ولې په امریکا د هند هیله په مایوسۍ بدله شوه؟

د ټرمپ دا اقدام چې امریکا ته د هند پر صادراتو ۲۵٪ کسټم ولګوي، د نوي ډیلي له منفي غبرګون سره مخامخ شوې دې

د پارس ټوډې په وینا، د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د شوروپه ورځ اعلان وکړ چې هغه به د اګست له لومړۍ نیټې د نویو تعرفو په اجرا کولو سره د نړیوالو تعرفو د پلي کولو وروستۍ نیټه ونه غځوي. ټرمپ په خپل پیغام کې د اګست لومړۍ نیټه د "آزادۍ ورځې" پلان پلي کول وبلل او ویې ویل چې هند هم  په  هغو هیوادونو کې  شامل دی چې د امریکا د ۲۵٪ کسټم تابع به وي.

ټرمپ وویل چې هند به له  روسیې سره د سوله ایزو اړیکو او د انرژۍ محصولاتو واردولو لپاره هم د جریمې تابع وي. هغه لیکلي: "دوی تل د خپلو پوځي تجهیزاتو لویه برخه له روسیې اخیستې او د چین په څنګ کې  له روسیې د انرژۍ ترټولو لوی پیرودونکی دی، په داسې وخت کې چې هرڅوک غواړي روسیه په اوکراین کې وژنه ودروي - هرڅه ښه نه دي!" هغه د جزیاتو له ورکولو پرته، له روسیې د وسلو او تیلو د پیرودلو لپاره په نوي ډیلي باندې د جریمې لګولو اعلان هم وکړ. روسیه د روان کال په لومړیو شپږو میاشتو کې د هند د تیلو تر ټولو لوی وړاندی کونکی  پاتې شو. غیر لویدیځ هیوادونه لکه هند، له  خپلو ملي ګټو سره سم، غواړي چې له روسیې سره سوداګریزې او تجارتي  معاملې ته دوام ورکړي، په ځانګړې توګه د انرژۍ لیږدونکو په برخه کې، لکه تیل او ګاز، او د لویدیځ  له فشار سره سره یې له روسیې د تیلو واردولو ته دوام ورکړی دی.

د هند په ضد د ټرمپ نوی اقدام کولی شي د نړۍ له زیات  نفوس لرونکي هیواد سره د واشنګټن اړیکې خرابې کړي. د ټرمپ پریکړې د هند په وړاندې نوي تعرفې د نورو لویو امریکایی سوداګریزو شریکانو په پرتله ډیرې مهمې کړې او د واشنګټن او نوي ډیلي ترمنځ د میاشتو سوداګریزې خبرې اترې یې د سقوط له خطر سره مخ کړې دي.

د دې اقدام په ځواب کې، د هند حکومت په یوه بیانیه کې وویل: "هند او امریکا په تیرو څو میاشتو کې د عادلانه، متوازن او دوه اړخیزه ګټور دوه اړخیز سوداګریز تړون د پای ته رسولو لپاره خبرې اترې کړي دي . مونږ دې هدف ته د رسیدو لپاره ژمن یو." خبرو اترو ته نږدې سرچینو ویلی دي  چې دغه اقدام د دواړو هیوادونو ترمنځ د محدود سوداګریز تړون ته د رسیدو لپاره د څو  میاشتو هڅو ته ګوزار ورکړی  دی.

نوي ډیلي همدا راز وویل چې دا به د ډونالډ ټرمپ لخوا د هندي توکو باندې د 25٪ تعرفې د اعلان په ځواب کې د خپلو ګټو او د هندي بزګرانو او کار رامینځته کونکیو  دفاع وکړي. د هند او امریکا سوداګریزې خبرې اترې په دې وروستیو میاشتو کې د کومې موافقې په رامنځته کولو کې پاتې راغلې دي ځکه چې ټرمپ زیاته  غوښتنه کوي او نوی ډیلي ګروهنه نلری  د خپلو لبنیاتو او کرنې برخې  په بشپړ ډول د امریکایی محصولاتو لپاره  خلاصې کړي .

هند تر دې دمه د امریکا د   فشارونو په وړاندی  مقاومت کړی چې خپل کورني بازار د کرنیزو محصولاتو لپاره پرانیزي، او ویلي یې دي چې د میلیونونو بزګرانو د معیشت  ساتنه د هغې سره کرښه ده. امریکا د نړۍ د ترټولو لوی اقتصاد په توګه ، اوس مهال له  هند سره، چې د نړۍ پنځم لوی اقتصاد بلل کیږي ، د 45.7 میلیارد ډالرو سوداګریز کم والې  لري. نوي تعرفې به د هند صادراتو ته چې په 2024 کې 87 میلیارد ډالر اټکل شوي، زیان ورسوي؛ هغه صادرات چې جامې، درمل، زیورات، او کیمیاوي محصولات پکې شامل دي چې په پراخه کچه په کارګرانو پورې تړلي دي.

د ټرمپ پریکړه کولی شي هند ته د امریکا د  صادراتو لپاره هم لرې پرتې پایلې ولري، پشمول د انرژۍ، صنعتي تجهیزاتو او ټیکنالوژۍ محصولاتو. دا وروسته له هغه راځي چې د دواړو هېوادونو مشرانو مخکې ژمنه کړې وه چې د ۲۰۲۵ کال تر مني پورې به د سوداګرۍ د تړون لومړۍ مرحله بشپړه کړي او تر ۲۰۳۰ کال پورې به د دوه اړخیزې سوداګرۍ کچه ۵۰۰ ملیارد ډالرو ته لوړه کړي.

هند، چې په نړۍ کې تر ټولو لوی نفوس او تر ټولو لوړه اقتصادي وده لري، یو مخ پر ودې اقتصادي ځواک ګڼل کیږي. ډیری کارپوهان په دې باور دي هغه لاره چې چین په تیرو دوو لسیزو کې وهلی  ده، په نږدې راتلونکي کې به هند هم تعقیب کړي. هند د چټک اقتصادي ودې له پروسې تیریږي او په ورته وخت کې یې په نورو اړخونو او کچو کې ورته پروسه تعقیب کړې ده، پشمول د ټولنیز، کلتوري او نظامي.

 له  لویدیځ سره د هند اړیکې، په ځانګړې توګه امریکا او اروپایي اتحادیې سره، په وروستیو کلونو کې د پام وړ ښې  شوي دي. د یوه  مخ پر ودې اقتصادي او جیوپولیتیک ځواک په توګه، هند په نړیوالو معادلو کې کلیدي رول لوبوي. په هرحال، داسې ښکاري چې د امریکا  په ګډون  لویدیځ د دې هیواد رول او اهمیت ته د سپکاوي یا بې پروایۍ په سترګه ګوري.

په حقیقت کې، د هند مشران، په ځانګړې توګه صدراعظم نریندرا مودي،له  امریکا سره د اړیکو پراخولو او په مختلفو سیاسي، اقتصادي، سوداګریزو، نظامي او وسلو اړخونو کې د هغې ګټې ترلاسه کولو لپاره لویې هیلې درلودې. په عین حال کې، د ټرمپ پریکړه چې په هند کې پر هغو توکو او محصولاتو چې امریکا ته صادریږي، د ۲۵٪ لوی تعرفې وضع کول به د نوي ډیلي او واشنګټن ترمنځ سوداګریز کړکیچونه رامینځته کړي، او دا به په پایله کې د دواړو هیوادونو ترمنځ د اړیکو نور اړخونه اغیزمن کړي. اوس، هندي مشران پوه شوي چې د دوی هیلې غلطې وې او واشنګټن د هند په ګډون له نورو هیوادونو سره خپلې اړیکې یوازې د خپلو یو اړخیزو ګټو پراساس تنظیموي. د ټرمپ د جبري چلند په پام کې نیولو سره چې خپلې غوښتنې په هند باندې تحمیلوي، په ځانګړي توګه له روسیې سره د انرژۍ او وسلو اړیکې پرې کولو ته اړ باسي، شنونکو خبرداری ورکړی چې د واشنګټن او ډیلي ستراتیژیک اهداف، چې د جو بایډن د ولسمشرۍ پرمهال تعقیب شوي وو، په ځانګړي توګه د هند-پاسیفیک سیمه کې د چین نفوذ د څلور اړخیزې ډلې په جوړولو سره، ممکنه ده  اوس  تر سیوری  لاندې ورشي او هند د BRICS په څیر سازمانونو او ادارو او هیوادونو لکه روسیې او مخ پر ودې اقتصادونو ته نور هم ورکش وایی .