АҚШ ҳаво ҳужумларида қурбон бўлган тинч аҳолининг янги ўлчамлари ошкор бўлмоқда
-
АҚШ ҳаво ҳужумларида қурбон бўлган тинч аҳолининг янги ўлчамлари ошкор бўлмоқда
Ню-Ёрк Таймс газетасининг шанба куни хабар беришича, АҚШ Мудофаа вазирлиги (Пентагон) қўлга киритган янги ҳужжатлар АҚШнинг Ғарбий Осиёдаги ҳаво ҳужумлари “чуқур нотўғри маълумотлар” туфайли минглаб тинч аҳоли, жумладан, болаларнинг ўлимига сабаб бўлганини кўрсатмоқда.
Газетага кўра, тинч аҳолининг қурбон бўлгани ҳақидаги 1300 дан ортиқ ҳисоботларга оид ҳужжатлар тўплами Вашингтоннинг бошқариладиган бомбалар орқали уруш ҳақидаги фикрига путур етказади. Ҳатто рўйхатдан ўтган ҳужжатларнинг бирида ҳам хатоларни аниқлаш ёки интизомий чоралар кўриш излари йўқ. Беш йил давомида АҚШ кучлари Афғонистон, Ироқ ва Сурияда 50 000 дан ортиқ ҳаво ҳужумларини амалга оширди, бу аввалроқ хабар қилинганидан анча кўп бўлган.
"Ню-Ёрк Таймс" газетасининг янги ҳисоботида АҚШнинг Ғарбий Осиё минтақасида, хусусан, Сурия, Афғонистон ва Ироқдаги ҳарбий жиноятларининг янги ўлчовлари очиб берилган. Текширувлар шуни кўрсатадики, АҚШ ҳаво ҳужумларида қурбон бўлган тинч аҳоли сони "жуда кам" қилиб кўрсатилган ва бу аслида хабар қилинганидан камида бир неча баробар кўп. Қайд этилган ҳолатлар орасида 2016-йилнинг 19-июлида Сурия шимолидаги ИШИД таянчи деб ҳисобланган ҳудудга қарши операция ҳам бор эди. Дастлабки маълумотларга кўра, портлашда ИШИДнинг 85 жангариси ҳалок бўлган. Аммо аслида ўлдирилган одамлар 120 қишлоқ аҳолиси эди. Бу шуни яққол кўрсатадики, Америка қўшинларининг нишонларни кузатиш ва уларни синчиклаб аниқлаш ва нишонга олиш ҳақидаги даъволарига қарамай, америкаликлар бу мамлакатлар аҳолисига инсон кўзи билан эмас, балки ҳаёти муҳим бўлмаган тирик жонзотлар сифатида қарашган. Шу сабабдан ҳам ҳаво ҳужумларида тинч аҳоли ва бегуноҳ одамлар нишонга олингани маълум бўлганидан кейин ҳам жиноятчиларни аниқлаш ва жазолаш бўйича аниқ ва таъсирли чора кўрилмаган.
Мавжуд далилларни таҳлил қилиш шуни кўрсатадики, америкаликлар ўзларининг ҳаво операцияларида, айниқса дрон ҳужумларида, кўп ҳолларда тинч аҳоли қурбонларини минималлаштириш учун зарур чораларни кўра олмадилар. 2021-йил 29-август куни АҚШ армиясининг Афғонистондаги сўнгги учувчисиз ҳаво ҳужумида Кобулда 10 киши, жумладан, 7 бола ҳалок бўлди. Кейинроқ АҚШ ҳарбийлари ҳалок бўлганлар тинч аҳоли эканини тан олди. Аслида, бу ҳаво ҳужумларининг аксарияти номутаносиб ва ҳаддан ташқари шиддатли ёки мақсадсиз ҳужумлардир.
Патрисия Гасман, инсон ҳуқуқлари бўйича катта эксперт: Қўшма Штатлар Афғонистондаги ҳаво ҳужумларида тинч аҳолининг ўлдирилишини тўғри тергов қилмаяпти ва жавобгарликдан қочмоқда.
Қўшма Штатлар назарида ҳаво ҳужумлари пайтида ҳалок бўлган ва яраланган бегуноҳ одамларнинг ҳаёти муҳим эмасдек туюлади. Бу уруш жиноятларининг яққол мисолидир. Савол шундаки, агар ҳаво ҳужуми пайтида тинч аҳолини ўлдириш уруш жинояти бўлса, нега Пентагон Сурия, Афғонистон ва Ироқдаги одамлар бир неча маротаба портлашлар натижасида ҳалок бўлганига ишонарли тушунтириш берибгина қолмай, балки амалда ҳам бепарволик қилмоқда? уни кичик ёки тасодий зарар деб ҳисоблайди. Қизиғи шундаки, АҚШ ҳарбий амалдорлари ва Пентагон бу ҳарбий жиноятларни тез ва аниқ аниқлай олмаслик баҳонасида фақат оқлашга уринмоқда. Шундай қилиб, Қўшма Штатлар мақсадсиз ва ноаниқ ҳаво ҳужумларидан омон қолганлардан кечирим сўраш ва товон тўлаш ўрнига ўз ҳаракатларини оқлашга ҳаракат қилмоқда
