Përshëndetje për ju dëgjues të nderuar, jemi pranë jush me edicionin e radhës së programit "Lëvizjet takfiriste, skenar destruktiv" ku do të flasim rreth kufijve të mendjes dhe transmetimit tek lëvizjet islamike, sidomos në të menduarin e selefizmit vehabist.

Në edicionin e kaluar folëm rreth selefizmit në Egjipt si qendra e dytë e selefizmit pas Nënkontinentit Indian. Në këtë kuadër kemi folur rreth personaliteteve të njohura në këtë drejtim si Sejed Xhamaludin Asadabadi, Muhamed Abduhu dhe Rashid Rida. Natyrisht se selefizmi i Egjiptit ka dallime fondamentale me selefizmin vehabist ose takfirist, por edhe me selefizmin e Nënkontinentit Indian. Selefizmi vehabist ka një natyrë dhe qasje që përqendrohet në bindjet fetare, ndërkohë që selefizmi i Egjiptit ka një qasje politike dhe është formuar si reagim ndaj gjendjes shoqërore dhe politike të botës islame. Selefizmi i Egjiptit ka propozuar kthimin në Islam në luftën kundër armiqve të Islamit si sionizmit dhe Amerikës dhe shkakun e dështimit të myslimanëve e konsideron largimin nga vlerat islame. Në lidhje me këtë Muhamed Ghazali, një prej figurave të dalluara të Vëllazërisë Myslimane, ka thënë: "Selefizmi dhe kthimi prapa në histori (reaksionizmi) i vehabizmit, përdoret për t'i shpallur jobesimtarë myslimanët e tjerë dhe për të ndezur luftën e përçarjes së brendshme mes myslimanëve. Selefizmi vehabist në idetë e tij nuk i merr në konsideratë kushtet e kohës dhe vendit, prandaj prirjet ndaj të kaluarës (reaksionizmi) kanë vendosur hije mbi të gjitha mendimet e tyre. Selefizmi vehabist i jep përparësi mendjes dhe të kuptuarit të sahabëve dhe tabiinëve më shumë se sa mendjes dhe të kuptuarit të mendimtarëve të shekujve pasardhës dhe në këtë mënyrë e shuan forcën e mendjes dhe të menduarit e ndjekësve të tij. Ndërkohë që në pikëpamjen e selefizmit të Egjiptit, si në pikëpamjen e Sejed Xhamal, si në pikëpamjen e Muhamed Abduhu dhe si në pikëpamjen e Rashid Rida, si dhe në pikëpamjen e mendimtarëve të Vëllazërisë Myslimane, mendja dhe të kuptuarit e mendimtarëve të shekujve pasardhës kurrë nuk refuzohet në mënyrë absolute. Në aspektin e bindjeve gjithashtu, Rashid Rida edhe pse deri diku ishte afruar me idetë e selefizmit vehabist, por ai nuk mbylli sytë ashtu siç bërën selefistët vehabist, sepse në shumë raste ka kritikuar mendimet e sahabëve dhe tabiinëve. Ai pavarësisht se besonte në khalifat, por ai në caktimin e kufijve të sistemit të khalifatit hyjnë në grupin e teoricienëve të rinj të khalifatit islamik. Selefizmi i Egjiptit në asnjë mënyrë nuk është i njëjtë me selefizmin vehabist, sepse këto dy rryma në baza, qëllime dhe metoda janë plotësisht të ndryshme nga njëra-tjetra. Pavarësisht kësaj, si pasojë e zhvillimeve me të cilat përballen vendet islame gjatë disa viteve të fundit, Vëllazëria Myslimane dhe disa grupe të tjera selefiste të Egjiptit ranë në kurthin e propagandës përçarëse të lëvizjeve takfiriste dhe vehabiste dhe në disa raste heshtën përballë veprimeve kriminele të tyre në Egjipt dhe në disa vende të tjera islame duke i përkrahur këto veprime në vrasjen e myslimanëve dhe të klerikëve shiitë dhe sunitë kundërshtarë të lëvizjeve vehabiste takfiriste. Një prej këtyre shembujve është edhe vrasja e Shejkh Hasan Muhamed Shahate sëbashku me tre persona të tjerë ndjekës së shkollës së Ehli Bejtit (a.s.) në Egjipt.

Këto krime kanë ndodhur në kohën kur Muhamed Morsi ende ishte në pallatin presidencial të Egjiptit. Mirëpo krerët e Vëllazërisë Myslimane nuk treguan ndonjë reagim serioz në lidhje me vrasjen e Shejkh Hasan Muhamed Shahate. Vëllazëria Myslimane pësoi goditje shumë të rëndë nga besimi tek regjimi Al Saud dhe tek lëvizjet vehabiste. Regjimi Al Saud menjëherë pas rrëzimit të Muhamed Morsi, miliarda dollarë ndihma financiare dhe për pushtetin ushtarak në Egjipt. Në realitet pas rrëzimit të regjimit të Hosni Mubarak, regjimi Al Saud asnjëherë nuk ka hequr dorë nga komplotet kundër qeverisë së zgjedhur nga populli i Egjiptit. Vëllazëria Myslimane ka bërë shumë gabime në njohjen e miqve dhe armiqve të saj. Çmimi i këtyre gabimeve për Vëllazërinë Myslimane dhe për popullin egjiptian ishte shumë i madh. Tani dëshirojmë të hapim një çështje të re sepse qëllimi i edicioneve të kaluara ishte që të arrimë deri në këtë çështje, do të thotë njohjen e plotë të vehabizmit dhe dallimit të ideve dhe pikëpamjeve të vehabistëve me lëvizjet e tjera selefiste. Bazat e bindjeve të lëvizjeve takfiriste dhe terroriste kanë rrënjë në idetë vehabiste. Në realitet vehabizmi është përhapës i lëvizjeve takfiriste dhe terroriste. Prandaj këtu bëjmë përpjekje që me këtë rast të shqyrtojmë rrënjët dhe bazat e vehabizmit gjatë historisë dhe të përcaktojmë se vehabizmi nga cili personalitet dhe nga çfarë idesh ka huazuar bazat e tij. Në këtë rrugë, selefizmi duke marrë parasysh qasjen historike ndahet në tre periudha: një, selefizmi tradicional; dy, selefizmi i bindjeve fetare dhe tre, selefizmi vehabist. Një prej mosmarrëveshjeve më të rëndësishme që u krijua mes myslimanëve dhe krijoi përçarje të thella në botën islame, është qëndrimi i myslimanëve ndaj dy çështjeve, do të thotë racionalizmi dhe tradicionalizmi. Do të thotë pyetjet se cili është kufiri i mendjes dhe i transmetimit (Kur'anit dhe sunetit të Profetit s.a.v.s.)? Dhe deri në çfarë mase mund të merret ndihmë nga mendja dhe transmetimi për të vërtetuar dhe për të nxjerrë verdikte fetare? Këto ishin pyetjet të cilat kanë krijuar tensione në shekujt e parë të Islamit, si dhe krijuan shumë shkolla të të menduarit në botën islame. Një grup duke anashkaluar sunetin dhe nganjëherë edhe komentimin e Kur'anit të shenjtë në krahasim me mendimin e vet, ra në kurthin e racionalizmit ekstremist dhe në këtë mënyrë anashkaluan vlerën dhe rëndësinë e transmetimit dhe si pasojë anashkaluan edhe sunetin e Profetit. Në anën tjetër, disa të tjerë duke anashkaluar tërësisht mendjen, ranë në kurthin e thellë të ndjekjes së transmetimit në mënyrë ekstreme (tradicionalizmit). Ata në këtë mënyrë mohuan edhe çështjet më primitive racionale të cilat ishin në kundërshtim vetëm me transmetimet (hadithet) e dobëta. Shekujt e parë islam, për këtë arsye ishin shekuj të konfliktit mes racionalizmit dhe tradicionalizmit dhe në këto dy fusha janë krijuar shumë grupe ekstreme. Në këtë mes, ajo çfarë e lidh selefizmin vehabist me këto çështje, është ndjekja ekstreme e transmetimit nga ana e vehabizmit në metodologji. Selefizmi vehabist me dëbimin e mendjes dhe me një qasje ekstreme në ndjekjen e hadithit, u ka dhënë një lloj autoriteti politik dhe shkencor mendimtarëve të gjeneratave të kaluara dhe u ka dhënë atyre superioritet më të madh ndaj mendimtarëve të shekujve pasardhës duke e konsideruar të kuptuarin e tyre më të mirë se sa atë të mendimtarëve pasardhës. Orientimi në të kaluarën (reaksionizmi) dhe ndjekja shkencore e të gjitha veprimeve dhe fjalëve të sahabëve, tabiinëve dhe tabe tabiinëve, i ka futur vehabistët në një ngurtësi të thellë, prandaj edhe çështjet dhe nevojat kohore janë bërë të pakuptueshme për ata. Prandaj ndjekja ekstreme e transmetimit dhe hadithit janë prej karakteristikave që janë të lidhura ngushtë me selfizmin.

Për ta njohur selefizmin vehabist parasegjithash duhet të njihen prirjet drejt transmetimit dhe hadithit (tradicionalizmi). Nuk ka dyshim se pas Kur'anit të shenjtë, suneti profetik luan rol themelor në udhëzimin e njerëzve. Mirëpo në përkufizimin e hadithit ekzistojnë mosmarrëveshje. Qëllimi i studiuesve të hadithëve në transmetimet e tyre nga suneti profetik, ishte njohja dhe identifikimi i jetës dhe veprës së Profetit të nderuar të Islamit s.a.v.s.. Ata bënin përpjekje që ta prezantonin Hazretin Muhamed s.a.v.s. si një shëmbëlltyrë të mirë dhe si një model të çmuar për myslimanët deri në atë masë saqë myslimanët ta ndjekin atë në të gjitha sferat e jetës, në qëndrimet e tyre, si dhe në veprimet e lejuara dhe në veprimet e ndaluara në sfera shoqërore dhe individuale. Prandaj ata në përkufizimin e sunetit kanë thënë: "Sunet është çdo gjë që i përket Hazretit Muhamed s.a.v.s. duke përfshirë të gjitha veprimet, thëniet, pohimet, atributet dhe karakteristikat morale dhe sipërfaqësore të tij para profecisë dhe pas saj". Në bazë të kësaj, që nga fillimi i shpalljes hyjnore të Hazretit Muhamed s.a.v.s., mbledhje dhe shënimi i fjalëve, sjelljeve dhe veprave të Profetit s.a.v.s. si një shëmbëlltyrë e një myslimani të përkryer, gjithnjë ka qenë një prej prioriteteve të myslimanëve. Pas vdekjes së Profetit s.a.v.s., mbledhja dhe shënimi i haditheve profetike u shndërrua në një prej parimeve themelore fetare të njohurive islame. Në një përkufizim të shkencës së hadithit tek dijetarët myslimanë shiitë thuhet: "Hadithi është thënie që paraqet sjelljen, veprimin dhe fjalën e Profetit dhe imamëve masum (a.s.)". Dijetarët e mëdhenj të gjithë jetën e tyre i kanë kushtuar mbledhjes dhe shënimit të haditheve dhe klasifikimin e tyre sipas vlerës së transmetimit. Specializimi i këtij grupi të dijetarëve myslimanë ishte studimi dhe identifikimi i haditheve. Mund të thuhet se shkenca e hadithit është një shkencë e cila bazohet në disa ligje të caktuara nëpërmjet të cilave përcaktohet dhe njihet gjendja e zinxhirit të transmetimit dhe e tekstit të hadithit. Mirëpo mes myslimanëve shiitë dhe sunitë ekziston mosmarrëveshje në këtë fushë. Mosmarrëveshja e parë që u krijua pas vdekjes së Hazretit Muhamed s.v.a.s., ishte çështja e lidershipit dhe imametit të shoqërisë myslimane. Shkolla shiite në lidhje me çështjen se kush e meriton të jetë udhëheqës i umetit islam, duke u mbështetur në disa ajete dhe në disa transmetime në këtë fushë, beson në lidershipin dhe imametin e Ehli Bejtit (a.s.) dhe në krye të tij Imam Aliun (a.s.). Sipas bindjes shiite, për shkak të nevojave në rritje e sipër të shoqërisë, për shkak të nevojës së njerëzve për udhëzim dhe drejtim, si dhe për shkak të mbrojtjes së fesë dhe parandalimin e saj nga shtrembërimi, ekziston nevoja për një person i cili posedon kushtet dhe karakteristikat për të marrë përgjegjësinë e imametit dhe karakteristika të tilla ndodhen vetëm tek personaliteti i Imam Aliu (a.s.) dhe të bijve të tij. Në të kundërtën, shkolla sunite beson se çështja e khalifatit dhe udhëheqjes së shoqërisë myslimane është lënë në duar të myslimanëve dhe ata vet duhet ta zgjedhin prijësin e tyre. Përveç problemeve teorike që ka kjo pikëpamje, edhe në veprim nëse suneti i Profetit s.a.v.s. është që khalifi dhe prijësi i myslimanëve duhet të zgjidhet nga myslimanët, atëherë si ishte e drejtë që khalifi i parë i Shtetit Islam e emëroi pasardhësin e tij dhe nuk veproi sipas sunetit të Profetit s.a.v.s.? Prandaj, edhe sipas teorisë së vet shkollës sunite, a nuk ishte ky veprim në kundërshtim me sunetin profetik? Çështja e khalifatit, përveç udhëheqjes politike ka patur edhe pasoja të tjera. Pasoja e parë e saj ishte autoriteti shkencor. Kjo do të thotë se në mungesë të Profetit s.a.v.s., cili person mund t'i përgjigjet nevojave të myslimanëve? Me përfundimin e misionit hyjnor të Hazretit Muhamet s.a.v.s. dhe me hyrjen e çështjeve dhe dispozitave të reja, u paraqit nevoja për një autoritet për t'iu përgjigjur nevojave të kohës. Profeti s.a.v.s. personalisht i ka kushtuar vëmendje të veçantë nevojave të një periudhe të tillë. Hazreti Muhamed s.a.v.s. në hdithin e njohur me emrin "Thakalejn" ka thënë: "Unë ua kamë lënë juve dy gjëra të çmuara: Librin e Zotit (Kur'anin) dhe Itret-in (Ehli Bejtin) tim. Këta kurrë nuk do të ndahen nga njëri-tjetri deri kur të më takojnë mua në ditën e Kiametit".