Pars Today

Бу дастурда Гилон вилоятининг маркази Рашт шаҳрига ташриф буюрдик. биз билан бўлинг

Дўстлар бугунги дастуримизда ўрмон ва ёмғирли юрт яъни гўзал Гилон вилоятида саёҳатимизни давом эттирамиз вА ва Гилон вилояти вилояти маркази Рашт шаҳрига борамиз. Ўзининг унумдор ерлари ва қулай иқлими туфайли алоҳида иқтисодий мавқега эга бўлган, шоли, тамаки, чой ва ипакчилик маркази бўлган шаҳар. Қадимда Анзалий порти орқали Эрон ва Европа ўртасидаги ягона алоқа ва савдо йўли бўлган шаҳар.

Рашт шаҳри ўзининг географик, иқтисодий, ижтимоий, маданий ва сиёсий-маъмурий шароитига кўра муҳим хусусиятларга эга. Бу шаҳар аҳолиси асосан хизмат кўрсатиш, савдо ва саноат ишлари билан шуғулланади. Қолаверса, шоличилик бу ҳудуддаги қишлоқ аҳлининг асосий фаолият йўналишларидан биридир.

 Бу шаҳар кенг текисликда, Каспий денгизи соҳилидан 30 км узоқликда, Бандар Анзали шаҳридан жанубдаги чўкинди ерларда, Азад денгизи сатҳида ва Алборз тоғ тизмасининг шимолида жойлашган. Вилоят маркази бўлган Рашт шаҳрида ёғингарчилик миқдори денгизга яқинлиги ва Каспий денгизининг шимоли-шарқдан жануби-ғарбга эсгани учун кўп бўлади ва шу маънода бу ҳудуд Эроннинг энг ёмғирли ҳудудларидан бири ҳисобланади.  Бу шаҳарнинг иқлими мўътадил Каспий бўлиб, ёзи иссиқ ва нам, қиши эса юмшоқ. Сефид-Руд дарёсининг “Сяҳруд” ва “Гоҳар руд” номли икки тармоғи Рашт шаҳрининг шарқи ва ғарбидан оқиб, ниҳоят Анзалий лагунасига қуйилади.

Раштнинг асосий аҳолиси форс тили ва гилаки лаҳжасида сўзлашувчи “гил” қабиласидир. Тарихий манбаларда бу шаҳар эҳтимол исломдан олдин ҳам мавжуд бўлганлиги ва унинг тарихи сосонийлар даврига бориб тақалиши айтилади. Ислом даврида Сафавийлар даврига қадар Рашт шаҳри унчалик катта бўлмаган, аммо Шоҳ Аббос ИИ давридан то Қожар ҳукмронлиги охиригача Рашт йирик савдо маркази бўлган ва бу шаҳарда тўхтаган карвонлар молларини Ўрта ер денгизи портларига олиб боришган. Бугунги кунда Рашт шаҳри Эроннинг энг муҳим метрополияларидан бири ва Эроннинг қишлоқ хўжалиги ва сайёҳлик марказларидан бири ҳисобланади. Рашт шунингдек, йирик пўлат ишлаб чиқарувчиси ва Эронда нано-саратонга қарши дори-дармонларни ишлаб чиқариш марказидир. Рашт шаҳри ўсимликларнинг хилма-хиллиги, денгиз маҳсулотларининг фойдаси, шунингдек, қадимий тарихга эга бўлганлиги сабабли, ноёб таом турларига эга. Баъзи эълон қилинган статистик маълумотларга кўра, Раштда 170 турдаги маҳаллий таомлар тайёрланади. Бундан ташқари, Рашт гўшт ресурсларидан фойдаланиш соҳасида жуда хилма-хилдир ва бу шаҳарда маҳаллий ҳайвонлар, ёввойи қушлар ва балиқлар гўштидан турли хил таомлар тайёрланади. Шу боис 2015-йилда Рашт шаҳри ЮНЕСКО назорати остидаги ижодий гастрономия шаҳри сифатида дунёнинг бунёдкор шаҳарлари тармоғига қўшилди. ЮНЕСКО стандартларига кўра, бунёдкор шаҳар бу барқарор шаҳар ривожланишида фуқароларнинг инновациялари ва имкониятларидан фойдаланадиган шаҳардир. Рашт дунёдаги 18 та шаҳар қатори Эрондаги ягона шаҳар бўлиб, у гастрономия соҳасида ЮНЕСКОда рўйхатга олинган.

Шаҳар гўзаллиги нуқтаи назаридан Раштда ташриф буюриш учун кўплаб жойлар мавжуд. Архитектура нуқтаи назаридан у ўзига хос услубга эга бўлиб, уни шаҳарнинг бош майдони, Шуҳадо майдонида кўриш мумкин. Ушбу майдон атрофидаги мавжуд бинолар ўз даври меъморчилигидан бир ҳил бинолар тўпламини кўрсатади. Муниципал майдон атрофида муниципалитет биноси, почта бўлими, миллий кутубхона, шунингдек, Мирзо Кўчакхон (Жангали ҳаракатининг либертар раҳбари) ҳайкали жойлашган. Сарой ёки шаҳар биноси 1276-1305 йилларда қурилган. Муниципалитетнинг оппоқ биноси Раштдаги энг гўзал ва кўзни қамаштирувчи бинолардан бири ҳисобланиб, сайёҳлар эътиборини тортади. Соат минораси ҳам шаҳар биносининг қисмларидан бири бўлиб, қадимда одамларни ёнғин ва бошқа хавф-хатарлардан хабардор қилиш учун фойдаланилган.

Бугун ҳам у ҳар ярим соатда бир марта жиринглаб, одамларга вақт ҳақида хабар беради. Баландлиги 24 метр бўлган бу минора Рашт шаҳрининг тимсолларидан саналади. Раштдаги эски уйларнинг айримлари ҳам меъморий санъат, рангтасвир ва сувоқчилик жиҳатидан жуда қимматли бўлиб, уларда қимматбаҳо санъат асарлари, Шунинг учун улар маданий мерос сифатида рўйхатга олинган Мисол тариқасида Қожарлар даври тарихий уйлар коллекциясидан “Абришамий уйи”ни кўрсатиш мақсадга мувофиқдир.

Абришамий уйи Раштнинг гўзал тарихий биноларидан бири бўлиб, уни Қожарлар даврида Рашт шарифи Мирасмоил Ҳакимий қурдирган ва Мирзо Аҳмад Абришамий сотиб олган. Бу уй икки қаватли ва 8 та асосий хонадан иборат. Кўркам ҳовлиси ва боғи, баландлиги беш метрли деворлари, ғиштлари, ўзига хос арклари бор ипак уй барчанинг эътиборини тортади. Бу уй икки қаватли, бинонинг икки томонида иккита зинапоядан иборат бўлиб, биринчи қавати кичик безакли, юқори қавати эса кўзгу ишлари ва кичик ва катта ва ранг-баранг сувоқли бўлиб, бу тарихий бинонинг ўзига хос хусусиятларидан биридир. Шунингдек, бу уйда Хитой уйи ва кўзгу зали деб номланган иккита зал мавжуд бўлиб, залларнинг ҳар бири чиройли безакларга эга. Уйнинг хитойча залида сиз шляпа билан ўралган гул ва товуқ нақшли идишларни кўришингиз мумкин. Кўзгу зали шунингдек, нозик ойна ишлари ва шифт безаклари, арклар, бўшлиқлар ва айвонларни ўз ичига олади, бу эса бу бинони Қожарлар давридаги энг гўзал уйлардан бирига айлантирган. Бу бинонинг номи ҳам унинг эски эгаси Ҳожи Мирзо Абришамий номи билан боғлиқ.

"Бағи Муҳташам" ёки Шаҳар боғи ҳам Рашт шаҳрининг "Гоҳар Руд" дарёси бўйида жойлашган бошқа диққатга сазовор жойларидан биридир. 130 ёшли ва баланд чинорлари бўлган бу боғда ўзига хос улуғворлик ва одатда кўпчилик одамлар бор Рашт шаҳрига ташриф буюрганлар соатлаб шу боғнинг баланд ва гавжум дарахтлари соясида ўтиради.

 Бағи Муҳташамнинг диққатга сазовор жойларидан бири бу "Колаҳ Феранги биноси" деб номланувчи гўзал бино Бағи Муҳташамнинг жанубий қисмида жойлашган бўлиб, Қожарлар даврига оид. Ушбу бинонинг майдони тахминан 240 квадрат метрни ташкил этади ва у кўпбурчак шаклга эга. Кўлаҳ Феранги қасри тўрт қаватли бўлса-да, ташқаридан уч қаватли кўринишга эга бўлиб, биринчи ва иккинчи қаватларда 18 та ёғоч устунлардан фойдаланилган, иккинчи қаватнинг томи ва балкони устунларга, биринчи ва иккинчи қаватларга таянч қилинган. ҳар бир қаватда иккитадан алоҳида хоналар бор. Ушбу хоналарнинг ҳар бирида енгил деразалар мавжуд ва кондиционер йилнинг иссиқ мавсумида тўғри амалга оширилади. Кўлаҳ Феранги қасри кўп бурчакли бино бўлиб, бу қасрнинг энг баланд хонаси Ҳаштгоҳ деб аталади. Ушбу бинонинг қурилишида ишлатиладиган материаллар ғишт, ёғоч ва гипсдир. Бу бинонинг томида қизил рангли сопол идишлар ишлатилган. Бу бинонинг ёғоч панжарали 7000 метрли ҳовлиси бўлиб, узоқ йиллар Гилон ҳокимларининг қароргоҳи бўлган, бир неча бор таъмирланиб, қайта тикланган. Ниҳоят, 1374 йилда ушбу бино Гилон маданий мероси бошқармасига топширилди ва анъанавий санъат ўқув маркази сифатида белгиланди.

Азиз дўстлар, дастурнинг сўнгги лаҳзаларига етиб келдик. Бугунги дастуримиз сиз учун қизиқарли бўлди деган умиддамиз, сизни Раштнинг бошқа сайёҳлик жойларини зиёрат қилиш учун келажакдаги дастуримизга қўшилишга таклиф қиламиз.