Pars Today

АҚШнинг машҳур таҳлилчи ва журналистлардан бири Фарид Закариё “Vashington Post” газетасидаги АҚШнинг Эронга нисбатан муваффақиятсиз ёндашувини ҳақиқатда стратегия деб бўлмайди" сарлавҳали ёзувида АҚШ раҳбариятининг Эронга қарши муваффақиятсизлиги сабабларини ўрганиб чиқди ва таҳил қилди.

Порс тудей сайтининг хабар қилишича, бу ёзувида у Вашингтон ҳукуматининг Эронга нисбатан сиёсати изчил стратегия ўрнига максимал босимга асосланган муносабтга айланганига эътибор қаратди. Қуйида бу таҳлилдан парчани ўқийсиз: АҚШнинг Эронга қарши стратегяси сўнгги йилларда аниқ муваффақиятсизликка учради Бу муваффақиятсизлик  изчил стратегиядан кўра максимал босимга қаратилган сиёсатда келиб чиқади. АҚШнинг собиқ президенти Доналд Трамп 2018 йилнинг май ойида Эрон ядровий келишувидан чиққанидан бери АҚШ Эронга  қарши " максимал босим" сиёсатини олиб бормоқда. Эронга қарши жорий этилган санкциялар Барак Обама давридаги 370 тадан Трамп даврида 1500 дан ошди ва Эрон дунёдаги энг кўп санкциялар қўлланилган давлатга айланди.  Ядровий келишув  бўйича музокаралар олиб борувчи бошқа шериклар-Евопа давлатлари, Россия ва Хитой бу сиёсатга қарши чиққан бўлса-да,  АҚШ бу мамлакатларининг Эрон билан бизнес юритишни самарали олдини олиш учун иккиламчи санкциялардан фқойдаланган.

Аммо бу сиёсатининг натижаси қандай бўлди? Ядровий келишув чекловаридан халос бўлган Эрон ўзининг ядровий дастурини кучли ривожлантирди. Атом энергияси бўйича халқаро агентлик маълумотларига асосан,  ҳозир Эронда келишилган чегарадан 30 баробар кўп бойитилган уран мавжуд. Бошқа томонидан  Эрон ташқи босимларга минтақавий  гуруҳлар билан алоқаларини кучайтириб жавоб берди.  Бу гуруҳларга Ливандаги Ҳизбуллоҳ, Ғазодаги ҲАМОС, Ямандаги ҳувсийлар, Ироқ ва Сурия қаршилик кучлари киради.  Мазкур " қаршилик ўқи" Исроил режимини сўнгги ўн йилликлардаги энг узоқ ва энг хавфли урушига олиб келди. Қизил денгизда сионистик режимга  мўлжалланган кемаларнинг қарйиб 70 фоиз ҳаракатини тўхтатиб, Ироқ ва  ва Сурияни ҳамроҳ давлатларга  айлантирди. Вашингоннинг Эронга нисбатан сиёсати ҳар томонлама барбод бўлди.

Максимал босимнинг бузилишининг сабаби нима? Брандез университети тадқиқотчиси Ҳоди Коҳилзода  ўз тадқиқотида кенгайтирилган санкциялар режими Эроннинг ўрта синфига салбий таъсир кўрсатди деган хулосага келди. Бу санкциялар  ўрта синфининг дипломатиянинг янги босқичини қўллаб-қувватлаган сиёсатчиларга ишончини йўқотишга сабаб бўлди.Бошқа томондан Эрондаги қарама-қарши ҳаракат АҚШнинг ядровий битимдан чиқишини унинг қонунийлиги исботи сифатида билади ва бошиданоқ бу музокараларни  ҳақиқий эмас де ҳисоблайди. Бу уларга хитойлик инвесторлар учун эшикларини очиш ва бўшлиқни тўлдириш учун содиқ бизнес манфаатларидан фойдаланиш имконини берди.

Вашингтон ҳукуматининг Эронга қарши фақат мухолифат ва босимга асосланана ёндашувини қўлагани ва изчил страгетияга эга бўлмагани муваффақиятсизликдан бошқа ҳеч насарса келтирмади.

АҚШ ва унинг иттифоқчилари босим воситаларига эътибор қаратиш ўрнига , Эроннинг мавжудлигнини ҳақиқат сифатида қабул қиладиган ва тарангликни камайтириш учун рағбатлантирувчи сиёсат ишлаб чиқиши тўғри келади. Бу ҳаракат деэслакация олиб келмаслиги мумкин аммо бу беқарор минтақда узоқ ва қонли урушнинг ошиши мумкин.