**1402 йил шиори** инфляция чеклаш ва ишлаб чиқариш юксалтириш йили (2)

Ислом инқилобининг олий раҳнамоси, ҳар йили янги йил учун шиор ва унвон танлайдилар ва шамсий 1402 йил учун "инфляция чеклаш ва ишлаб чиқариш юксалтириш йили" унвонини танладилар. Бу сарлавҳа инқилоб олий раҳнамосининг энг муҳим ташвиши иқтисодий масала эканлигини кўрсатади. Шу боисдан ҳам у киши барча йиллардаги каби бу йил ҳам иқтисодиётни йил шиорига айлантирдилар. Бу дастурда 1402 шиорининг аҳамиятига қисқача тўхталиб ўтиш билан бирга, инфляция ва ишлаб чиқариш ўртасидаги боғлиқлик ҳам қисқа

Инфляцияни жиловлашнинг аҳамияти

Инфляция мамлакатнинг иқтисодий кўрсаткичларидан биридир. Инфляция одамлар ҳаёти ва тизимнинг ижтимоий капитали билан бевосита боғлиқдир. Шу билан бирга, инфляция иқтисодий кўрсаткичлардан бири бўлиб, мамлакатдаги мавжуд тизимнинг глобал ҳолатига ҳам таъсир қилади. Душманлар ҳам инфляциянинг иқтисоддаги аҳамиятини англаб етди ва ҳар томонлама иқтисодий босимлар билан Эронда инфляцияни кескин ошириб, халқ ва режим ўртасидаги қарама-қаршиликка замин тайёрлашга ҳаракат қилмоқда. Гарчи душманлар бу мақсадга эриша олмадилар. Лекин Ислом ҳукуматининг вазифаси одамларнинг муаммоларини камайтириш ва уларнинг розилигини ошириш учун замин яратишдир.

Бундан келиб чиққан ҳолда, Ислом  инқилобининг олий раҳнамоси шамсий1402 йилги янги йил мурожаатида инфляцияни 1401 йилдаги иқтисодий қийинчиликлардан бири деб таъкидлаган ва шундай деган:“Менимча, 1401-йилда халқ учун энг муҳим масала – халқнинг тирикчилиги билан бевосита боғлиқ бўлган мамлакат иқтисодиёти масаласи эди. Бу ерда ҳам иқтисод масаласида қийинчиликлар бор эди, имкониятлар ҳам бор эди... қийинчиликлардан асосан инфляция, ҳақиқатан ҳам қиммаьчилик аччиқ эди. Айниқса, озиқ-овқат ва ҳаёт учун зарур бўлган товарлар нархининг ошиши, озиқ-овқат ва ҳаёт учун зарур бўлган товарлар нархи анча ошганида, энг оғир юк жамиятнинг қуйи қатламларига тушади. Чунки маиший саватда улар учун озиқ-овқат ва ҳаётнинг асосий ва зарурий материаллари энг катта улушга эга. Шунинг учун босим уларга кўпроқ тушади, бу, албатта, аччиқ ҳақиқатлардан бири эди."

Ишлаб чиқаришнинг ўсишининг аҳамияти

Эронда ишлаб чиқариш ҳаётининг заифлиги ва унинг оқибатлари, инфляция даражасининг ошиши, миллий валютанинг қадрсизланиши, капитал ва истеьдодларнинг мамлакатдан чиқиб кетиши ва ҳоказолар қарийб 200 йиллик муаммодир. Ҳозир ҳам бу мамлакатнинг энг муҳим ижтимоий масаласидир. Муаммо бўлишнинг маъноси шундаки, у кенг қамровли ва қамраб олувчи бўлиб, жамоатчилик фикри унинг ечими ҳақида қайғуради ва сезгирдир. Бу масала айниқса муҳим, чунки сўнгги ўн йилликдан бери эронликларнинг ҳаёти энг оғир инфляция тўлқинларидан таъсирланган. Бу даврда фуқароларнинг харид қобилиятининг пасайиши, баъзи ижтимоий зарарларнинг пайдо бўлиши ва тарқалиши билан бирга, Эронда баъзи турмуш даражаси стандартлари ҳам пасайишга учради. Шу нуқтаи назардан қараганда, мазкур масалага эьтибор ва эьтибор, унинг ечими тизимнинг ижтимоий капиталини тиклашда жуда самарали бўлиши мумкин.

Турли форматларда ишлаб чиқариш масаласи сўнгги йилларда инқилобнинг олий раҳбари томонидан таъкидланган. Шу пайтгача инқилобнинг олий раҳбари йил шиорида 7 марта ишлаб чиқариш мавзусига эътибор қаратган. Ўтган йилларда Олий раҳбарнинг асосий эьтибори ишлаб чиқариш олдидаги тўсиқларни бартараф этиш, маҳаллий ишлаб чиқаришни сакрашга қаратилди. Ўтган йили Ислом инқилоби раҳбари илмга асосланган ишлаб чиқаришга урғу берган эди. Бу урғу улар нафақат ишлаб чиқаришдаги тўсиқларни олиб ташлаш зарурлигини таъкидлашлари билан боғлиқ эди. Тўғрироғи, ўзимизда ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар сифатини ошириш, халқнинг ўзимизда ишлаб чиқарилган маҳсулотлардан мамнунлиги ва бунинг натижасида ўзимизда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар истеьмоли ошишини истайди.

Ислом инқилоби олий раҳнамосининг маҳаллий ишлаб чиқариш масаласига урғу беришлари қаршилик иқтисодиёти стратегиясига эьтиборни давом эттирмоқда. Дарҳақиқат, ишлаб чиқариш мамлакат иқтисодий тараққиётининг асосидир. Инқилобнинг олий раҳнамоси 1402 йилги Наврўз муборакотида шундай дедилар:"Иқтисодиётнинг асосий фаолияти бўлган ишлаб чиқариш, ишлаб чиқариш иқтисодиётнинг асосий ишидир".

Инфляцияни назорат қилиш ва ишлаб чиқариш ўсиши ўртасидаги боғлиқлик

Инфляция ва ишлаб чиқариш ўртасидаги муносабатлар ҳақида шуни айтиш керакки, бу икки муносабатлар икки томонлама; Бир томондан, инфляцияни назорат қилиш ишлаб чиқаришнинг ўсишига олиб келади; Чунки инфляция назорат қилиниши туфайли ишлаб чиқариш харажатлари қисқаради ва ишлаб чиқариш бирликларини ликвидлик билан таъминлаш муаммоси ҳал қилинади. Иккинчи томондан, ишлаб чиқаришнинг ўсиши ҳам инфляцияни назорат қилади; Чунки ишлаб чиқариш ўсиши билан импорт ҳам қисқаради ва бозорда таклиф етишмовчилиги кузатилмайди. Шунинг учун инфляция назорати ва ишлаб чиқариш ўсиши тирикчиликни таъминлаш ва бозор тебранишларини назорат қилишга қаратилган бир танганинг икки томонидир. Шунга қарамай, инфляцияни жиловлаш ишлаб чиқаришнинг ўсишидан олдин бўлганга ўхшайди ва бунинг учун асос ҳисобланади; Чунки инфляция шароитида, асосан, ишлаб чиқариш иқтисодий жиҳатдан самарали эмас, ликвидлик эса ишлаб чиқаришнинг параллел бозорлари, масалан, валюта, танга, олтин, ер, уй-жой ва ҳоказолар томон йўналтирилади. Шунинг учун инфляцияни жиловлаш орқали пул оқими ишлаб чиқаришга йўналтирилади ва ишлаб чиқаришга йўналтирилган инвестициялар кучаяди, деб умид қилишимиз мумкин.

Шу билан бирга, жорий йилнинг номланиши 13-ҳукуматнинг бу иккисини амалга оширишга қаратилган ёндашувини қўллаб-қувватлаш мақсадида инфляция ва ишлаб чиқариш ўсишини жиловлашда муҳим аҳамиятга эга эканлигини айтиш керак. Аниқроғи, инқилобнинг олий раҳнамоси ўзининг Наврўз табригида ҳукуматнинг бу соҳалардаги саьй-ҳаракатларини эслатиб ўтган. Аммо ҳақиқат шундаки, 13-ҳукуматнинг ҳаракатларига қарамай, ўтган йили нафақат инфляция даражаси назорат қилинмади, балки ишлаб чиқариш ҳам сезиларли ўсишга эришмади. Бинобарин, инқилобнинг олий раҳнамоси инфляция ва ишлаб чиқариш ўсишини жиловлашга урғу бериб, ҳукуматга бу соҳадаги саьй-ҳаракатлари янада жиддийроқ ва кучлироқ давом этиши кераклигини эслатмоқчи.

Гап шундаки, Ислом инқилоби олий раҳнамоси ҳукумат ва халқнинг иқтисодий муаммолари ва масалаларидан мамлакатнинг ҳокимият тузилмасидаги ҳар кимдан кўра кўпроқ хабардор ва улар буни мамлакат олдида турган энг муҳим ва асосий муаммо, деб биладиларки, албатта, душман ҳам бундан фойдаланишга ҳаракат қилмоқда. Шунга кўра, кейинги йилларда йил шиорининг асосий мавзуси иқтисодий масалаларга асосланган бўлиб, ҳукуматларнинг асосий эьтибори мавжуд иқтисодий муаммоларни бартараф этишга қаратилган.

Инқилобнинг олий раҳбарининг бу ҳаракатида бир қанча хабарлар бор. Биринчидан; Гарчи уларни мамлакатдаги ноиқтисодий масалалар ҳам ташвишга солса-да, аммо бошқа соҳаларда Эрон Ислом Республикаси сўнгги 44 йил ичида жиддий таҳдидларга дуч келмаслик учун кучли бўлди. Шу муносабат билан инқилобнинг олий раҳнамоси 1402 йилги Наврўз табригида шундай деганлар:“Менимча, 1402 йилда бизнинг асосий муаммомиз иқтисодиётдир. Демак, бизда озгина муаммолар йўқ, турли муаммолар бор, маданий соҳада, сиёсий соҳада, лекин бу йилги асосий ва марказий масала ҳам иқтисодиёт масаласидир. Яъни биз иншааллоҳ иқтисодий муаммоларни камайтирсак ва  Иншааллоҳ, мутасаддилар қаттиқ ҳаракат қилсалар, бу масалага диққат билан ёндашишса ва бу соҳада муҳим саъй-ҳаракатларни амалга оширсалар, мамлакатнинг бошқа кўплаб масалалари ҳам ҳал бўлади.

Иккинчидан; Иқтисодиёт душман эътибор қаратган энг муҳим соҳадир. Бугунги душманнинг Эрон Ислом Республикасига қарши уруши таркибий урушдир, лекин бу таркибий урушда иқтисодиёт пойдевор ҳисобланади. Чунки душман Эронга иқтисодий босимдан халқ норозилигини келтириб чиқаришга ва бу норозиликни бошқа ҳудудларга ёйишга ҳаракат қилмоқда.

Шунга кўра, Ислом Инқилоби Олий Раҳбари иқтисодни йил шиорларининг асосий йўналишига айлантирадилар токи:

Эрон иқтисодиётининг камида 200 йиллик зарарини бартараф этиш орқали тизимнинг ички кучини янада мустаҳкамлансин.

Иқтисодий вазиятни мустаҳкамлаш орқали Эрон Ислом Республикасининг жаҳон тизимининг ўтиш даврида янада фаол ва конструктив рол ўйнашига имкон яратилсин.

Халқнинг турмуш шароитини яхшилаш орқали тизимнинг ижтимоий капиталини яхшилансин, тизим билан халқ ўртасидаги алоқани мустаҳкамлансин.

Душманнинг Эрон иқтисодиётига қарши стратегияларини зарарсизлантирилсин.

Бу дастур якуни билан барчангизни азизлар кейинги дастургача Аллоҳ таолонинг ихтиёрига қолдираман. Хайр. Саломат бўлинг.

**1402 йил шиори** инфляция чеклаш ва ишлаб чиқариш юксалтириш йили (1)