Pars Today

Қиғизистон президенти Қирғизистон-Ўзбекистн- Туркманистон-Эрон йўналиши бўйича экспериментал контейнер поездини йўлга қўйишга қарор қилганини хабар қилди.

Қирғизистон республикаси президенти Садир Жапаров  Бишкекдаги нутқида  яқин вақт ичида Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўл линияси қурилиши бошланади. Шунингдек Қирғизистон-Ўзбекистон-Туркманистон-Эрон йўналишида контейнер поездини йўлга қўйиш масаласи ҳам кўриб чиқилмоқда деб изоҳлади.

Қирғизистон президенти " бу ташаббусларнинг амалга оширилиши ва ярим тайёр лойиҳаларнинг якунланиши Қирғизистонни ташқи дунё билан транспорт ва логистика алоқаларни янги босқичга олиб чиқади деб изоҳлади.

Жапаров Қирғизистоннинг географик жойлашуви ва ипак йўлида эканлигига ишора қилиб " Европа ва Осиёни боғлаш орқали мамлакатимиз Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприкка айланади деб  таъкидлади.

Жапаровнинг транзит йўларида бўлиш контекстидаги сўнгги баёнотлари Бишкекни бошқарётган сиёсатчилар минтақавий ҳамкорликни тўғри тушунганини кўрсатади ва шубҳасиз минатақанинг мустақил давлатлари орасида Эрон Марказий Осиё билан тарихий, маданий, диний ва цивилизациявий муштаракликлари сабабли бу минтақа ҳукуматлари ва халқларига аҳамият беради.

Шунингдек Марказий Осиё ҳукуматлари ва хақлари Эроннинг ушбу минтақа ҳукуматлари ва халқларини қўллаб-қувватлаётганини доимо қадрлаб келган.

Қолаверса Марказий Осиё мамлакатлари тарихий жойлашуви шунки кўрсатадики дунёнинг ушбу муҳим географиясида жойлашган мамлакатлар доимий равишда муаммолардан азият чекмоқда.

Мазкур муаммолар хусусан минтақа ҳукуматлари ва халқларининг ишончсизлиги минтақа давлатларининг ишончсизликлари сабабли юзага келган беқарорлик билан чамбарчасб боғлиқдир.

Ўқимишли ва олий ўқув юртлари битирган иш изловчи ёшларнинг бандлигини оширишнинг имкони йўқлиги ва ишсизликнинг кучайши инфляция даражасининг ошиши ва миллий валютанинг қадрсизланиши Марказий Осиё минтақаси  давлатларинг бошқа  муаммоларидандир.

Чет эл ҳукуматлари айниқса, АҚШ, Британия ва уларнинг иттифқочилари ўзлариниг сиёсий амбициялари -мақсадлари, ҳарбий таъсири ва иқтисодий манфаатларини илгари суриш йўлида  мазкур минтақа ҳукуматлари ва давлатларининг баъзи заиф нуқталаридан фойдаланишга уринаётганликларини эътибордан четда қолдира олиш мумкин эмас.

Ғарб мамлакатлари ҳукуматлари эса ўз мақсадларига эришиш учун ИШИД террорчи -такфирий оқимнинг Марказий Осиёда мавжудлиги ва таъсирини кенгайтириш муаммоси ҳам АҚШ ва унинг иттифоқчиларини ўтган йиллар ичида  Марказий Оисёда олиб борган хавфли сиёсатларидан биридир.

Ғарб мамлакатларининг бундай сиёсати эса Марказий Осиё ҳукуматлар ва давлатлари учун кўплаб муаммоларни келтириб чиқарган. Ғарбнинг бу оппортунистик сиёсатига қарши Ғарб ҳукуматларининг бу сиёсати Марказий Осиё ҳукуматлари ва давлатлари учун кўплаб муаммоларни келтириб чиқаради. Ғарб ҳукуматларининг  оппортунистик  сиёсатига қарши Эрон Ислмо республикси бошиданоқ Марказий Осиё ҳукуматлар ва халқларининг иқтисодий муаммоларни келтириб чиқарган воқеликни чуқур англаб етиб бу мамлакатлар раҳбарларининг ёрдами билан бу муаммоларни ҳал этишга, ташвишларига барҳам бериш мақсадида ижобий ва конструктив одимлар ташлаб келмоқда.

Маълумки иқтисодий муаммоларни ҳал қилиш бу минтақадаги ишончсизлик ва сиёсий беқарорликни тугатиш  йўлларидан биридир.

Қирғизистонлик сиёсий таҳлилчиси Ҳусейн Асубалиев бундан олдин ўз баёнотида АҚШ ва унинг иттифоқчиларининг Марказий Осиё минтақасидаги  тартибини бузиш мақсадларига тўхталиб деганди:  минтақавий хавфсизликни таъминлаш учун кўраётган чора-тадбирар билан Эрон Марказий Осиё ва Каспий денгизи минатқасида барқарорлик омилига айланди.  

Эрон Ислом республикасининг Марказий Осиё давлатларига  ёрдами билан бир қаторда Теҳрон ҳукумати ушбу мамлакатларни денгизга чиқишга имконияти йўқлигидан қутқаришга ундирар экан, бу давлатларни стратегик шимол--жануб коридорига жойлашиб бу йўлакнинг транзит йўналишларида ҳамкорлик қилишга таклиф қилиб Марказий Осиё халқлари муамолариг барҳам беришга ҳаракати қилмоқда.

Ўтган йилларда Марказий Осиё мамлакатлари инқироз ва хавфсизлик потенсиалига эга минтақалардан бири сифатида қаралган бўлса эндиликда бу минтақа сиёсий барқарорлик ва суверенитетини ўрнатишда давом этиши ҳамда халқаро ҳамжамият томонидан тан олиниш мақсадида эришмоқда. Мустақил ва Россиядан ва буюк жаҳон давлатаридан алоҳида давлатлар муҳим мавқенага эришишдир. Шунингдек Марказий Осиё минтақасида жойлашган мамлакатлар Эроннинг шарқий томонига қаршли ташқи сиёсат юритиш учун қулай салоҳиятга ҳам эгалар. Шунинг учун ва ўзига хос хусусиятларига асосан бу георафик минтақани Эрон ташқи сиёсатининг шарққа олға силжитиш учун ўқининг учи сифатида билиш мумкин.

Шу туфайли Марказий Осиё мамлакатлари жумладан Қирғизистон ҳам Эрон Ислом республикасининг турли транспорт ва транзит йўналишларида етакчи давлатлар сифатида муҳим рол ўйнайди.

Мазкур позиция эса келажакда янада намоён бўлади ва бу мамлакатларнинг иқтисодий  фаровонлиги ва тарғиботларига олиб келади.