Байден маъмурияти учун Айман ал-Завоҳирийнинг ўлдирилиши натижалари

АҚШ президенти Жо Байден “Ал-Қоида” етакчиси Айман ал-Завоҳирий АҚШнинг учувчисиз учоқлари томонидан Кобулдаги бир жойга уюштирилган ҳужумда ўлдирилганини маълум қилди.

Байден шунга мос равишда эълон қилинган баёнотида эълон қилди: Биз Афғонистонда турли ҳужумларда кўплаб америкаликларни ўлдирган “Ал-Қоида” гуруҳи етакчиси Айман ал-Завоҳирийни ўлдирдик”. Кейин у бу хабарни твиттерда тасдиқлади ва "Адолат қарор топди" деб даъво қилди.

Айман ал-Завоҳирий 2011-йилда америкалик аскарларнинг Покистон шаҳарларидан бирига уюштирган ҳужумида Усама бин Ладин ўлдирилганидан кейин “Ал-Қоида” етакчиси этиб сайланган эди. Ал-Завоҳирий 2001-йил 11-сентябрда Ню-Ёрк ва Вашингтондаги терактнинг асосий ташкилотчиларидан бири сифатида танилган; Уч мингга яқин одамнинг ўлимига олиб келган ҳужумлар. Ўшандан бери Қўшма Штатлар аз-Завоҳирийни ҳибсга олишга ёки ўлдиришга ҳаракат қилди, ва ниҳоят 2022 йилнинг ёзида шундай мақсадига эришди.

Бироқ Кобулда ал-Завоҳирийнинг қандай аниқланиши ва қандай ўлдирилгани ҳақида шубҳалар пайдо бўлди. Америка Афғонистонни тарк этганидан сўнг Ал-Қоида етакчисининг яширинганини қаердан билиб олгани бу борада муҳим жиҳатдир. Шу сабабли, Тошкентдаги саммитдан бир неча кун ўтиб “Ал-Қоида” етакчисининг ўлдирилиши ва Толибон гуруҳи Афғонистонни эгаллаб олганидан сўнг Америка расмийлари билан Толибон расмийлари ўртасидаги биринчи суҳбати айнан Тошкент саммитида амалга оширилганлиги, АҚШ ва Толибон ўртасидаги Ал-Қоида етакчисини жисмонан йўқ қилиш бўйича разведка ва оператив ҳамкорликка  шубҳа уйғотди.  Хусусан, ОАВ Тошкент учрашувида Толибон ва америкаликлар ўртасида Афғонистон Марказий банки активларининг бир қисмини Америка банкларидан блоклашни олиб ташлаш масаласи бўйича музокаралар олиб борилгани ҳақида хабар берилган.

Бошқача айтганда, Толибон америкаликларнинг Афғонистон мулкининг бир қисмини озод қилиш ваъдаси эвазига ал-Завоҳирийнинг қаерда эканлиги ҳақида Қўшма Штатларни хабардор қилган ва унинг Кобулда ўлимига замин ҳозирлаган бўлиши мумкин. Бироқ, бир неча йил аввал америкаликларнинг Толибон билан ҳамкорлиги, ниҳоят, ўтган йили Афғонистоннинг Толибон қўлига ўтишига олиб келганини ҳисобга олсак, бу имконият кучайиб бормоқда.

Нима бўлган тақдирда ҳам, энди Жо Байден, АҚШ президенти, “Ал-Қоида” етакчисини ўлдириш масаласидан фойдаланиб, ўзининг ички ва ташқи муаммоларининг бир қисмини қисқартиришга қодир. Ҳозирда Байден Қўшма Штатларнинг барча 70 ёшли президентлари орасида машҳурликнинг энг паст даражасида ва унинг номи 2021 йил август ойида Қўшма Штатларнинг Афғонистондан шармандали тарзда олиб чиқилиши билан боғлиқ. Бу кетиш Америка халқининг Байдендан норозилиги сабабларидан бири сифатида тасвирланган. Шу боис, “Ал-Қоида” етакчисининг Афғонистон пойтахтида ўлдирилиши, бу ўз ихтиёри билан кетганидан бир йил ўтиб, баъзи Америка фуқаролари назарида Америка ҳукумати обрўсини тиклашга ёрдам бериши мумкин.

Тҳе Неw Ёрк Тимес АҚШ ҳукуматининг амалдаги ва собиқ амалдорларидан иқтибос келтирган ҳолда шундай деди: Айман ал-Завоҳирий Кобулдаги ҳужумда ҳалок бўлди, бу Афғонистонда ўтган йили АҚШ қўшинлари олиб чиқиб кетилганидан бери биринчи ҳужум ва Байден маъмуриятининг терроризмга қарши ҳаракатларидаги йирик тарғибот ғалабаси.

Бундан ташқари, 100 кундан камроқ вақт ичида Америкада оралиқ сайловлар бўлиб ўтади ва Байден ва Демократик партия бу сайловлардаги мағлубиятдан қаттиқ хавотирда. Тажриба шуни кўрсатадики, террорчилик гуруҳлари етакчиларининг, айниқса, 11-сентябрдаги террорчилик ҳодисасида асосий шахсларнинг ўлдирилиши каби воқеалар бир гуруҳ америкалик сайловчилар орасида қўллаб-қувватлаш тўлқинини юзага келтиради. Байден, шунингдек, Айман ал-Завоҳирийнинг ўлим ҳақидаги фармони билан у АҚШнинг Афғонистондан шармандали олиб чиқиб кетилиши тасвирини олиб ташлаши ва шу билан бирга АҚШда бўлиб ўтадиган сайловларда Демократик партия номзодлари учун муносиб тарғибот хўраги билан таъминлай олишига умид қилмоқда.

Бундай мақсадларга эришиш, АҚШ ҳукуматининг юқори мартабали амалдорлари назарида, афғон халқининг тортиб олинган мол-мулкидан Толибон гуруҳига бир неча миллиард доллар беришга тенг.