Оғриқли ютиш касалликлари ва дисфагия (адинофазия ва дисфагия)

Ошқозон-ичак касалликлари озуқа моддаларининг ҳазм бўлиши ва сўрилишига ва тананинг умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ошқозон-ичак тракти оғиз бўшлиғидан бошланиб, анусда тугайдиган бурилишли найчадир. Шу сабабли, ошқозон-ичак касалликлари кенг кўламли касалликларни ўз ичига олади ва кўп сонли ва частотага эга.

Шунинг учун ошқозон-ичак аъзоларининг ҳар бирида тез-тез учрайдиган касалликларни алоҳида ва қисқача алоҳида бўлимда кўриб чиқиш яхшироқ. Шунинг учун,  биз ушбу дастурда ютиш жараёнига халақит берадиган кенг тарқалган касалликлар турларини кўриб чиқамиз. Биз ушбу касалликларнинг даволаш усуллари ва олдини олиш усулларини ҳақида сўз юритамиз. 

"Оғриқли ютиш ёки адинофазия" - бу патологик касаллик бўлиб, унда одам озиқ-овқат, суюқлик, дори-дармонлар ва бошқа нарсаларни ютиш пайтида кучли оғриқни бошдан кечиради. Бу кўкрак оғриғи туфайли озиқ-овқатнинг узоқ вақт давомида қизилўнгачдан ошқозонга ўтишига олиб келади. Оғриқли ютиш одатий ҳол эмас. Агар оғриқ шамоллашдан келиб чиққан бўлса, у нисбатан тез ўтиб кетади, аммо акс ҳолда сиз дарҳол тиббий ёрдам талаб қиладиган жиддий муаммога дуч келишингиз мумкин.

Баъзи ҳолларда оғриқли ютиш баъзи бир кичик касалликлардан, масалан, шамоллашдан келиб чиқиши мумкин. Бундай ҳолларда оғриқли ютишнинг асоратлари ўз-ўзидан яхшиланади. Сурункали оғриқли ютиш бошқа асосий сабабларга боғлиқ бўлиши мумкин. Оғриқли ютишни келтириб чиқарадиган бир нечта касалликлар мавжуд. Баъзи ҳолларда сурункали оғриқли ютиш қизилўнгач саратонига боғлиқ бўлиши мумкин. Бунинг сабаби қизилўнгачда ўсган ўсмадир. Қизилўнгач саратони узоқ вақт чекиш, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш ёки доимий ошқозон ачиши  туфайли юзага келиши мумкин. Шунингдек, у мерос бўлиб ўтиши мумкин. Cандида инфекцияси - беморнинг оғзида пайдо бўлиши мумкин бўлган қўзиқорин инфекцияси. ИНФЕКЦИОН тарқалиши ва оғриқли ютиш каби қизилўнгач саратони белгиларини келтириб чиқариши мумкин. Гастроезофагиал рефлюкс касаллиги пастки қизилўнгачнинг қизилўнгачда тўғри ёпилмаслиги туфайли юзага келади. Натижада, ошқозон кислотаси қизилўнгачга қайтади. Агар оғриқли ютиш юрак уриши ёки кўкрак оғриғи каби белгилар билан бирга бўлса, беморда гастроезофагиал рефлюкс касаллиги бўлиши мумкин.

Қизилўнгач билан боғлиқ муаммолар ОИВ билан яшайдиган одамларда ҳам кенг тарқалган. Cандида инфекцияси энг кенг тарқалган сабабдир. Баъзи ҳолларда ОИВ инфекциясини даволаш учун ишлатиладиган антивирал воситалар ошқозон рефлюксини келтириб чиқаради, бу эса оғриқли ютиш ёки эдинофазия каби белгиларга олиб келиши мумкин. Беморнинг оғзида, томоғида ёки қизилўнгачда, ҳатто ошқозонида яралар бўлиши мумкин. Ошқозон яраси даволанмаган ошқозон рефлюкцияси туфайли ҳам пайдо бўлиши мумкин. Ибупрофен каби яллиғланишга қарши дори-дармонларни узоқ муддат қўллаш бу яраларни ривожланиш хавфини ошириши мумкин. Оғриқли ютиш, шунингдек, саратон учун радиация терапияси каби баъзи даволаш усулларидан келиб чиқиши мумкин. Баъзи рецепт бўйича дорилар ҳам оғриқли ютишни келтириб чиқариши мумкин. Оғриқли ютиш ҳам томоққа ёки қизилўнгачга кирувчи бегона нарсаларнинг уларни тўсиб қўйганлиги туфайли юзага келиши мумкин. Томоқни тўсиб қўядиган энг кенг тарқалган нарсалардан бири қизилўнгач сфинктеридир.

Ушбу касалликнинг айрим белгилари касалликнинг ўзига хос қисми бўлиши мумкин. Масалан, нафас қисилиши оғриқли ютиш учун жуда кенг тарқалган, чунки ютишни оғриқли қиладиган ҳар қандай нарса нафас йўлларини ҳам тўсиб қўйиши мумкин. Беморларнинг оғиз оғриғи ютиш пайтида кучайиши мумкин. Оғриқли ютиш гастроезофагиал рефлюкс касаллигининг бир қисми бўлиши мумкин, чунки бемор ухлаб ётганида ошқозон кислотаси томоққа зарар етказиши мумкин.Тўғри ташхис қўйиш учун шифокор симптомларни диққат билан баҳолаши керак.

Оғриқли ютишни аниқлаш учун махсус тестлар талаб қилинмайди. Сизнинг шифокорингиз ушбу ҳолатни симптомларингиз ва физик текширувингиз асосида аниқлай олади. Клиник текширувлар ва аломатлар ҳақида гапиришнинг ўзи етарли бўлмаган ҳолларда, шифокорингиз эндоскопик муолажани тавсия қилиши мумкин. Агар эндоскопик текширув ҳеч нарса кўрсатмаса, шифокор оғриқли ютишнинг сабабини аниқлаш учун манометрик тадқиқотни (1) буюриши мумкин. Шундан сўнг шифокор кейинги ҳаракатлар тўғрисида қарор қабул қилади.

Оғриқли ютиш учун даволанишни эҳтиёткорлик билан режалаштириш асосий сабабга боғлиқ. Агар шифокор асосий сабабни аниқлай олмаса, оғриқли ютиш вақт ўтиши билан ўз-ўзидан яхшиланиши мумкин. Бу асорат умумий шамоллаш ёки кучли аллергиядан кейин тез-тез учрайди. Агар яна ютиш пайтида ноқулайлик ёки оғриқ сезсангиз, шифокорингизга мурожаат қилинг. Дори-дармонлар ва жарроҳлик оғриқли ютишни даволаш усулларидан биридир.

"Ютиш ёки дисфагия" одатда оғизнинг орқа қисмидан ошқозонга озиқ-овқат ва суюқлик олиб келадиган қизилўнгач ёки томоқнинг мушак найчаси билан боғлиқ муаммонинг белгисидир. Ютиш бузилиши ҳар қандай одамда пайдо бўлиши мумкин бўлса-да, улар кексалар, чақалоқлар ва мия ва асаб тизими билан боғлиқ муаммоларга дучор бўлган одамларда тез-тез учрайди. Томоқ ёки қизилўнгачнинг тўғри ишлашига тўсқинлик қиладиган бир нечта муаммолар мавжуд. Ушбу асоратларнинг баъзилари кичик, баъзилари эса жиддийроқдир. Агар сиз бир ёки икки марта ютишда муаммога дуч келсангиз, эҳтимол сизда тиббий муаммо йўқ. Аммо агар сиз мунтазам равишда ютишда муаммога дуч келсангиз, даволанишни талаб қиладиган жиддийроқ муаммога дуч келишингиз мумкин.

Ютиш бузилишининг оғирлиги ва ютиш ёки дисфагия шакллари ҳар хил бўлиши мумкин. Агар асорат енгил бўлса, бу овқатнинг қизилўнгач орқали ўтиши учун кўпроқ вақт талаб қилинишини англатади.Бу оғриқсиз бўлиши мумкин. Суюқликлар муаммо бўлмаслиги мумкин. Асоратнинг оғирлиги оғир бўлса, бу қаттиқ ва суюқликларнинг қизилўнгач орқали умуман ўтмаслигини англатиши мумкин ва бу сизни озиқ-овқат ва ичимликнинг кўтарилишига олиб келиши мумкин. Мураккаблик ўрта босқичда бўлса, бу икки кесишиш нуқтаси ўртасида бирор нарса бор. Ютиш бузилиши ҳар доим тўғри тушунтирилиши ва ташхис қўйилиши керак бўлган аломатдир. Мисол учун, қизилўнгач саратонининг биринчи белгиси кўпинча енгил, оғриқсиз ютиш бузилиши бўлиб, вақт ўтиши билан ёмонлашади. Шунинг учун, бу асорат тез-тез текширилиши ёки дисфагия сабаби сифатида имкон қадар тезроқ тасдиқланиши керак. Умумий қоида сифатида, жиддий муаммо қанчалик тез аниқланса, даволаниш касалликнинг келажагини яхшилаш (башорат қилиш) имконияти шунчалик юқори бўлади. Агар эпилепсияда ютиш бузилиши бўлса, зудлик билан гастроентеролог билан маслаҳатлашинг ва ютишнинг бузилиши даражаси ва ютиш билан боғлиқ муаммолар, ҳатто жуда енгил бўлса ҳам, шифокорингизга хабар беринг.

Одамнинг ютиш ва овқатланишига ёрдам берадиган 50 жуфт мушак ва нервлар мавжуд. Бошқача қилиб айтганда, нотўғри бўлиши мумкин бўлган ва ютиш билан боғлиқ муаммоларга олиб келадиган кўп нарсалар мавжуд. Ошқозон рефлюкси, куйиш, бўқоқ, эзофагит ёки эзофагит, қизилўнгач саратони, ошқозон саратони, қизилўнгач герпеси, такрорий оддий герпес ва эпиглоттит - бу асоратлардан баъзилари. Эпиглоттит беморнинг эпиглоттисида яллиғланган тўқималар билан тавсифланади. Бу ҳаёт учун хавфли потенциал асоратдир. Ушбу асорат шошилинч тиббий ёрдам деб ҳисобланади ва шошилинч ёрдам талаб қилиниши мумкин.

Агар бирор киши ютиш бузилиши ва ютиш билан боғлиқ муаммоларга дуч келиши мумкин деб ўйласа, ютиш бузилиши билан боғлиқ бўлиши мумкин бўлган баъзи аломатлар мавжуд.Аломатлар орасида оғиз оқиши, бўғиқ овоз, томоқдаги тиқилиш, қусиш, тўсатдан вазн йўқотиш, юрак уриши, ютиш пайтида йўтал ёки бўғилиш, ютиш пайтида оғриқ ва қаттиқ овқатни чайнашда қийинчилик киради. Бу ҳис-туйғулар одамнинг овқат ейишни истамаслиги ва иштаҳани йўқотишига олиб келиши мумкин.

Овқатланаётганда ютиш қийин бўлган болалар баъзи овқатлардан қочишлари мумкин. Уларнинг оғзидан овқат ёки суюқлик чиқиши, овқат пайтида қусиш, нафас олишда қийинчиликларга дуч келишади ва вазн йўқотади.

Ютиш бузилишининг белгилари ва қачон бошлангани ҳақида шифокорингиз билан гаплашинг. Шифокор физик текширув ўтказади ва анормаллик ёки шишишни текшириш учун беморнинг оғзига қарайди. Аниқ сабабни аниқлаш учун барий рентгенограммаси, флороскопия (2), эндоскопия ва манометрия каби кўпроқ ихтисослаштирилган тестлар ўтказилиши мумкин.

Агар ютишнинг бузилиши давом этса, айниқса ёшлар ва қарияларда тўйиб овқатланмаслик ва сувсизланишга олиб келиши мумкин.Бу асоратлар жиддий ва ҳаёт учун хавфли бўлиб, уларни қатъий даволаш керак. Даволаш ютиш бузилишига нима сабаб бўлганига ва ютиш шаклларига боғлиқ. Ютиш бузилиши ва ютиш муаммоларини даволашнинг бир неча йўли мавжуд. Агар беморда мия, асаб ёки мушак муаммоси бўлса, улар мушакларини ютиш учун биргаликда ишлашга ўргатиш учун машқлар қилишлари керак. Шифокор, шунингдек, ютишни осонлаштириш учун маълум озиқ-овқат ва суюқликларни буюриши мумкин.

Бошқа даволанишда беморнинг қизилўнгачига қизилўнгачнинг ҳар бир тор қисмини эҳтиёткорлик билан кенгайтириш учун қурилма киритилади. Беморга бир неча марта даволаниш керак бўлиши мумкин. Баъзи ҳолларда беморнинг қизилўнгачига тиқилиб қолган нарсаларни олиб ташлаш учун узун ва ингичка скопдан фойдаланиш мумкин. Дори-дармонларни буюриш ва операция қилиш - бу касалликни даволашнинг бошқа усуллари.

................................................................ ...............

1. Қизилўнгач мушаклари тести ёки манометрия томоқнинг ички қисмини текшириш учун ишлатилиши мумкин бўлган инвазив тестдир. Хусусан, бу тест ютиш пайтида беморнинг томоғидаги мушак босимини ўлчайди. Шифокор беморнинг қизилўнгачига мушак босимини ўлчаш учун найчани киритади, чунки у қисқаради.

2. Флüороскопия - ютиш рентгенологик текширувининг видео-флуороскопик текшируви бўлиб, у флороскопия деб аталадиган рентген нурларидан фойдаланади. Ушбу тест оғиз, томоқ ва қизилўнгачда ютиш босқичларини кўрсатади.

Ичак касалликлари (еттинчи бўлим)