore Amerika'nın nükleer tehditlerine karşı caydırıcı nükleer silah geliştirmeye çalıştı. 

Kuzey Kore yetkilileri 1993 yılında yaptıkları açıklamada Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması NPT'den çekildiklerini açıkladılar; ancak daha sonra bu karardan geri adım attılar.Kuzey Kore ve ABD,1994 yılında Piyongyang'ın nükleer silah programını dondurması karşılığında uluslararası yardımla iki adet elektrik gücü sağlayan nükleer santralin inşa edilmesini öngören bir anlaşma imzaladılar.13 Eylül 1999 tarihinde Kuzey Kore uzun menzilli füze denemelerini donduracağının güvencesini verdi. Bunun ardından Amerika Kuzey Kore'ye karşı gerçekleştirilen ekonomik yaptırımları gevşettiğini açıkladı. 1999 yılı sonunda Amerika denetimindeki bir konsorsiyum, daha güvenli Batı tipi iki hafif su nükleer santralinin Kuzey Kore'de inşa edilmesi için 4,6 miyar dolarlık bir antlaşma imzaladı. Amerika yönetimi 2002  Ekim ayında, 1994 yılında Kuzey Kore ile yapılan antlaşmanın bozulduğunu, çünkü Kuzey Kore'nin nükleer silah programını sürdürdüğünü belirtti. Kuzey Kore, 2003 yılı Ocak ayında Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'ndan (NPT) geri çekildiğini açıkladı. 2003 yılından bu yana, Kuzey Kore'yi nükleer silah geliştirmekten vazgeçirmek ve karşılığında ekonomik ve diplomatik yardım sağlamak yönündeki ikna çabalarını görüşmek için ABD, Kuzey Kore, Güney Kore, Çin, Japonya ve Rusya arasında görüşmeler gerçekleştirildi.Bundan amaç, Piyongyang yönetimine nükleer silah gelişimi yönündeki hırsından vazgeçmesi için baskılarını artırmaktadır.

Ancak bu görüşmeler sonuçsuz kaldı. Soğuk savaş sonrası Kuzey Kore'nın güvenliği belirsizleşti. Çünkü Amerika ve müttefiklerinin baskısı arttı. Sovyetler birliğinin çökmesiyle kuzey kore destekçisini kaybetti. Çin'de kendi çıkarlarını korumak amacıyla Kuzey Kore'yi destekleyerek Amerika ile bölgesel ve uluslararası alanda çekişmeye girmek istemedi. Kuzey Kore'nın Amerika ile işbirliği anlaşması bozulduğu ve bununla birlikte Amerika tehditleri devam ettiği için, Pyongyang nükleer silah denemelerini arttırdı.

Kuzey Kore Amerika ile görüşmelerini sürdürdüğü ve anlaşmalar imzaladığı halde Washington yönetimine güvenmediği için gizli nükleer silah geliştirme çalışmalarını sürdürdü. Çünkü, Amerika'nın Çin ile üçlü protokol anlaşması imzaladığı halde Tayvan'ı desteklemeye devam etti. Buna ilaveten Amerika ile Japonya ve Tayvan doğu Asya'da füze kalkanı sistemi TMD'ı konuşlandırmaya çalıştılar. Amerika orta Asya ülkelerinde de sızmaya çalıştı. Amerika'nın Afganistan ve Irak işgalleri de Rusya veÇin'in ulusal güvenliğiyle bölgesel etki alanının tehdit edildiği varsayımını gündeme getirdi. Bu nedenle Moskova ile Pekin, Amerika'nın bölgedeki saldırgan ve yayılmacı girişimlerine karşı direnmek amacıyla Kuzey Kore'nin askeri, füze teknolojisi ve nükleer silah geliştirme çalışmalarına tekrar destek verdiler. Kuzey Kore'de Amerika tehditlerine karşı 9 Ekim 2006 yılında ilk nükleer silah denemesini gerçekleştirdi. Kuzey Kore'ye göre, nükleer silah Amerika'nın saldırılarını durdurmak için caydırıcı bir etkendir.

Kuzey Kore'ye göre nükleer silah Amerika karşısında caydırıcı bir güç kaynağı sayılıyor. Ancak Kuzey Kore'nin bu silahla donanmasından dolayı bölgedeki güç dengeleri bozulmuş oluyor. Çünkü daha önce Kuzey Kore ile Japonya ve güney Kore arasında konvansiyonel silahlar açısından bir güç dengesi sağlanmıştı. Nükleer silah ile donanma bu güç dengesini bozmaktadır. Bu durum, doğu Asya bölgesinde silahlanma yarışını arttıracaktır. Kuzey Kore’nin nükleer silah denemeleri bölgede gerginliğin artmasına, ABD’nin bölgedeki askeri varlığını güçlendirilmesine  neden olmaktadır. Nitekim Kore Yarımadasında 2010’da yaşanan gerginlik ABD’nin Güney Kore’deki askeri mevcudiyetini artırmasına, 2012’de Güney Kore’ye devredilmesi planlanan askeri birliklerin harp zamanı kontrolünün bir süre daha ABD’de kalmasına, Jeju Adası’nda yeni bir deniz üssünün kurulmasına, ABD ile Güney Kore birlikleri arasında daha fazla birleşik askeri tatbikatlar icra edilmesine neden olmuştu.

Siyasi gözlemci ve ekonomistlere göre, Kuzey Kore nükleer denemeleri doğu Asya bölgesi ekonomileri de kısa ve uzun sürede etkileyecektir. Nitekim bu denemeden sonra Güney Kore başta olmak üzere, bölgesel ve uluslararası piyasalarda düşme yaşandı. Temmuz ayında Güney Kore borsası yeni bir savaş çıkacak korkusuyla düştü. Güney Kore'nin hisse senetleri piyasası 1.3 oranında değer kaybetti. Nükleer denemelerin devam etmesi halinde bölge ülkelerinin askeri bütçeleri artacak ve silahlanma yarışı başlayacak. Yerli ve yabancı sermaye yatırımları azalacak ve sermaye kaçışları yaşanacak. Çin ve Rusya'ya göre, Amerika'nın baskıları ve Altılar gurubu görüşmelerinin çıkmaza girmesi sonucu Kuzey Kore nükleer denemelerini arttırdı. Bazı gözlemcilere göre, Kuzey Kore'nin nükleer silah denemeleri Rusya ve Çin'in bölgesel ve uluslararası manevra gücünü arttırmaktadır. Bu ülkeler görünüşte Kuzey Kore'nin 5. Nükleer silah denemelerini kınadıkları halde, Amerika ile müttefiki Japonya ve Güney Kore karşısında Rusya ve Çin ile Kuzey Kore ittifakının güç kazanacağına inanmaktadırlar.

Kuzey Kore, 1950’de Kore Yarımadası’nın kuzeyini ve güneyini birleştirmek için güneye saldırmış ve 1953 yılına kadar süren savaş ateşkesle sona ermişti. Taraflar arasında barış anlaşması yapılmadığı için iki Kore teknik olarak hala savaş durumunda sayılıyor. Kuzey Kore nükleer silah denemesiyle Amerika tehditlerine karşı endişelerini ifade ediyor. Kuzey Kore Buna ilaveten güçlü bir devlet olduğunu, bölgesel ve uluslararası alanda etkin bir rol oynadığını ispatlayıp iç kamuoyuna öz güven aşılamaya çalışıyor. Doğu Asya bölgesinde ve özellikle Kore yarım adasındaki güvenlik sorunu Amerika'nın müdahalelerinden kaynaklanmaktadır. Amerika güney Kore ile askeri tatbikatını sürdürdükçe, Kuzey Kore'nin nükleer silah denemelerinin durdurulması mümkün olmayacak. Çünkü kuzey Kore, Amerika'ya karşı nükleer caydırıcı güç olma girişimi meşru sayıyor.015