پایان مهلت 60 روزه ایران به اروپایی ها
فرصت 60 روزه ایران به طرف های برجام برای عمل به تعهدات برجامی امروز یکشنبه به اتمام می رسد و همزمان تصمیمات جدید تهران درجهت کاهش تعهدات برجامی عملیاتی می‌شود.
بر اساس ماده ۲۶ و ۳۶ برجام، ایران می‌تواند با این استدلال که طرف دیگر با عدم پایبندی به تعهداتش، زمینه بهره‌مندی از مزایای این توافق را مخدوش کرده است، اجرای بخشی از تعهدات خود را متوقف کند و یا سطح آنرا کاهش دهد.
بر این اساس جمهوری اسلامی ایران در اقدامی واکنشی؛ در 18 ثور 1398 در سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و در پاسخ به بد عهدی اروپایی ها و اثبات ناکارآمدی راهکارهای پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام اعلام کرد، بخشی از تعهدات برجامی خود را به تعلیق درمی آورد.
ایران در این چارچوب 60 روز به طرف‌های باقیمانده در برجام فرصت داد تا تعهدات خود به ویژه در حوزه های بانکی و نفتی را اجرا کنند و تصریح کرد: در غیر اینصورت اقدام ایران درجهت کاهش تعهداتش به برجام خواهد بود.
در گام اول، هفته گذشته اعلام شد میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز تعیین‌شده در برجام (300 کیلوگرم ) عبور کرده است. ایران اکنون اعلام کرده است در گام دوم، از سطح غنی‌سازی 3.67 (سه و شصت و هفت) درصد عبور خواهد کرد و مواد هسته‌ای با غنای بیشتری تولید می‌کند و همچنین در موضوع راکتور اراک به وضعیت پیش از برجام باز خواهد گشت.
نمایندگی ایران در سازمان‌های بین المللی مستقر در وین، روز شنبه در بیانیه ای تصریح کرد : تصمیم ایران برای کاهش تعهداتش در برجام، در واکنش به شرایطی است که آمریکا ایجاد کرده است.
تعیین شروطی ازسوی ترامپ و طراحی سناریوهای متعدد و غیر قابل بحث و مذاکره حول محور توان دفاع موشکی ایران و همچنین دائمی کردن مفاد برجام برای تهران از مواردی است که نشان می دهد امریکا و برخی طرف های اروپایی بدنبال گزینه های دیگری هستند که هیچ ربطی به برجام ندارد.امریکا با طرح خواسته هایی مانند حذف بند «غروب آفتاب» و یا تهدید به استفاده از بند "مکانیسم ماشه" سعی دارد مفاد برجام را به اهرمی برای افزایش فشاربر ایران تبدیل کند. در حالیکه موافقت ایران با پذیرش کاهش داوطلبانه سطح فعالیت های هسته ای برای مدتی مشخص اقدامی صرفا در جهت اعتمادسازی بوده است؛اما ترامپ با خروج از برجام نه تنها از این اصل عدول کرد، بلکه قطعنامه شورای امنیت در تایید برجام را هم نقض کرده است.
روزنامه "تاگس اشپیگل" آلمان در تحلیلی منتقدانه نسبت به اقدامات امریکا می نویسد:
"دونالد ترامپ، برجام را به صورت یکجانبه لغو کرد. از آن زمان رئیس جمهور آمریکا فشار حداکثری را بر ایران وارد می کند و سعی دارد با تحریم های سخت تر جمهوری اسلامی ایران را مجبور به انعقاد توافق جدیدی کند."
اما آنگونه که "نیلز آنن"، وزیر مشاور در وزارت امور خارجه آلمان در گفتگو با روزنامه "دی‌ولت" تاکید کرد : "استراتژی فشار حداکثری ترامپ ایران را به‌پای میز مذاکره نمی‌آورد."
"نیلز آنن"، افزود :
" دلسردی ایران درباره برجام قابل‌درک است."
اکنون پیام ایران به سایر طرف های برجام روشن است.سازوکار مالی اروپایی‌ها (اینستکس) تاکنون تنها اقدامی نمایشی بوده است. به تعبیر حسن روحانی ،رییس جمهوری اسلامی ایران، " اینستکسِ توخالی" به هیچ دردی نمی‌خورد.
رئیس جمهوری اسلامی ایران شنبه شب در تماس تلفنی "امانوئل مکرون" رئیس جمهور فرانسه، از اروپایی ها خواست به مسئولیت های خود در برابر معاهدات بین المللی و قطعنامه سازمان ملل متحد عمل کنند.
پایان مهلت 60 روزه ایران به سایر طرف های برجام از این دید گاه به منزله رسیدن به نقطه پایان انتظار و انتخاب میان یکی از دو گزینه باقیمانده است:
گزینه اول؛ بازگشت سریع به اجرای تعهدات در برجام وجبران زیان های وارد شده به ایران است.
گزینه دوم؛ اما عبور از توافقی است که از ابتدا هم چندان قابل اعتماد کردن نبود؛اما می توانست به یک فرصت برای اعتماد سازی و تقویت راهبرد مذاکره برمبنای احترام به حقوق متقابل تبدیل شود.
