Эрон иқтисодиётида билимга асосланган ишлаб чиқаришнинг ўрни, аҳамияти ва натижалари (8)

Инқилоб муаззам раҳбари 1401 йил шиорини "ишлаб чиқариш, билимга асосланиш, иш ўринлари ташкил этиш" деб номлади. Шу муносабат билан йил шиорига асосланган дастурлар тайёрланиб, сизларга тақдим этилмоқда. Ушбу тўпламнинг давомида билимга асосланган ишлаб чиқаришнинг Эрон иқтисодиётида бандликка таъсири муҳокама қилинади.

Билимга асосланган компанияларнинг энг муҳим салоҳиятини иқтидорли ёшлардан фойдаланиш деб ҳисоблаш мумкин. Билимга асосланган компанияларнинг ижобий хусусиятларидан бири бу соҳада билимли одамларнинг бандлигидир. Бу соҳанинг бандлиги элитанинг бандлиги ва билимли ишчи кучининг бандлиги; Атрофни ўзгартириш қобилиятига эга бўлган кучлар. Мамлакатимизда 4 миллиондан ортиқ талаба таҳсил олмоқда, 14 миллиондан ортиқ билимли, ғайратли, иқтидорли ёшлар буюк ишлар қилишга шай. Билимга асосланган иқтисодиётда билим ва ахборотни қўллаш фундаментал аҳамиятга эга бўлиб, аслида билимларни ишлаб чиқариш ва тарқатиш ва қўллаш иқтисодиёт соҳасида қўшимча қиймат ишлаб чиқаришга олиб келади. Ушбу таърифга кўра, билимга асосланган иқтисодиётда маълумотли кадрлар муҳим рол ўйнайди. Мамлакатдаги ишсиз аҳолининг катта қисмини олий ўқув юртлари битирувчилари ташкил этишини ҳисобга олсак, айтиш мумкинки, мамлакатимиз билимга асосланган соҳада кадрлар бўйича юқори салоҳиятга эга. Мамлакатнинг ёш ва билимли аҳолиси Эрон Ислом Жумҳуриятининг энг муҳим бойликларидан биридир. Мамлакатдаги ишсизларнинг 44 фоизи олий ўқув юртлари битирувчилари, афсуски, бу ишсизларнинг аксарияти қишлоқ хўжалиги битирувчилари. Билимга асосланган ишлаб чиқариш дастлаб билимли ва ихтисослашган ишсизларни жалб қилади ва бошқарув амалиётини такомиллаштириш билан ишлаб чиқариш омиллари унумдорлиги ва технология даражаси ошади ва маҳсулот инновациясига олиб келади.

Тадқиқот натижаларига кўра, аксарият ёшлар нуқтаи назаридан иш топиш йўлидаги энг муҳим тўсиқ аҳоли сонининг юқори суръатларда ўсиши туфайли ишчи кучи таклифининг ортиқча бўлиши билан боғлиқ бўлган иш имкониятларининг йўқлиги ҳисобланади. Худди шу тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, кўпчилик ёшлар таълим бандликни осонлаштирмайди, деб ҳисоблашади. Бошқа томондан, иш берувчиларнинг салмоқли кўпчилиги ҳам ёшларнинг таълим ва билим даражаси, ўрганганларини иш жойида қўллаш қобилиятини нисбатан заиф деб баҳойладилар. Бу таълим муассасалари ва меҳнат бозори ўртасидаги ўзаро алоқанинг етарли даражада йўқлиги, таълим тизими мазмунида меҳнат бозори эҳтиёжларини ҳисобга олинмаганлиги билан боғлиқ. Билимга асосланган компаниялар бу бўшлиқни тўлдиришлари мумкин.

Гап шундаки, бу 10 йил давомида инқилоб муаззам раҳбари иқтисодни доминант нутққа айлантиришга ҳаракат қилди. Шунга кўра, бу масала жамиятда маданиятга айланиши, халқнинг барча аъзолари мамлакатни тарғиб қилиш, иқтисодий юксалиш учун бор имкониятларини ишга солишлари керак. Чунки билимга асосланган маданият ҳамма нарсадан аввал маданиятдир ва бу маданият ҳар бир бўлимда кўриб чиқилиши керак. Билимга асосланган ишлаб чиқаришга асосланган иш билан таъминлашнинг афзалликларидан бири шундаки, жамиятимиздаги ёш аҳоли таркиби туфайли мамлакатнинг салоҳияти ва ҳақиқий имкониятлари жуда юқори.

Табиийки, мамлакат илмий элитасидан, инсон ресурсларидан тўғри фойдаланмаслик мамлакат ресурсларини исроф қилиш ва йўқ қилиш демакдир. Шу сабабли, ушбу истеъдодларнинг ўсиши учун имкониятлар яратиш ва уларнинг имкониятларидан фойдаланиш билимга асосланган компанияларни ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш орқали амалга ошириладиган йўлдир. Бугунги кунга алоқаси бўлмаган илм масаласига эътибор қаратилиши ва бу урғу йиллар давомида мавжуд бўлганлиги Эрон Ислом Жумҳурияти эга бўлган юксак инсоний салоҳият ва илмий иқтидор туфайлидир. Бу таъкид инқилоб раҳбарининг инқилобнинг иккинчи қадами ҳақидаги баёнотида ёшларни асосий аудиторияга айлантирган ёндашувининг давомидир

Ёшларга таяниб, мамлакатнинг турли ҳудудларини инсоний пассивликдан узоқлаштириб, турли бўлимлар вужудига янги ғоялар ва фаол ишчи кучини сингдириш баробарида, душманнинг мамлакат ёшларига қарши юмшоқ урушини, айниқса, уларнинг Эрон илмий элитасини ўзига жалб қилиш ҳаракатларини зарарсизлантиради. Шу муносабат билан Ислом инқилоби муаззам раҳбари 2021-йил 26-ноябр куни мамлакатнинг юзлаб ёш илмий элитаси ва олий илмий истеъдод эгалари иштирокидаги йиғилишда шундай дедилар:"Эрон халқи потенциал илмий иқтидорга эга халқидир ва шунинг учун у узоқ вақтдан бери мустамлакачиларнинг камситувчи юмшоқ урушининг нишонига айланган. Мақсад - миллат ўз истеъдодлари ва қобилиятларини унутиши ва ҳатто рад этиши ва "биз қила олмаймиз" деган катта ёлғонни қабул қилиши."

Билимга асосланган компанияларнинг гуллаб-яшнаши билан амалга ошириладиган масалалардан бири бу турли хил иқтисодиёт ва саноат тармоқларида ихтирочи ва инновацион одамлар ва мутахассислардан фойдаланишдир. Мамлакатнинг ёш илмий элитасининг ақл-заковати, зукколиги ва кучидан фойдаланган ҳолда билимга асосланган компанияларнинг гуллаб-яшнаши иш ўринларини яратиш ва миянинг кетишининг олдини олиш учун энг яхши имкониятдир. Халқаро стандартларга кўра, ҳар бир мамлакатда билимга асосланган иқтисодиётнинг салоҳияти илмий элита (билимга асосланган фаолиятга қодир одамлар) сонига қараб белгиланади. Умумий ҳисоб-китобларга кўра, бу рақам университет маълумотига эга бўлганларнинг 5% га тенг. Шу сабабли, Эрон университетларининг ҳозирги битирувчилари сонига кўра, тахминан ўн миллион кишини ташкил этади, мамлакатнинг билимга асосланган секторида ишлаш имкониятига эга бўлган иқтидорли ёшлар сони ҳозирда ярим миллион кишини ташкил этади ва бу Келажакда уларнинг сони икки баравар ошиши мумкин. Ислом инқилоби муаззам раҳбари бу борада шундай дедилар: “Мамлакатимизда кўплаб олим ва мутахассислар, билимга асосланган компаниялар ва инновацион одамлар бор. Бу ҳар қандай мамлакатдаги энг муҳим иқтисодий инфратузилмалардан биридир; Яъни, мамлакат учун энг муҳим иқтисодий инфратузилма инсон кучларининг мавжудлиги ҳисобланади. Шу нуқтага эътибор қаратадиган бўлсак, табиийки, билимнинг бойлик сари – айниқса, устунликка эга бўлган тармоқларда – бошланиб, чўзилиб кетиши табиийдир”.

Инсон ресурсларини яхшилаш ва билимли эронлик ёшлардан фойдаланиш билимга асосланган компанияларнинг ташкил этилиши ва ривожланишининг яна бир фойдасидир. Инқилоб раҳбари шундай дейдилар:“Яна бир нуқта Билимга асосланган ишлаб чиқариш ҳолатида ва бу шаклларга жавобан [яъни, билимга асосланган ва касб яратиш ўртасидаги зиддият], агар биз ишлаб чиқаришимизни билимга асосланган қилсак, биз аслида турини яхшилаймиз деган фикрга келади. ишчи кучи; Яъни, билимга асосланган комплексда ишлашга ким келади? Билимли ёшларимиз. Бугунги кунда университетда таҳсил олган, жуда юқори фоизни ташкил этувчи кўплаб ёшларимиз ўз таълим соҳасига ҳеч қандай алоқаси бўлмаган соҳаларда меҳнат қилмоқда; Бу катта камчилик; Бу аслида ишсизликнинг бир тури. Кўп меҳнат қилди, ўқиди, иқтидорини сарфлади, бир умр ўтказди, лекин ундан фойдаланилмайди; Бу ишсизликнинг бир тури. Қачонки биз билимга асосланган компанияларни ривожлантира олсак, бу ёшларнинг барчаси ишга жалб қилинади ва иш бўлинмаларининг кадрлар сифати яхшиланади. Иқтидорли ёшлар [ишлаш учун] келишади ва бизнинг илмий элита энди арзон хизмат кўрсатиш ишларига эътибор беришга мажбур эмас."

Бинобарин, билимга асосланган бандлик мамлакатнинг муҳим капиталини, яъни мамлакатдаги элита ва самарали инсон ресурсларини сақлаб қолиш, барқарор бандликни яратиш учун замин яратиш ҳамда келажакка умид уйғотиш имконини беради. Олдинги дастурларда тилга олинган сабабларга кўра, Эронда билимга асосланган секторга сармоя киритиш барқарор иқтисодий ривожланишга олиб келади, шу билан бирга университет битирувчилари аҳолиси учун иш ўринлари яратилади.