Pars Today

Ислом инқилоби Муаззам раҳбари Оятуллоҳ Хоманаий 4-апрел, сешанба куни  Эрон Ислом Республикаси расмийлари ва масьуллари билан учрашувда бир қанча масалаларни кўтариб, тушунтирдилар. Бу масалалардан бири Американинг Эронга қарши санкцияларда муваффақиятга эриша олмаганида эди.

Оятуллоҳ Хоманаий дедилар: Америка санкциялар босими билан ўз режасига кўра ядровий масалага чек қўймоқчи эди, аммо бунга эриша олмади; Бу Американинг заифлигидир. У жуда кўп ҳаракат қилди - оммавий ахборот воситалари ва бошқа воситаларда, сиёсат, санкциялар ва бошқаларда ктта шовқин солди - [лекин] у ядровий муаммони ўз режасига мувофиқ ҳал қила олмади.

Эрон Ислом Республикаси 40 йилдан ортиқ вақтдан бери АҚШнинг бир томонлама санкциялари остида. Америка Қўшма Штатларининг собиқ президенти Доналд Трамп президентлиги даврида ядровий битимдан чиқиб, максимал босим кампаниясини бошлаганидан сўнг Эронга қарши санкциялар жорий этилиши янги ва мисли кўрилмаган кўламларга эга бўлди ва Эроннинг Америка ғайри мантиқий ва ноқонуний талабларига бўйсундириш умидида Эрон халқига қарши энг қаттиқ санкцияларни жорий этдилар, бу эса, албатта, муваффақиятсизликка учради. Трамп маъмуриятининг мақсади Вашингтоннинг Эрон ядровий дастури, ракета дастури ва минтақавий сиёсатига оид ноқонуний ва мантиқсиз талабларини қабул қилдириш эди. Албатта, бу ҳолатларнинг барчасида у Теҳрон томонидан кескин салбий жавобга дуч келди. Демократ сенатор Крис Мерфи Трампнинг Эронга қарши максимал босим санкцияларидан ҳеч нарса ютмаганини ва ядровий битимдан чиқиш Эронни янада кучлироқ қилганини тан олди.

Бироқ, Байден маъмурияти шу пайтгача худди шундай муваффақиятсиз йўлни давом эттирди. АҚШнинг амалдаги президенти Жо Байден ўзининг олдинги шиорларига қарамай, лавозимга киришганидан бери максимал босим кампаниясини давом эттирди ва вақти-вақти билан турли баҳоналар билан Эронга қарши янги санкциялар эълон қилди. Муҳим нуқта шундаки, Байден маъмурияти расмийлари ва бир қатор америкалик сиёсатчилар Эронга қарши санкциялар сиёсати, айниқса, максимал босим кампанияси муваффақиятсизликка учраганини бир неча бор тан олишган. Ушбу контекстдаги сўнгги ҳолатда, АҚШ молия вазири Жанет Еллен 2023 йил март ойи охирида Вашингтоннинг Эронга қарши санкциялари "биз хоҳлаганимиздан анча кам самарали бўлганини" тан олди. Санкциялар Эроннинг хулқ-атворини Америка истаётганига мос равишда ўзгартирганми ёки йўқми деган мавзуда қонунчилар билан учрашувда Еллен шундай деди:Биз хоҳлаганимиздан анча кам. Еллен Вашингтон Эронга қарши санкцияларни кучайтириш йўлларини қидираётганини қўшимча қилди. Аммо у санкциялар Эрон сиёсати ва хатти-ҳаракатларида Америка кутганидек ўзгаришга олиб келмаганини тан олди.

Яна бир масала шуки, Америка ҳукуматининг Эрон халқига ҳамдардлик ва уни қўллаб-қувватлаш даъвоси ҳақиқатга зиддир. Корона вируси ва Cовид-19 касаллиги эпидемияси ва Эроннинг ушбу ҳалокатли касаллик билан курашиш учун фармацевтика ва тиббий буюмларга бўлган кескин эҳтиёжи даврида ҳам Қўшма Штатлар Эрон халқига ёрдам беришга тўсқинлик қилди ва ҳеч қандай чеклов йўқ деган даъвога қарамай, ушбу маҳсулотларни Эронга жўнатишни тақиқлаш, амалда иккиламчи санкцияларни қўллаш  орқали компания ва банкларнинг Эрон билан ўзаро алоқаларини олдини олди. Шу билан бирга, АҚШ халқаро ташкилотлар, жумладан, БМТнинг Эронга қарши санкцияларни бекор қилиш ҳақидаги илтимосига ҳамиша жавоб беришдан бош тортган. Муҳим жиҳат шундаки, Американинг Эронга қарши қўллаган антиинсон санкцияларининг асосий қурбонлари талассемия ва капалак касаллиги каби махсус беморлардир ва бу Вашингтоннинг Эрон халқига нисбатан душманлиги даражасини кўрсатади.

Асосан, Американинг ёндашуви, инсон ҳуқуқлари даъволарига зид равишда, Эронга қарши барча босим воситаларини қўллаш, жумладан, кенг кўламли бир томонлама санкциялар ва уларни давом эттиришдир. Гарчи бу ёндашувни қўллаш нафақат Эроннинг таслим бўлишига олиб келмаган бўлса-да, балки Теҳрон максимал қаршилик сиёсати доирасида ўзининг манманликка қарши позициясини ва Америка гегемонлигига қаршилигини давом эттирмоқда. Бундан ташқари, Теҳрон Қўшма Штатлар Ядровий битимдан чиққанидан кейин, шунингдек, 4+1 гуруҳининг европалик аъзоларининг Бир томонлама Америка санкцияларининг оқибатларини қисқартириш ҳақидаги ваъдаси бажармаганидан кейин ўзининг ядровий мажбуриятларини босқичма-босқич қисқартириш орқали тинч ядровий технологиялар соҳасида сезиларли муваффақиятларга эришди. Шунингдек, Эрон ўзининг ички имкониятларига таяниб, бундан олдин ғарбликларга қарам бўлган кўплаб соҳа ва соҳаларда ўзини ўзи таъминлаш қобилиятини оширди. Шунингдек, санкцияларни четлаб ўтиш АҚШ санкцияларининг салбий таъсирини катта даражада зарарсизлантиришга муваффақ бўлди.

• "Янги глабал тартиб геометрияси" - Ислом инқилоби Муаззам раҳбарининг Сионистик режимга қарши курашда Фаластин гуруҳларининг кучи ҳақида нуқтаи назарлари (6-қисм)