Ўт пуфак касалликлари (иккинчи қисм)

Ошқозон-ичак касалликлари озуқа моддаларининг ҳазм бўлиши ва сўрилишига ва тананинг умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ошқозон-ичак тракти оғиздан бошланиб, анусда тугайдиган бурилишли найчадир. Шу сабабли, ошқозон-ичак касалликлари кенг кўламли касалликларни ўз ичига олади ва кўп сонли ва частотага эга

Шунинг учун ҳар бир ошқозон-ичак органининг умумий касалликларини алоҳида ва қисқача алоҳида бўлимда текшириш яхшироқдир. Ушбу бўлимда биз умумий ўт йўллари касалликларининг турлари, уларнинг сабаблари, даволаш усуллари ва ушбу касалликларнинг олдини олиш усулларини муҳокама қиламиз.

Ўт пуфаги саратони ўт пуфагида бошланадиган кам учрайдиган саратондир. Агар ўт пуфаги саратони эрта босқичда аниқланса, тўлиқ даволаниш эҳтимоли жуда юқори. Аммо кўп ҳолларда ўт пуфаги саратони охирги босқичларда ташхис қилинади, бу ерда тикланиш эҳтимоли жуда паст. Ўт пуфаги саратонини ташхислаш жуда қийин, чунки у одатда ҳеч қандай аломат ёки белгиларга эга эмас. Шунингдек, ўт пуфагининг секрецияси саратон касаллигини аниқлашга тўсқинлик қилади ва ривожланишда давом этади. Тегишли даволаш усулини танлаш касалликнинг босқичига, беморнинг умумий саломатлик ҳолатига ва беморнинг хоҳишларига боғлиқ. Гастроентерологнинг даволашдаги биринчи мақсади ўт пуфаги саратонини ўлдиришдир, аммо саратон тўлиқ йўқолмаса, шифокор саратонни назорат қилиш ва ривожланишининг олдини олиш учун кимётерапия ва нурланишдан фойдаланади.



Ўт пуфаги саратони ва ўт пуфаги массасининг сабаблари номаълум. Шифокорлар, ўт пуфаги саратони соғлом ўт пуфаги ҳужайраларининг ДНКсида мутация содир бўлганда пайдо бўлишини билишади. Ушбу мутациялар ҳужайраларнинг назорациз ўсишига олиб келади ва бошқа ҳужайралар ўлса, саратон ҳужайралари ўсишда давом этади. Бу ҳужайралар қисқаради ва ўсимта ҳосил қилади. Кейин ўсимта ўсиб боради ва тананинг бошқа қисмларига тарқалади. Кўп ҳолларда ўт пуфаги саратони ўт пуфагини қоплаган ҳужайраларда бошланади. Ўт пуфагининг шиллиқ қаватида бошланган саратон аденокарсинома деб аталади.



Аёл жинси, қариш, ўт пуфагидаги тошлар, ўт пуфаги полиплари ва сурункали ўт пуфаги инфекциялари каби омиллар ўт пуфаги саратони хавфини оширади. Қорин оғриғи, айниқса қориннинг юқори ўнг қисмида, шишиш, иситма, сабабсиз вазн йўқотиш, кўнгил айниши ва сариқлик, ўт пуфаги саратони ва ўт пуфаги массасининг белгилари ва аломатларидир.

Ўт пуфаги саратонини аниқлаш учун турли хил тестлар қўлланилади. Қон тестлари ва ултратовуш, компютер томографияси ва МРИ каби ўт пуфагини кўриш - бу усуллардан баъзилари. Шифокор ўт пуфаги саратони ташхисини қўйганида, у касалликнинг босқичини аниқлашга ҳаракат қилади. Касалликнинг босқичини ташхислаш шифокорга даволаш усулини танлашда ёрдам беради. Ўт йўлларини текшириш учун лапароскопия ва эндоскопик ретроград холангиопанкреатография, магнит-резонанс холангиография ва транс-жигар тери холангиографияси каби тестлар қўлланилади.

Агар ўт пуфаги саратони дастлабки босқичда бўлса ва ўт пуфаги билан чекланган бўлса, саратонни жарроҳлик йўли билан даволаш ва ўт пуфагини олиб ташлаш мумкин. Ўт пуфаги саратони ўт пуфагидан ташқарига чиқиб, жигарнинг бир қисмини ўз ичига олган ҳолларда, ўт пуфагини ва жигар қисмларини ва ўт пуфаги атрофидаги ўт йўлларини олиб ташлаш орқали операция қилиш мумкин. Жарроҳликдан кейинги бошқа муолажалар ўт пуфаги саратонининг қайтишини олдини олишга ёрдам берадими йўқми, ҳозирча маълум эмас. Баъзи тадқиқотлар шуни кўрсатдики, операциядан кейинги бошқа муолажалар ўт пуфагидаги тошларнинг қайтишини олдини олишда ёрдам беради. Шунинг учун, баъзи ҳолларда, шифокорингиз ўт пуфаги саратонини даволаш учун кимётерапия, радиация терапияси ёки иккаласининг комбинациясини тавсия қилиши мумки.

Ўт пуфагининг ривожланган саратони ўт йўлларининг обструкциясини ва бошқа асоратларни келтириб чиқаради. Тўсиқни камайтириш ва ўт йўллари саратонини даволаш учун фойдали бўлиши мумкин бўлган усуллар мавжуд. Масалан, жарроҳ ўт йўлини очиш учун ичи бўш металл найча ёки стентни киритиши ёки ўт йўлини айланиб ўтиш деб аталадиган блокланган ҳудуд атрофида бошқа ўт йўлини яратиш учун операция қилиши мумкин.

"Ўт пуфаги полиплари" одатда ултратовуш текшируви пайтида ёки ўт пуфагини олиб ташлаш операциясидан кейин тасодифан ташхис қўйилган ўт пуфагидаги полипоид массалар сифатида тавсифланади. Ушбу полиплар ўт пуфагининг шиллиқ қаватидан чиқиб кетадиган ғайритабиий ҳужайралар ўсишидир. Ўт пуфагида топилган кўпчилик полиплар яхши радикал бўлмаган, кичик ўлчамли, ўлчами бир сантиметрдан кам ва сувга чўкиб кетмайди. Аммо камдан-кам ҳолларда каттароқ полиплар хавфли бўлиши мумкин. Ўт пуфаги полипларини даволашнинг ягона самарали усули бу холецистектомия ёки ўт пуфагини олиб ташлашдир, бу ўт пуфагидаги тошларни даволашнинг энг кенг тарқалган усули ҳисобланади, аммо жарроҳлик бўлмаган усуллар мавжуд.

Ўт пуфаги полиплари кўпинча асемптоматикдир. Полипнинг катталашиши билан саратон хавфи ортади. Агар полип бир сантиметрдан ортиқ бўлса, одатда саратон касаллигини олдини олиш учун уни олиб ташлаш тавсия этилади. Ўт пуфаги билан боғлиқ муаммолар қанчалик тез аниқланса ва даволанса, асоратлар камроқ бўлади. Ўт пуфаги полипларининг белгилари ёки аломатларини сезсангиз, гастроентерологга мурожаат қилинг.

Ўт пуфагидаги полипларнинг сабаблари номаълум. Бироқ, ўт пуфаги полиплари 50 ёшдан ошган, аёл жинси, буйрак тошлари, сурункали гепатит Б ва юқори хун толаси (1) каби омилларга боғлиқ бўлиши мумкин.Тўғри. Кўп ҳолларда ўт пуфаги полиплари симптомларни келтириб чиқармайди, лекин баъзида қорин оғриғи, кўнгил айниши ва қайт қилиш мумкин.

Ўт пуфаги полипларини тавсифловчи беш турдаги шикастланишлар мавжуд бўлиб, уларнинг баъзилари малигн бўлиш потенциалига эга. Холестерин полиплари, аденомиёматозлар, яллиғланишли полиплар, аденомалар ва турли хил неоплазмалар бу турдаги полиплар гуруҳига киради. Ўт пуфаги полипларини ташхислаш учун шифокор бемордан унинг тиббий тарихи ҳақида сўрайди ва қорин бўшлиғини текширади, бу қорин оғриғини текширишни ўз ичига олади. Кейин тестлар ва тиббий усуллар қўлланилади. Ўт пуфагининг 5 мм дан ортиқ полиплари қорин бўшлиғининг ултратовуш текшируви орқали аниқланиши мумкин. Ултратовуш полипларнинг сони ва ҳажмини ва холестерин полиплари ва аденомалар ўртасидаги фарқни аниқлай олади. Аммо бенигн ва малигн полиплар ўртасидаги ташхис бу усул билан ишончли эмас. Эндоскопик ултратовуш ва юқори аниқликдаги ултратовуш яхши ва ёмон полипларни ажратишда самарали. Ўт пуфаги полипларини ташхислашда КТ, МРИ ва томир ичига кўмир систографияси ултратовушга нисбатан кам сезгир.

Беморда кучли оғриқ ва ноқулайлик бўлмаса, ўт пуфаги полипларини назорат қилиш ва даволаш шарт эмас. 1 см ёки ундан кичик бўлган ва ўсма бўлмаган полиплар кўпинча даволанмайди, лекин полипнинг шакли ва ҳажмидаги ўзгаришларни кузатиш учун мутахассислар томонидан яқиндан назорат қилинади. Бироқ, бемор операция қилишга қарор қилган ёки жарроҳлик зарур бўлган ҳолларда, саратон касаллигини олдини олиш учун полипни жарроҳлик йўли билан олиб ташлашдан олдин эҳтиёткорлик билан текшириш ва ташхис қўйиш керак. Олиб ташланмайдиган кичик полиплар мунтазам равишда, масалан, ҳар 6-12 ойда текширилиши керак. Беморга оғриқ ва ноқулайлик туғдирадиган 10 мм дан ортиқ катта полиплар полип резекцияси билан операция қилиниши мумкин. Жарроҳлик жараёни кўпинча иккита усул билан амалга оширилади: лапароскопик жарроҳлик ва холецистектомия.

Полиплари бир сантиметрдан кам бўлган беморларга лапароскопик жарроҳлик тавсия этилади ва саратон хавфини камайтиради. Холецистектомия, шунингдек, полиплари 1 см дан ёки 10 мм дан каттароқ бўлган ва саратон касаллигига шубҳа қилинган полипли беморларга тавсия этилади. Бу очиқ операция бўлиб, қорин бўшлиғида 2-4 дюймли кесмани талаб қилади. Намуна одатда холецистектомиядан кейин полипларни текшириш учун биопсия учун лабораторияга юборилади.

Ўт пуфаги полипларини олдини олиш учун махсус парҳез йўқ. Ўт пуфаги полиплари кўпинча ўт пуфагидаги тошлар билан боғлиқ бўлганлиги сабабли, ўт пуфагида тош пайдо бўлишининг олдини оладиган парҳез ҳам ўт пуфагида тош пайдо бўлиш хавфини камайтириши мумкин. Бироқ, ўт пуфаги полипларини даволашдан кўра олдини олиш яхшироқдир. Соғлом тана вазнини сақлаш ва асосий овқатларни ўтказиб юбормаслик касалликнинг олдини олишда ёрдам беради. Агар сиз вазн йўқотмоқчи бўлсангиз, буни аста-секин қилишингиз керак. Оғирликни йўқотганда, фақат вазн йўқотиш учун нотўғри овқатланиш ёки очликдан қочиш учун шифокорингиз билан маслаҳатлашинг.

Кам тўйинган ёғларни ва паст холестеринни истеъмол қилинг. Ширин донлар ва оқ гуруч, нон ва макарон ва ширинликлар ўт пуфаги касалликларининг юқори хавфи билан боғлиқ. Жигарранг гуруч, буғдой нони, балиқ ва зайтун мойи ва цирка тавсия этилади. Ўт пуфагининг оғир полипларини олдини олиш учун газланган ичимликлардан сақланинг.



Қўллаб-қувватлаганингиз учун раҳмат. Дастурнинг кейинги сонигача сизни қодир Аллоҳга топширамиз.

................................................................ ................................................

1- Бу, эҳтимол, ўт пуфаги полипининг энг кенг тарқалган турига, яъни холестерин полипига сабаб бўлади.

Саломатлик журнали (37) Ўт пуфаги касалликлари (биринчи қисм)