Pars Today

Арафа - хато ва зулматнинг қийшиқ йўлидан ҳидоят ва нур йўлига тасаввуфий қайтиш кунидир.

Зулҳижжа ойининг тўққизинчи куни Арафа кунидир. Зиёратчилар тонг саҳарда иймон, тавозе ва хушуьга тўла муҳитда истиғфор айтиш ва ҳажнинг асосий рукнларини адо этиш учун Арафотга жўнайдилар. Арафот замини Маккадан тахминан 24 километр шимолда жойлашган. Ҳожилар Арафот куни (Зулҳижжа ойининг тўққизинчи куни) пешин вақти ва ўша куни қуёш ботиши ўртасида туриш учун саккизинчи куни тушдан кейин Арафотга кўчиб ўтишлари керак.

Ўзимизни, дўстларимизни, душманларимизни ва жинларни, табиат оламини билиш ва энг муҳими, Аллоҳ таолони билиш учун илм юрти Арафот юртига эҳром боғлаб Каьба томонидан юрамиз. Бу ушбу муқаддас заминнинг муҳим вазифалари ва рамзий таълимотларидан биридир. Арафотга етганингизда қуруқ ва бепоён саҳрога дуч келасиз ва бу савол барчани ўйлантиради:Бу қуруқ чўлда туриш нимани англатади?

Ҳаждан кўзланган мақсадларни ўрганар эканмиз, ҳажнинг руҳи унинг сирларида яширинлигини, руҳсиз тана ҳеч қачон фойдали ва самарали бўла олмаслигини ўқиймиз ва Қурьонга кўра:“Ешитувчи қулоғи, кўрувчи кўзи ва онгли қалби бўлмаганлар тўрт оёқли ҳайвонларга ўхшайдилар, лекин улар кўпроқ адашгандирлар”. Шундай экан, биз илоҳий амрларни тўлиқ идрок ва диққат билан ўрганиб, уларга амал қилишимиз керак.

Энди биз Арафада туришимиз керак. Бу турғунлик ўрнига ўзгариш, ҳаракат ва чуқур ўзгаришларни талаб қиладиган пойдевордир. Арафа – адашиш ва зулматнинг қийшиқ йўлидан ҳидоят ва нур йўлига тасаввуфий қайтиш кунидир. Ҳақиқатларни тушуниш куни. Ҳижрий 8-аср (милодий 14) иккинчи ярмидаги сўфий ва эрон шоири Шамс Мағробий айтганидек:

Назарингни тўғрила токи тўғри кўргил,

Қобиқдан ўтгил то мағзни кўргил.

Вуқуф – қолиб кетиш, қолиш, мулоҳаза юритиш ва фикрлаш демакдир; Чунки одам бирон бир ҳаракат қилмасдан, бир жойда бир муддат қолиб кетса, беихтиёр ўйланиб қолади. Социологик нуқтаи назардан, бу замин ва унда турган жой бутун дунё мусулмонларининг Одам Ато ва Момо Ҳаво каби йиғилиш марказида бир-бирларини таниб олишлари ва шу парча орқали бирдамлик ва жипсликка эришишлари ва бирдамлик ва ўзаро ҳамкорлик билан ислом олами муаммоларини ҳал қилишлари рамзидир

Ҳавонинг жазирама иссиқлигидан зиёратчилар ўрнатилган чодирларга жойлашадилар. Бу орада карвон имоми гапира бошлайди:Ҳурматли ҳожилар, Арафотда туриш ҳаж амалларидан биридир. Чунки зиёратчилар бир-бирини шу заминда танийдилар. Бу кун Арафа, бу ерга Арафот дейилади. Айнан шу заминда Иброҳим Халил (а.с.) шайтон ва унинг васвасаларини яхши билиб, илоҳий бурчини адо этишда тўсиқ яратиб қўймаслик учун уни Минода тош билан ҳайдаб юборган. Одам (а.с.) яна шу ерда хотини Момо Ҳавони таниди. Айнан шу заминда у ўзининг гуноҳи ва тарк қилинганлигини англаб етди ва бунга иқрор бўлди. Имом Ҳусайн (а.с.) ҳам шу нуқтада жуда чуқур ва ажойиб тараддудга тушиб, аҳли ва дўстлари орасида пичирлаб ўқиган дуоси билан Аллоҳ таолони гўзаллик ва илм ила васф қилдилар ва бошқаларга танитдилар.

Бу имом ҳали ҳам гапиряпти, лекин мен унинг овозини камроқ эшитаман. Менимча, ислом маданиятида илмсиз ибодат қуруқ ибодат билан бир хил, бу нафақат фойдали эмас. Аксинча, кўп ҳолларда у нотўғри, ва ёруғлик ва қувончдан маҳрум. Бунга асосланиб, Имом Содиқ (а.с.)дан келган ҳадисларда ривоят қилинади:"Бир соат ўйлаш, бир йил ибодат қилишдан афзалдир".

Бу вуқуфнинг мақсадларида Ҳожининг Арафотда туриб ўзини англаши, ўзини билиши лозимлиги таькидланган. Ва у ўзининг бу юртга ўз ишини қайта ўқиш учун чақирилганлигини билиши ва ўйлаб, тавҳид ва ширкни инкор қилишни бутун борлиғига жойлаштириши керак. Ҳазрати Ҳақ билан аҳд тузиб, илоҳий сифатлар тимсолига айланиб, илоҳий рангларни эгаллаши керак. Шунинг учун, Мино юртида ташқи шайтонни мағлуб этишдан олдин, у йиғлаш ва кўз ёшлар қуроли билан ички шайтонни бўйсундириши керак.

Ҳожи шайтон ва бузғунчиликни билиши ва унга қарши чора топиши керак. Шайтон баьзан барча воситалари билан бизни меҳрибон кўринишлар билан алдашга ҳаракат қилади, шунда биз Раҳмоннинг йўлида кетяпмиз, деб ўйлаймиз, гарчи у йўл шайтоннинг йўлидир. Қуръони Карим энг зарарли одамларни ўзини яхши иш қиляпман деб ўйлайдиганлар деб билади:"Ва улар яхшилик қилмоқдамиз деб ўйлашади"

Арофат зиёратгоҳ чегарасидан ташқарида бўлгани учун ҳожи ибодат ва яширинча гуноҳларидан покланиши ва Каьбанинг эшигида жойлашган зиёратгоҳга кириш учун Аллоҳнинг эшигига муҳтож бўлиши керак. Бинобарин, Арафот замини дуо ва ёлворишнинг тимсоли ва намоёнидир; Ибодатнинг моҳияти, мўминнинг қуроли ва дардга давоси сифатида ўқилган ва инсонлар тақдирида ҳал қилувчи ўринга эга бўлган дуо. Арафа кунидаги намоз шу қадар муҳимки, гарчи бу кунда рўза тутиш тавсия этилади. Аммо ҳожининг заифлиги ва бефаҳмлигига сабаб бўлса ва у ўз худоси билан намоз орқали мулоқот қила олмаса, рўза устувор бўлади. Ривоятларга кўра, Арафотдаги раҳмат ва мағфират раҳмат ва мағфират ойи бўлган Рамазон ойига тенгдир; марҳамат қилинганидек:“Ким Рамазон ойида кечирилмаса, кейинги йилги Рамазонгача кечирилмайди; Магар у Арафотда зоҳир бўлмаса”.

Бинобарин, Арафот диёри нолалар, кўз ёшлари, хўрсинишлар билан узилмас алоқага эга. Бу фаришталар маскани ва илоҳий пайғамбарларнинг қадами бўлиб, Имом Ҳусайннинг Арафа намозини ўқиётганда кўз ёшлари билан барака топди. Арафа намози билан ўз-ўзини билиш, Аллоҳни билиш, банданинг Аллоҳ билан меҳр-муҳаббатли муносабати асосларини ўрганди.

Энди ўзликдан воз кечиш вақти келди; Ёлвориш вақти, ҳузур салтанатига қадам ташлаш вақти. Қанотлар нури, Турдим бутун зулматдан.

Дўстнинг ҳар қандай аломатига яқинроқ борлик ҳидини ҳис қилиш учун йиғлайман ва нола қиламан.Гўё Ҳа, мен муҳтожликнинг илоҳий қўшиғини олис-олисларга тарқатувчи ва Аллоҳнинг севгисини куйлаётган Мулайим Ҳусайн бин Алининг овозини эшитаман:

«یا مَوْلایَ اَنْتَ الَّذی مَنَنْتَ، انتَ الَّذی انْعَمْتَ، أَنْتَ الَّذی أَحْسَنْتَ، أَنْتَ الَّذی احْمَلْتَ، انتَ الَّذی افْضَلْتَ، انتَ الَّذی اکْمَلْتَ، أَنْتَ الَّذی وَفَّقْتَ، أَنْتَ الَّذی اعْطَیْتَ...»

فأَنَا الَّذِی أَسَأْتُ، أَنَا الَّذِی أَخْطَأْتُ، أنَا الَّذِى هَمَمْتُ، أَنَا الَّذِى جَهِلْتُ، أَنَا الَّذِى غَفَلْتُ، أَنَا الَّذِى سَهَوْتُ، أَنَا الَّذِى اعْتَمَدْتُ، أَنَا الَّذِى تَعَمَّدْتُ...ُ

“Ей Роббим, Ўзинг ато этдинг, ўзинг неьмат бердинг, ўзинг яхшилик қилдинг, ўзинг гўзаллаштирдинг, ўзинг афзаллик бердинг, ўзинг комил қилдинг, ўзинг бердинг, ўзинг муваффақ қилдинг..”

Мен хатога йўл қўйган ва жоҳил ва эътиборсиз ва хато қилган одам эдим. Мен хатога йўл қўйиб, нотўғри йўлга тушиб, келишувни бузганман...”.

Роббим сени чақираман, уятдан кўз ёшларим билан.. Илоҳим! Мен сени Арафот саҳросида бандаларингнинг поклигига, ҳожиларнинг саъй-ҳаракатларига чақираман; Улар сизнинг учрашувингни қидирганда.

Роббим! сенинг олдингда менинг ягона мулким - сен ижобат қилган дуодир. Бу олис қушни остонангдан билим ва меҳрингизга етакла.

Карвонлар овози мени ўзимга олиб келади. Қуёш чиқмоқда, зиёратчилар Машьар ва Минога боришлари керак. Бу қисқа қолиш ва бир неча соатлик қолиш менга дунё ҳаётида қисқа вақт қолишни ва бу чекланган уйда инсон саёҳатчиси бўлишни эслатди. Бу дунё дастурхонини йиғиш кунида изтироб ва тазйиқларга дучор бўлмаслик учун бироз кенгайтиришимиз керак.

Имом Сажжод (а.с.)нинг бу нутқи қалбларимизни умид ва чин раҳматга тўлдирганда, биз ҳожиларга ҳамроҳлик қиламиз. Ҳазрати ҳазратлари айтадилар: “Арафа куни пешиндан кейин ва ўнинчи кун пешинда, зиёратчилар Минода ҳозир бўлганларида, Аллоҳ таоло фаришталарни улуғлайди ва айтади:Булар узоқ-яқиндан бу ерга кўп машаққат билан келиб, ўзларига кўп завқ-шавқларни ҳаром қилиб, Арафот ва Мино чўлларидаги қумларда ухлаб ётган ва шу йўл билан юзлари чанг босган ҳолда менинг олдимда эьлон қилган бандаларимдир. Энди сизга уларни кўришга рухсат бераман. Шунда Аллоҳнинг изни билан ҳақ фаришталари қалблари ва яширин сирларидан хабардор бўлурлар”.

• Ҳаж, бандаликнинг соф имконияти (5)