Саломатлик журнали (103)
Скелет ва мушак касалликлари (иккинчи қисм, белнинг буралиши ва зўриқишлари))
Саломатлик журнали дастурида сиз азиз ҳамроҳларни турли касалликлар ва уларнинг олдини олиш ва даволаш усуллари, шунингдек, овқатланиш, жисмоний машқлар, соғлом турмуш тарзи ва ҳоказолар орқали саломатликка эришиш йўллари билан таништиришга ҳаракат қиламиз. Шуни таъкидлаш керакки, ушбу дастурда тақдим этилган маълумотлар сизнинг яқинларингизнинг хабардорлигини яратиш ва оширишдан иборат бўлиб, мутахассис шифокорнинг ташхиси ва даволашини алмаштириш учун мўлжалланмаган.
Ассалому алайкум азиз тингловчилар. Саломатлик журналининг охирги дастурида бел оғриғи ва унингтурли даволаш усулларини кўриб чиқдик. Бел ва бўйинда пайдо бўлиши мумкин бўлган муаммолардан бири дискда юзага келадиган бузилишлардир. Ва бу бузулишлар ўтган дастурларда айтиб ўтилганлиги сабабли, биз бошқа бел оғриғи касалликларини муҳокама қиламиз. Бел буралиши ва зўриқиши сабаблари ва даволаш усулларини текшириш учун бизга қўшилинг.
"Бел буралиши" боғламлар яьни лагементларнинг чўзилиши ёки йиртилиши туфайли юзага келади. Боғламлар суякларни бўғимда бир-бирига боғлайдиган толали тўқималарнинг кучли тасмаси. Бел буралиши - бу қўшма жароҳатларнинг бир тури бўлиб, унда лигаментлар ва бўғим капсуласи одатда узулади. "Бел зўриқиши" ҳам мушаклар ёки тендонларнинг чўзилиши ёки йиртилиши натижасида юзага келади. Тендонлар мушакларни суяклар билан боғлайдиган тўқималарнинг толали тасмаси. Зўриқиш - мушаклар ёки тендонларнинг шикастланиши.
Ушбу зўриқишларнинг шикастланишининг оғирлиги уч даража билан содир бўлиши мумкин. Биринчи турдаги зўриқиш одатда бир нечта мушак толаларининг чўзилишига олиб келади. 2-тоифа зўриқишдаги шикастланиш жиддийроқ ва баъзи мушак толалари шикастланган ёки узулиб кетади. Ва учинчи даражада, зўриқиш мушакнинг тўлиқ узулиб кетишига олиб келади.
Одатда, бўғимдаги ҳаддан ташқари зўриқиш туфайли одамнинг бел қисмидаги лигаментлардан бири йиртилган ёки ҳаддан ташқари чўзилган бўлса, Бел буралиши пайдо бўлади. Бел мушакларидан бири ҳаддан ташқари ёки тўсатдан чўзилганлиги сабабли йиртилган ёки чўзилган бўлса ҳам, бел зўриқиши пайдо бўлади. Оғриқ, шиш, қуруқлик ва ишлашнинг пасайиши белнинг буралиши ва зўриқишлари белгиларидир.
Ушбу жароҳатни даволаш унинг оғирлигига қараб фарқ қилади. Кўпинча жароҳатлардан сўнг дастлабки 48 соат давомида тананинг шикастланган қисмини камида 24 соат давомида дам олиш керак бўлади, бу эса орқа мия кучланишининг аломатларини камайтириши керак. Кейин, шиш пайдо бўлишининг олдини олиш учун, 2 кун давомида ҳар бир неча соатда 10-15 дақиқа давомида зарарланган жойга муз тўпламини қўйинг. Шишишни камайтириш учун камида 2 кун давомида эластик бандаждан фойдаланинг. Бундан ташқари, шишишни камайтириш учун сиз тананинг шикастланган қисмини юрак даражасидан иложи борича баландроқ тутишингиз мумкин. Эҳтиёт бўлинг, шикастланган қисмни шикастлангандан кейин камида 24 соат давомида ҳеч қандай тарзда иссиқликка таъсир қилмаслик керак. Чунки у иссиқлик, шиш ва оғриқни оширади.
ҲАРМдан сақланиш яна бир муҳим эҳтиёт чораси бўлиб, мушакни буралиш ёки зўриқишдан кейин 72 соат давомида қабул қилиш керак. ҲАРМ иссиқлик, спиртли ичимликлар, югуриш ва массажни англатади. Бу иссиқ ванналар, сауналар ёки иссиқ сув пакетлари, спиртли ичимликларни истеъмол қилишдан қочишни англатади, чунки қон кетиш ва шишишни оширади ва шифо жараёнини секинлаштиради. Югуриш ёки кўпроқ зарар этказиши мумкин бўлган бошқа машқлар ва қон кетиш ва шишишни кучайтирадиган массаж ҳам бу ҳолатларда зарарли ҳисобланади.
Агар шикастланган қисмга тегиниш ёки ҳаракатланаётганда оғриқ сезсангиз ва тана вазнингизни кўтаришда доимий муаммо бўлса, тез ёрдам чақиришни унутманг. Зарарланган ҳудудда кўплаб кўкаришлар, ҳиссизлик ёки карıнcаланма, эгилган ёки эгри бўлиб кўринадиган оёқ, қизариш, қизил ёки сариқ чизиқлар, шиш, оғриқ ва ҳароратнинг ошиши каби инфекция белгилари учрайди. Бундан ташқари, 5-7 кундан кейин тузалмайдиган кучланиш ёки бурилиш фавқулодда ҳисобланади.
Бел буралишлари учун анъанавий даволаш усуллари дори-дармонларни, гиёҳванд бўлмаган даволанишни ва жарроҳликни ўз ичига олади. Ушбу жароҳатлар учун буюрилган дориларнинг аксарияти оғриқ қолдирувчи воситалар ва стероид бўлмаган яллиғланишга қарши дориларни (НСАИД) ўз ичига олади. Қуйида биз фармакологик бўлмаган даволаш усулларини кўриб чиқамиз.
Бу турдаги жароҳатни даволовчи муолажалардан бири бел боғичидан фойдаланиш. Ломбер қавслар пастки орқа қисмдаги кучланишни ютиш ва тарқатиш, мушаклар ва лигаментларнинг ҳароратини кўтариш, қулайлик, барқарорликни ошириш ва пастки бел қисмнинг фаолиятини яхшилаш учун мўлжалланган. Ушбу қурилмалар тўғридан-тўғри таъсир ва босимни ўзлаштиради ва кўкарган ёки чўзилган пастки бел қисмини ҳимоя қилади. Акупунктур бошқа даволаш усули бўлиб, агар акупунктур жароҳатдан кейин 24 соат ичида қўлланилса, жароҳатдан келиб чиққан бел оғриғи учун энг яхши натижаларни беради.
Массаж терапияси ёки юмшоқ тўқималарни мобилизация қилиш - қон айланишини яхшилаш ва мушаклардан метаболик токсинларни олиб ташлаш орқали мушаклар ва бўғимларнинг ҳаракатчанлиги ва функционал даражасини тиклашга ёрдам берадиган табиий даволаш усули. Ултратовуш терапияси иссиқ пакетлар каби бошқа иситиш усулларидан кўра чуқурроқ қатламларга иссиқликни етказиб берадиган яна бир усулдир. Ултратовуш тери юзасига 5 см гача кириб, мушаклар каби энг кўп протеинни ўз ичига олган тузилмаларни иситишга қодир. Ултратовуш шикастланган ҳудудга қон оқимини оширади ва вақтинча оғриқни йўқотади, спазмларни камайтиради ва тикланишни тезлаштиради. Бундан ташқари, лигаментлар ва тендонлар каби бириктирувчи тўқималарнинг мослашувчанлигини ошириши ва бўғимларнинг нормал ҳаракат доирасини тиклашга ёрдам бериши мумкин.
Тери орқали электр нервларини стимуляция қилишнинг терапевтик усулида(ТЕНС), электр токлари электродлар юзаси орқали танага ўтказилади; Бу оғриқни назорат қилиш (транскутан электр нерв стимуляцияси (ТЕНС)) ёки мушакларни қайта тайёрлаш (нейромускуляр электр стимуляцияси (НМЕС)) учун амалга оширилади. ТЕНСда паст даражадаги электр токи оғриқли хабарларни тўхтатиш ва уларнинг мияга етиб боришини олдини олиш учун ишлатилади. НМЕСда мақсадли мушакларнинг қисқаришига олиб келадиган восита нервларининг юқори зичлиги бўлган мушак соҳасига кучли электр токлари юборилади.
Гидротерапия - белнинг буралиши ва зўриқишларини даволашнинг яна бир усули. Ушбу усулда, айланадиган сув мосламалари фойдаланган ҳолда, одамга иссиқ муҳитда, тортишиш таъсирисиз ва сузувчи ҳолатда машқ қилишга рухсат берилади. Сув терапияси вақтида одамлар сувнинг сузувчанлиги билан қўллаб-қувватланади ва камроқ босим ва шунинг учун бўғимларида камроқ оғриқни бошдан кечиради. Сув, шунингдек, мушакларни кучайтиришга ёрдам берадиган қаршилик кучига эга.
Совуқ терапияда қон томирларини торайтириш ва шишишни камайтириш учун турли усуллар қўлланилади. Муз пакетларини тўғридан-тўғри оғриқли ва шишган жойга 10-15 дақиқа давомида қўйиш мумкин. Вапокулянт спрейи кўпинча мушакни иложи борича чўзилишини таъминлаш учун чўзилишидан олдин оғриқли мушакни ҳис қилиш учун ишлатилади. Ўзаро ишқаланиш массажини амалга оширишдан олдин, чўзилган лигамент ёки чўзилган тендон ва унинг атрофидаги жойни муз массажи техникаси ёрдамида ҳис қилиш мумкин.
Иссиқлик терапияси усули ҳам юмшоқ тўқималарнинг эластиклигини оширади, қон оқимини яхшилайди, тўқима ҳужайраларининг функция даражасини оширади ва оғриқни йўқотишга ёрдам беради.
Диатермия усули, шунингдек, мушак тўқималарида чуқур керакли нуқталарни иситиш учун юқори частотали электр токидан фойдаланиладиган иссиқлик терапиясининг бир тури. Ушбу муолажалар билан бир қаторда, мушакларнинг кучланишини даволаш учун пастки бел мобилизация машқларидан фойдаланиш мумкин. Ушбу машқлар шифокор ёки физиотерапевт беморга ўргатадиган чўзиш ва бошқа ҳаракатларни ўз ичига олади.
Ниҳоят, камдан-кам ҳолларда жарроҳлик ҳам қўлланилади. Жарроҳлик аралашувини талаб қиладиган кўпгина касалликларга ўмуртқа шнор тиқилиши ва структуравий деформациялар киради. Албатта, бел оғриғи билан оғриган беморларнинг кўпчилиги операциясиз муваффақиятли даволанади. Бўйин ва бел буралишлари ёки бўйин ва орқа вена тиқилиши даволаш учун зарур бўлган вақт унинг зўравонлигига боғлиқ. Мушак зўриқишларини тиклаш учун зарур бўлган вақт жуда катта фарқ қилади. Баъзи одамлар бир неча ҳафта ичида тузалиб кетишади, бошқалари эса бир неча ой давомида нормал фаолиятига қайта олмайдилар.
Ҳамроҳлигингиз учун раҳмат. Саломатлик журналининг навбатдаги дастуригача сизни буюк Аллоҳга ҳавола қиламиз.
