Ողջույն ձեզ թանկագին բարեկամներ:Ներկայացնում ենք գեղարվեստական հաղորդաշարի հերթական թողարկումը,որի ընթացքում անդրադառնալու ենք անցած շաբաթ մշակույթի և արվեստի ոլորտում տեղի ունեցած կարևորագույն իրադարձություններին:

«Ֆաջր» միջազգային 41-րդ կինոփառատոնը սկսեց իր աշխատանքը՝ փաստացի տապալելով բոյկոտի և մեկուսացման նախագիծը և արժանացավ ընդունելի ընդունելության։

Նշենք, որ ներկայացված ֆիլմերի թիվն այս տարի հինգով ավելի էր, քան նախորդ տարի։

Այն, ինչ տեղի ունեցավ փառատոնի առաջին օրը, այս օրվա 2 ֆիլմերը դիտելու աննախադեպ ընդունելությունն էր։ Կինոսեր հասարակության ներկայությունը ասուլիսների սրահում նույնպես շատ լավ թեմա դարձավ լուսանկարիչների համար այնքանով, որ 41-րդ փառատոնի առաջին օրվանից հեռարձակվող պատկերների մեծ մասը վերաբերում էր հարցուպատասխանին, որտեղ ոչ միայն դատարկ նստատեղեր չկային, այլեւ դեպի Դահլիճը տանող միջանցքները նույնպես մարդաշատ էր։

Առաջին օրը «Մելլաթ» համալսարանի տարբեր տարածքներում տեղի ունեցան բազմաթիվ ընկերական հավաքներ, և կինոսերները երկար ժամանակ անց կրկին հանդիպեցին և քննարկեցին երկրի կինոյի օրվա խնդիրները։

Միլադ աշտարակն էլ լեփ-լեցուն էր կինոսերներով։ Թեև փառատոնի տունն այս տարի ընդունում է օտարերկրյա հյուրերին և արտիստներին, սակայն այս օրը ցուցադրված 2 ֆիլմերը մեծ ընդունելության են արժանացել։ Առաջին հարկի ընդարձակ տարածքում այս տարվա փառատոնին ներկա երկրների դրոշներով զարդարված սեղան է պատրաստվել, որը գրավում է գրեթե յուրաքանչյուր հանդիսատեսի ուշադրությունը։

Միլադ աշտարակը լիովին պատրաստված է փառատոնի միջազգային բաժնի համար։ Պաստառները, դրոշները և միջազգային խորհրդանիշները նախագծված և զարդարված են լավ ճաշակով։ Առաջին օրը «Միլադ» աշտարակ այցելեցին սակավաթիվ օտարերկրյա հանդիսատեսներ, և առաջիկա օրերին այս բազմությունը կավելանա։

 Եվրոպական խորհրդարանն ընդունել է «Մշակույթի համար նոր եվրոպական օրակարգի և միջազգային մշակութային հարաբերությունների համար ԵՄ նոր ռազմավարության իրականացում» բանաձևը։

Ըստ ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության տարածած հաղորդագրության, բանաձևում անդրադարձ է կատարվում հակամարտային գոտիներում մշակութային արժեքների պաշտպանության հարցերին և դատապարտվում է վերջին հակամարտությունների ժամանակ պատմական, գեղարվեստական և մշակութային ժառանգության նպատակաուղղված ոչնչացումը։

Եվրոպական խորհրդարանի անվտանգային ու պաշտպանական հարցերով ենթակոմիտեի նախագահ Նատալի Լուազոյի (Nathalie LOISEAU/Renew Europe/ Ֆրանսիա) ստորագրած և նույն խմբակցության անդամ Պետրաս Աուստրևիչուսի (Petras AUŠTREVIČIUS/Լիտվա) կողմից համաստորագրված լրամշակման հիման վրա hստակ քննադատվում է նաև Լեռնային Ղարաբաղում հայկական մշակութային արժեքների ոչնչացմանն ուղղված Ադրբեջանի շարունակական քաղաքականությունը:

Բանաձևի 78-րդ կետում, մասնավորապես, նշվում է.«Եվրախորհրդարանը կոչ է անում հանձնաժողովին խստիվ դատապարտել վերջին հակամարտությունների ընթացքում պատմական, գեղարվեստական և մշակութային ժառանգության ոչնչացումը, ինչպես նաև պատմական, գեղարվեստական և մշակութային ժառանգության համակարգված և քաղաքական կամ գաղափարական շարժառիթներով նպատակաուղղված ոչնչացումը: Եվրախորհրդարանը կոչ է անում հանձնաժողովին խստիվ դատապարտել նաև ինքնիշխան պետությունների, ժողովուրդների կամ փոքրամասնությունների ինքնության և մշակույթի արմատապես վերացումը, ներառյալ՝ Լեռնային Ղարաբաղում և նրա շրջակայքում հայկական մշակութային ժառանգությունը ոչնչացնելու և ժխտելու Ադրբեջանի շարունակական քաղաքականությունը»:

Հայ տպագրական գործը դարերի պատմություն ունի, պատմություն, որի էջերում անխամրելի տառերով է գրված գրահրատարակիչ, լեզվաբան, մշակութային գործիչ, արքեպիսկոպոս Ոսկան Ղլիջենցու, նույն իր՝ Ոսկան Երեւանցու անունը:

1614 թ. Իրանի Նոր Ջուղայում է ծնվել Ոսկան Երեւանցին, սովորել տեղի ծխատեր քահանայի մոտ, ապա հաճախել Խաչատուր Կեսարացու Ամենափրկիչ վանքի դպրոց, Երեւանում աշակերտել Մելիքսեթ Վժանեցուն: 1634-ին Փիլիպոս Ա Աղբակեցի կաթողիկոսի հրավերով Նոր Ջուղայից եկել է Էջմիածին, Ուշիի Սբ Սարգիս վանքում նշանակվել վանահայր: Մայր Աթոռում ծանոթացել է Դոմինիկյան վանական, գիտնական Պաուլո Պիրոմալլիի հետ, որը Հայաստան էր եկել Աստվածաշնչի հայերեն բնագիրը լատիներեն Վուլգատային հարմարեցնելու հանձնարարությամբ: Ոսկան Երեւանցին նրանից էր սովորելու լատիներեն, փիլիսոփայություն, երկրաչափություն, աստղաբաշխություն, քերականություն, լատիներենի փոխադրելու քերականության մի դասագիրք, ապա հարմարեցնելու գրաբարին, լատիներենից կատարելու մի շարք թարգմանություններ:

Ոսկան Երեւանցին, իր հետ ունենալով Հակոբ Դ Ջուղայեցու հանձնարարականը, 1662-ին մեկնում է Եվրոպա՝ Աստվածաշունչը հայերեն հրատարակելու: Նախ գնում է Լիվոռնո, ապա՝ Հռոմ, որտեղ ջանում է Վատիկանից ստանալ Հռոմում կամ Իտալիայի որեւէ այլ քաղաքում Սուրբ գիրքը տպագրելու թույլտվություն: Սակայն՝ ապարդյուն: Հետամուտ իր նպատակին՝ մեկնում է Ամստերդամ, 1664-ին ստանձնում Ամստերդամի Սբ Էջմիածնի եւ Սբ Սարգսի անվան տպարանի, որը 1660-ին հիմնել էր Մատթեոս Ծարենցին, տնօրինությունն ու ձեռնարկում Աստվածաշնչի տպագրության նախապատրաստական աշխատանքները: Փորագրիչներին պատվիրում է նոտրգիր, նոր տեսակի գլխատառեր եւ թռչնագրեր, բնագիրը պատրաստել տպագրության եւ իր աշակերտներ Կարապետ Անդրիանացու եւ Օհան Երեւանցու հետ սկսում տպագրությունը՝ հիմք ընդունելով ու օգտագործելով Կիլիկիայի Հեթում Բ-ի պատվերով 1295 թ. գրվածը: Այս բնագիրը Ոսկան Երեւանցին խմբագրում է ըստ Վուլգատայի, տպագրության ընթացքում թարգմանում եւ ավելացնում է Հին Կտակարանի մի քանի գրքեր, որոնք չեն եղել հայերեն Աստվածաշնչում: Տպագրելիս փորձում է միջին դիրք գրավել դասական հայերեն բնագրի եւ Վուլգատայի միջեւ, որպեսզի այն ընդունելի լիներ հայոց տարբեր դավանական համայնքների համար, որոնց նա լատիներեն գրքի փոխարեն առաջարկելու էր հայերենն ու հայատառը:

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության, Հայաստանի Երաժշտական ընկերության և Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի աջակցությամբ, Կոմիտաս հրատարակչության և Էդիթ Պրինթ ՍՊԸ տպարանի ջանքերով լույս է տեսել «Առնո Բաբաջանյան. երգեր ձայնի և դաշնամուրի համար» ժողովածուն՝ 750 տպաքանակ օրինակով։

«Այսօր դժվար է պատկերացնել հայ էստրադային երգի անցած պատմական ուղին առանց Առնո Բաբաջանյանի հիասքանչ երգերի»,- նախաբանում ընդգծել է ժողովածուն կազմող, Հայաստանի Երաժշտական ընկերության նախագահ, ԵՊԿ պրոֆեսոր Դավիթ Ղազարյանը։

Հրատարակության խմբագիրն է ԵՊԿ Կոնցերտմայստերական ամբիոնի վարիչ, դոցենտ Զառա Ղազարյանը, ձևավորողը՝ Մկրտիչ Մաթևոսյանը։

 Ժողովածուն ընդգրկում է «Արիա-Վոկալիզ»-ը և տարբեր տարիներին հայերեն, ռուսերեն լեզուներով գրված ամենահայտնի 27 երգերը։

Կատարված աշխատանքը միայն երգերի հերթական հրատարակություն չէ։ Երաժշտական «պաուզաների» ձևով՝ տպագրության հեղինակները ներառել են Առնո Բաբաջանյանի  կյանքն ու ստեղծագործությունն արտացոլող լուսանկարներ, դրվագներ որդու՝ Արա Բաբաջանյանի և ժամանակակիցների հուշերից, ինքնատիպ խորհրդանիշ է կոմպոզիտորի խառնվածքը ցայտուն «որսած» մեծն ռեժիսոր Վարդան Աճեմյանի գծանկարը։ Բարձրաճաշակ տպագրությամբ ժողովածուն ընդգրկում է նաև QR կոդով տեքստերի անգլերեն տարբերակը կարդալու հնարավորություն։

 Երևանի Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Արմեն Խանդիկյանի առաջարկով հունվարի 31-ին գեղարվեստական խորհուրդը քննարկել է ՀՀ վաստակավոր արտիստ, բեմադրիչ Գրիգոր Խաչատրյանին թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր նշանակելու հարցը: Խորհուրդը միաձայն դրական կարծիք է տվել:

Գրիգոր Խաչատրյանը 1992 թվականին ավարտել է Անդրեյ Սախարովի անվան 69 միջնակարգ դպրոցը։ Այնուհետև ավարտել է թիվ 14 գեղարվեստի պետական ուսումնարանը` ստանալով հախճապակու վրա նկարիչ-կատարողի որակավորում։ 1994-1996 թվականներին ծառայել է հայոց բանակում։ 2003 թվականին ավարտել է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտը՝ դրամատիկ թատրոնի ռեժիսոր (Արմեն Խանդիկյանի արվեստանոց):

1998 թվականից մինչ օրս աշխատում է Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնում որպես դերասան, իսկ 2004 թվականից նաև որպես ռեժիսոր։ Դերերը թատրոնում՝ Ու. Շեքսպիր՝ «Ռոմեո և Ջուլիետ», Ռոմեո, Կ. Գոցցի՝ «Ագռավը», Ջեննարո, Ու․ Շեքսպիր՝ «Մակբեթ», Մալկոլմ, Հ. Մաթևոսյան՝ «Չեզոք Գոտի», Աբել, Գ. Ֆիգեյրեդու՝ «Դոն Ժուան», Դոն Ժուան, Ու․ Շեքսպիր՝ «Համլետ», Լաերտ, Ու․ Շեքսպիր՝ «Հուլիոս Կեսար», Կասսիոս, Ս. Ստրատիև՝ «Ավտոբուս», Վիրտուոզ, Պ․ Զեյթունցյան՝ «Փարիզյան դատավճիռ», Վազգեն Սիսլյան: Բեմադրություններ՝ Վ․ Ժելեզնիկով՝ «Չուչել», Ռ․Հաուդն՝ «Գանգսթեր Մաքը», «Սասունցիների պարը» մոդեռն բալետ, Ֆ.Գ. Լորկա՝ «Արյունոտ հարսանիք, Պ. Օ. Կ. դը Բոմարշե՝ «Ֆիգարոյի ամուսնությունը», «Մեր խոստումը» մոդեռն բալետ, «Ամեն» մոդեռն բալետ, Ն. Գոգոլ «Խելագարի հիշատակարանը», Ֆ. Դոստոևսկի «Անկոչ Աննան», Ռ.Կալինոսկի «Հրեշը լուսնի վրա», «Հոգիս…» մոդեռն բալետ, «Հավերժություն» մոդեռն բալետ, Եվրիպիդես «Մեդեա», «Ուր է, մահ, հաղթությունը քո…» պլաստիկ դրամա, Ու.Շեքսպիր «12-րդ գիշեր կամ Սիրուց եմ մեռնում…» և այլ ներկայացումներ: Դրամատիկական թատրոնում բեմադրել է «Արքայադուստրը և Վիշապը»,«Ջրահարսը», «Արքայադուստեր սխրանքը», «Արքայադուստրն ու ճագարիկը», «Քնած գեղեցկուհին» և այլ մանկական ներկայացումներ: 

Երևանի կամերային պետական թատրոնն օրերս մասնակցել է Իրանում անցկացվող «Ֆաջր» միջազգային 41-րդ թատերական փառատոնին՝ տեղի թատերասերներին ներկայացնելով Վիլյամ Շեքսպիրի «Համլետ»-ը՝ Արա Երնջակյանի բեմադրությամբ:

Ներկայացումը խաղացել են երկու անգամ՝ լեփ-լեցուն դահլիճներում: Այն շատ լավ է ընդունվել: Այդ են փաստել բուռն ծափողջույններն ու «բրավո» վանկարկումները: Ներկա են եղել ինչպես արտասահմանցիներ, այնպես էլ հայ համայնքի ներկայացուցիչներ:

«Ընտրեցինք «Համլետ» ներկայացումը, որովհետև Շեքսպիրի ստեղծագործություններին քաջածանոթ են աշխարհի բոլոր երկրներում: Չնայած հայերեն էինք խոսում՝ հանդիսատեսն այն ընկալում էր: Բացի այդ, ներկայացումն ուղեկցվում էր պարսկերեն ենթագրերով»,-ասում է Երնջակյանն ու հավելում, որ Իրանում հանդիպել են «Դրամատիկական արվեստների կենտրոն»-ի (Dramatic Arts Center) նախագահի հետ, մարդու, որը կարգավորում է Իրանում անցկացվող փառատոնները: Նա վարպետաց դասերի, հայ-իրանական համատեղ բեմադրությունների առաջարկով է հանդես եկել: Առաջարկները դեռ քննարկման փուլում են:

Լուսինե Երնջակյանի խոսքով՝ կան ներկայացումներ, որոնք տարբեր երկրներում խաղալիս ադապտացիայի են ենթարկվում, սակայն «Համլետ»-ի պարագայում նախնական բեմադրությանը գրեթե չեն միջամտում, քանի որ այն ունի հստակ կառուցվածք, ասելիք, սակայն Իրանում խաղալիս զգեստներն են փոփոխել, որոշ տեսարաններ: Դերասանուհիները կրել են գլխաշորեր, սահմանափակել են պարային շարժումները: «Առաջին հայացքից որոշ փոփոխություններ խորթ թվացին, բայց հետո շատ հետաքրքիր էր: Ներկայացման մեջ Համլետի և Օֆելիայի պարի գեղեցիկ տեսարան կա: Այն ստիպված փոփոխեցինք, սակայն այն լուծումը, որը գտանք,  ևս շատ հետաքրքիր էր»,-պատմում է Երնջակյանը:

 Ռոտերդամի միջազգային 52-րդ կինոփառատոնի «Մեծ էկրան» մրցութային ծրագրում ընդգրկված ռեժիսոր Ջեսսիկա Վուդվորթի (Կաննի, Վենետիկի, Սանդանսի ու Տորոնտոյի կինոփառատոնների մասնակից և մրցանակակիր) «Լուկա» լիամետրաժ խաղարկային ֆիլմի համաշխարհային պրեմիերան տեղի է ունեցել հունվարի 29-ին՝ «Cinema Pathe՛ 5»-ում։ Հունվարի 30-ին «Լուկան»  ցուցադրվել է նաև Օստենդի (Բելգիա) միջազգային կինոփառատոնում։

Պետական աջակցություն ստացած  խաղարկային  կինոնկարը՝ «Լուկան», Բելգիայի, Իտալիայի, Նիդերլանդների, Բուլղարիայի և Հայաստանի համատեղ արտադրություն է։ Հայկական կողմից ֆիլմի համաարտադրողն է (համապրոդյուսեր) Անժելա Ֆրանգյանը։ 

Կինոնկարի երկու գլխավոր դերակատարներից մեկը դերասան Սամվել Թադևոսյանն է։ Նրա խաղընկերներն են հոլիվուդյան հայտնի դերասանուհի Ջերալդին Չապլինը և բազմաթիվ մրցանակների արժանացած դերասան Յոնաս Սմուլդերսը։ «Լուկան» Դինո Բուզատիի «Թաթարական անապատ» հայտնի վեպի ադապտացիան է։

«Լուկա» լիամետրաժ խաղարկային ֆիլմի համաշխարհային պրեմիերայի առիթով Ռոտերդամ և Օստենդ են մեկնել Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանը, ֆիլմ-հանձնակատար Մելիք Կարապետյանը և հայկական կողմից՝ պրոդյուսեր Անջելա Ֆրանգյանը:

Ցուցադրությանը ներկա էին գլխավոր դերակատար Ջերալդին Չապլինը, ռեժիսոր Ջեսսիկա Վուդվորթը, գլխավոր պրոդյուսեր Փիթեր Բրոսենսը: