نوروز ایرانی(4)
حمل 02, 1396 15:03 Asia/Kabul
یکی از مراسم جشن نوروز در میان اقوام آذری ایرانی، "کوسا گردانی" است. در این برنامه با این نمایش نوروزی بیشتر آشنا می شو.یم.
اقوام آذری به مناسبت کوچ زمستان و آمدن بهار، جشن ها و نمایش‌هایی مردمی را انجام می‌دهند. یکی از این مراسم، نمایشی به نام «کوسا» یا «کوساگردانی» است. گروه کوسا شامل چند نفر نوازنده و بازیگر است غالباً چوپانان مناطق مختلف آذربایجان هستند که آن را به خانه‌های مردم می‌برند. نقش اول آن بر عهده کسی است که با لباسی که از پوست و پشم به نظر می‌رسد، با کلاهی دارای دو شاخ، غولی به مثابه نماد فصل زمستان است. او با یک نوازنده و شخصی دیگر که مسئولیتش بیشتر مواجه با مردم، گرفتن هدایای آنان و در صورت لزوم، واسطه‌گری بین کوسا و خانوارها است، گروه را به صحن خانه‌ها می‌برند. اگر پیشکشی‌ها کافی نباشد، نقش اول خود را به مردن یا غش کردن می‌زند و بازیگر واسطه، از خانواده‌ها خواهش می‌کند تا هدایای بیشتری بدهند. او ارمغان‌ها را به کوسا نشان می‌دهد. کوسا به شوق تحفه‌ها بیدار می‌شود و آن‌ها را می‌بیند، اگر کم بود، باز غش می‌کند. سپس در انتها مردم و بچه‌ها با گلوله‌های برفی، کوسا را که فصل زمستان و نشانهء تاریکی است، می‌زنند تا برود و آن گاه بهار بتواند بیاید. دقیقاً معلوم نیست که آنچه خانواده‌ها به کوسا می‌دهند، پاداش‌هایی برای نمایش اوست یا هدیه‌های برای آن که از دست غول زمستان خلاص شوند، یا شاید هر دو؟! برخی از نمایش‌های کوسا کامل‌تر اند و در آن‌ها پنج بازیگر یا بیشتر شرکت دارند. نفر اول، شخصی است با دو تکه‌چوب که گاه با جنب و جوش و رقص، هدایت دیگران را بر عهده دارد. کوسا نیز به دو شخصیت نیک و بد تجزیه شده که یکی با لباسی سیاه و شاخ، دیو زمستان را تداعی می‌کند و دیگری با لباس سفید کوسای نیک و نماد فصل بهار را مشخص می‌سازد. دو نفر نوازنده موسیقی محلی هستند. گاه به آن‌ها نفراتی با نقش‌های دیگر نیز افزوده می‌شود. یکی از مهمترین آنان، نمایشگری است با لباسی زنانه، که غالباً چوپان است، و خود را از طریق عوامل ظاهری و زیوری نمایش و در حد بازی، زن می‌نمایاند. در برخی از نمایش‌ها نیز ظروف کهنه را می‌شکنند تا اشاره‌ای به پایان فصل کهنگی‌ها داشته باشند. کوسای نماد برف و سرما را با گلوله‌های برف و کلوخ می‌زنند و او در حالی که به خاطر چنین بدرقه‌ای، برایشان شکلک در می‌آورد، به سوی کوه‌های سرد و پربرف عقب نشینی می‌کند تا باشد که نوروز با بهار فرا رسد.
