Pars Today

Украинадаги урушдан бир ой ўтиб, аввалроқ НАТО ва Ғарб блокига аъзо бўлишга даъват қилган Украина президенти Владимир Зелинский Москва билан тинчлик жараёнида ўз талабларидан воз кечиб, Ғарб ва Россия ўртасидаги нейтрал давлатга айланишга тайёрлигини айтди.

Зеленский видеомурожаатида шундай деди:Биз бундай тинчлик шартномасига рози бўламиз, агар бу келишув учинчи шахслар томонидан кафолатланган бўлса. Биз хавфсизлик ва бетарафлик кафолатларига, шунингдек, мамлакатнинг ядросиз қолишига тайёрмиз.

Украина президентининг янги позициясининг эълон қилиниши, аслида, Ғарбга мос равишда, ҳатто Европа Иттифоқи ва НАТОга аъзолик масаласини ўз конституциясига киритиб, бу масала жуда муҳим деб ҳисоблаган Киев ҳукумати позицияларида орқага ташланган муҳим қадамдир. НАТОга аъзолик масаласи, айниқса, Европа ва Америка етакчилари томонидан НАТОга киришиб, Украина етакчиларини уни давом эттиришга ундади. 2008 йилда Бухарест саммитида НАТО етакчилари НАТОнинг шарққа кенгайиш сиёсатига мувофиқ Россиядан ташқаридаги Украина ва Грузияга қўшилиш қарорини эълон қилди. Ўшандан бери бу масала, хусусан, Украинанинг НАТОга аъзолиги Россия ва НАТО ўртасидаги энг баҳсли ва кескин масалалардан бирига айланди. Украина етакчилари нуқтаи назаридан, НАТОга аъзоликка эришиш Украинанинг Ғарб блокига интеграциялашуви йўлидаги муҳим қадам, шунингдек, ташқи таҳдидларга қарши, хусусан, Россия томонидан асосий хавфсизлик таҳдидини таъминлаш дегани эди.

Ғарбий чегаралар яқинида, хусусан, Украинада НАТОнинг мавжудлигини миллий хавфсизлик қизил чизиғи деб эълон қилган Россия ғарбпараст Киев ҳукуматини, шунингдек, АҚШ ва НАТОни қайта-қайта огоҳлантирди ва Украинани Ғарб ҳарбий ташкилотига қўшилмасликка чақирди.  Дарҳақиқат, НАТОнинг шарққа томон юришидан Москва томонидан жиддий хавф туғилиши ва бу ҳарбий ташкилотнинг сўнгги йилларда Украина ҳудудида борлигида амалга оширилган ҳаракатлар Россиянинг Украинага ҳужум қилишининг жиддий сабабларидан бири бўлди.

Чикаго университетининг халқаро муносабатлар профессори, тажовузкор реализм назариётчиси Жон Мерсхаймер мамлакат урушининг асосий сабаби сифатида НАТОнинг Россия чегараларига кенгайиши ва Украинанинг ташкилотга аъзо бўлиш истагини кўрсатмоқда: Буюк давлатлар ўз чегараларига сезгир ва ўз қўшни давлатларида бошқа давлатларнинг қўшинларини жойлаштиришга рози эмас.

Россия президенти Владимир Путиннинг айтишича, Россиянинг Украинадаги ҳарбий амалиётларини тўхтатиш шартларидан бири Украинанинг бетарафлигини эълон қилиш ва НАТОга аъзо бўлмаслиги кафолатидир. Украина президенти Зеленский дастлаб бу масалани қабул қилишдан қочган бўлса-да, ҳозир, Украина урушидан ва мамлакатга ўнлаб миллиард долларга баҳоланган жиддий инсоний ва моддий зарардан бир ой ўтиб, Ғарб  Украинанинг Европа Иттифоқи ва НАТО аъзо бўлиши талабига ижобий жавоб бермагани туфайли, Вашингтон ва Брюссел ваъдаларига таяниб, Москвага қарши туриш қанчалик нотўғри бўлганини тушунди.

Балки шунинг учун ҳам Зеленский бир неча кун олдин бошқа нутқида шундай деган: Биз Украина Шимолий Атлантика Шартномаси Ташкилотига (НАТО) қўшила олмаслигини қабул қилишимиз керак. У ўз мамлакатининг НАТОга аъзо бўлишидан ҳафсаласи пир бўлганини айтиб, шундай деди: Эшиклар очиқлигини йиллар давомида эшитдик, лекин айни пайтда унга (НАТО) қўшила олмаслигимизни эшитдик. Бу ҳақиқат ва тан олиниши керак.

Ҳозир Туркияда Россия-Украина тинчлик музокараларининг янги раунди бўлиб ўтишини ҳисобга олсак, Киев ҳукуматининг позициясини ўзгартириш ва Зелинскийнинг бетарафлик ва НАТОга қўшилмасликни эълон қилишга тайёрлигини эълон қилиши Москва ва Киев ўртасидаги келишув ва Украина урушида ўт очишни тўхтатиш эълон қилинишидаги муҳим қадам сифатида такидлаш мумкин.

Украинадаги сўнгги воқеалар (63)