Покистон Толибон ҳаракатининг Афғонистон шимолига ўтказилишидан мақсад ва унинг оқибатлари
-
Покистон Толибон ҳаракатининг Афғонистон шимолига ўтказилишидан мақсад ва унинг оқибатлари
Покистоннинг Афғонистон бўйича махсус вакили Толибон ҳукуматини трансчегаравий терроризм билан курашаётганини олқишлади. Осиф Алихон Дурроний шундай деди:Афғонистон Толибони яқинда трансчегаравий терроризм билан боғлиқ хавотирларни бартараф этиш бўйича махсус чора-тадбирларни бошлаб юборди, бироқ бу чоралар оқибатлари ҳақида тахмин қилиш ҳали эрта.
Покистоннинг Афғонистон бўйича махсус вакили, “Таҳрик-е-Толибон Покистон” (ТТП) ҳужумлари кўпайгани ва бу жангчилар Афғонистон билан чегарадош вилоятлардан кўчирилгани ҳақидаги хабарларга тўхталиб, шундай деди:Бу жиддий масала бўлди, лекин бу гуруҳни зарарсизлантириш чоралари кўрилмоқда, биз ҳам тушунишимиз керакки, бу қадамлар мева бериши учун бироз вақт керак бўлади, лекин жараён бошланди.
Афтидан, Покистон Толибонига алоқадор унсурларнинг Афғонистон шимолига кўчирилиши афғон толиблари Исломобод ҳукуматининг босими ва хавотирларини камайтириш учун таклиф қилган ўрта ечимдир. Покистон ҳукумати ва армияси Толибонни Покистон Толибонини қўллаб-қувватлаётганликда, Покистонга босим ўтказиш учун ундан босим воситаси сифатида фойдаланишда айбламоқда. "Теҳрик-е-Толибон Покистон" сўнгги пайтларда бу мамлакат ҳукумати ва армиясига қарши ҳужумларини кучайтирди.Сиёсий масалалар бўйича эксперт Аббос Хатак шундай дейди:
“Афтидан, Покистон Толибон Афғонистонда ҳокимиятни қайта қўлга киритгач, Таҳрики Толибонни қўллаб-қувватлаб, сўнгги 40 йил ичида унинг энг муҳим тарафдори бўлган Покистонга қарши мустақиллик ишорасини қўллашни хоҳлаши ва ўзининг асосчисига қарши туришини тасаввур ҳам қилмаганга ўхшайди. Гарчи бу борада шубҳалар мавжуд бўлса-да, аммо ҳозирча Покистон ҳукумати Афғонистон Толибон ҳаракати билан энг муҳим муаммони Афғонистонда “Теҳрики Толибон” ҳаракатининг мавжудлиги деб билади."
Толибон эълон қилган бўлса-да, анъанавий меҳмондўстлик ва одобга кўра Покистон Теҳрик-е-Толибонни Афғонистондан қувиб чиқара олмайди, лекин у ўз аъзоларини Афғонистон шимолига ўтказади. Бу борада бир нечта муҳим фикрлар мавжуд. Биринчидан, Афғонистон шимоли Марказий Осиё ва Хитойга туташ. Демак, “Теҳрик-и-Толибон” аьзоларининг Афғонистон шимолига ўтказилиши инқирознинг бир ҳудуддан иккинчи ҳудудга ўтиши ёки ҳар икки ҳудудга ҳам тарқалишини англатади. “Теҳрики Толибон”нинг Марказий Осиё ва айниқса Фарғона водийсида фаол жангари ва экстремистик гуруҳлар билан алоқалари туфайли Покистон Толибон ҳаракати нафақат Афғонистон шимолида кучаяди. балки, ундан икки томонлама балл тўплаш ва Покистон ва Марказий Осиё давлатлари билан савдолашиш қобилиятини ошириш воситаси сифатида фойдаланиш мумкин. Сиёсий масалалар бўйича эксперт Аҳмад Мансур шундай дейди:
Кўриниб турибдики, “Теҳрик-е-Толибон” аьзоларининг Афғонистон шимолига кўчирилиши Афғонистон Толибон ҳаракати томонидан Покистон ҳукумати билан ярашув ҳаракатидир. Аммо бу ҳаракатнинг яширин мақсадлари ва хавфли оқибатлари бор, улар ҳисобланган ва мувофиқлаштирилган ҳаракатда амалга оширилади. Мисол учун, Тожикистон Толибон мухолифатининг бир қисми жойлашган жойга айланди ва Толибон Тожикистонга босим ўтказиш учун Теҳрик-е-Толибон воситаларидан фойдаланиши мумкин.
Ваҳоланки, “Теҳрик-е-Толибон Покистон” Исломобод ҳукумати билан урушаётган муҳим қуролли мухолиф гуруҳлардан биридир. Покистон ҳукумати ушбу гуруҳнинг мамлакатнинг шимолий ва шимоли-ғарбий қисмларидаги унсурларини хавфсизлик кучларига қарши террорчилик ҳаракатларининг асосий сабаби деб билади. Бироқ, афтидан Покистон "Теҳрик-е-Толибон" аъзоларининг Афғонистон шимолига ўтказилишини қабул қилган бўлса-да, бу режа ва ҳаракат Афғонистон Толибони ва Қўшма Штатлар ўртасидаги инқирозни марказий Осиёдан то Хитой ва Россиягача ўтказиш бўйича келишув доирасида бўлиши эҳтимолдан йироқ эмас. Чунки бу келишувга доир минтақавий ва халқаро хавотирлардан бири ҳамиша АҚШ Афғонистондан чиқиб кетиш орқали бу давлатни терроризм ва зўравонликларни минтақа давлатларига ўтказиш марказига айлантиришга уринаётгани эдики, Покистон ҳам унинг оқибатларидан қутулиб қолади деб ўйлаш хато бўлади.
