Pars Today

Epistemologjia selefiste ka lidhje të drejtpërdrejtë me metodologjinë e saj. Metodologjia selefiste është ndjekja ekstreme e metodës së transmetimit.

Përshëndetje për ju dëgjues të nderuar! Jemi pranë jush me edicionin e radhës së programit “Lëvizjet takfiriste, skenar destruktiv”.

Në edicionin e kaluar në kuadër të kritikës ndaj mendimeve dhe bindjeve të selefistëve, kemi bërë të qartë distancën e tyre nga mësimet burimore islame dhe filluam të analizojmë metodën e zbulimit të së vërtetave në fe. Në këtë kuadër numëruam katër metoda: metoda racionale, transmetuese, intuitive dhe metoda eksperimentale. Mes metodologjisë dhe epistemologjisë, ekziston një lidhje e dyanshme. Secila metodë ofron njohje të veçantë. për shembull nëse me sy të kokës do të vështrohet bota (metoda eksperimentale), do të fitohet një njohje eksperimentale rreth botës. Nëse do të shikohet bota me sytë e zemrës (metoda sipirituale), atëherë do të fitohet një njohje intuitive. Metoda eksperimentale ofron njohjen eksperimentale dhe krijon shkencat si fizikën dhe kiminë. Metoda racionale ofron njohje racionale dhe krijon shkencat si filozofinë, logjikën dhe matematikën. Metoda e transmetimit ofron njohjen e transmetimit dhe krijon shkencat si shkencën e hadithit dhe historinë. Prandaj, mes metodës të cilën e ndjek njeriu për të fituar njohje dhe llojit të njohjes, ekziston lidhje e drejtpërdrejtë. Epistemologjia selefiste ka lidhje të drejtpërdrejtë me metodologjinë e saj. Metodologjia selefiste është ndjekja ekstreme e metodës së transmetimit. Kështu që në fushën e epistemologjisë, gjithashtu, të menduarit selefist rezulton në anim ekstrem ndaj ndjekjes së haditheve. Një pikëpamje e tillë do të thotë se i vetmi burim i njohjes në fushën e çështjeve fetare është hadithi dhe asgjë tjetër. Kjo shkon deri në atë masë saqë nëse në lidhje me një çështjeje ekzistojnë dy hadithe të ndryshme, në lidhje me atë çështje jepen dy dekrete të ndryshme fetare. Muhamed Amare beson se: “Nëse sahabet e Profetit kanë mosmarrëveshje mes tyre në lidhje me një çështje, Ibën Hanbel jep dy dekrete fetare në lidhje me atë çështje, për arsye se në lidhje me atë çështje ekzistojnë dy hadithe”. Sipas Ibën Kijem i cili ishte ndjekës i Ahmed bin Hanbel, thuhet: “Ahmed bin Hanbel e quante hadithin “Imam”. Për atë ishte shumë vështirë të nxjerrë një dekret fetar në të cilin të mos ekzistojë një hadith nga myslimanët e gjeneratës selef”. Abdullahi i biri i Ahmed bin Hanbel ka thënë: “Kam dëgjuar nga babai imë i cili ka thënë: “Hadithi i dobët për mua është më i preferuar se sa ixhtihadi (dekreti fetar në bazë të gjykimit)””. Ahmed bin Hanbel nuk i kushtonte fare vëmendje argumenteve racionale, ndërsa edhe atëherë kur ekzistonte kundërthënie mes haditheve, nuk e shfrytëzonte mendjen për t’i dhënë përparësi njërit ndaj tjetrit. Animi ekstrem ndaj haditheve që është bërë nga selefistët, është bërë shkak që ata të mos kuptojnë shumë prej njohurive dhe mësimeve të fesë islame. Një prej pasojave të këtij animi ekstrem ndaj hadithive është bërë shkak që ata tu japin përparësi haditheve para tekstit kur’anor. Në pikëpamjen e selefistëve, nëse ekziston kundërthënie mes tekstit kur’anore dhe hadithit, ata i japin përparësi hadithit. Sipas dijetarit të njohur suni Ash’ari i cili ishte mbrojtës i animit ndaj haditheve, “Kur’ani nuk mund të anulojë sunetin dhe hadithin, mirëpo suneti dhe hadithi mund ta anulojnë Kur’anin”.

Në këtë mes ekzistojnë disa transmetime që dëshmojnë përparësinë e tekstit kur’anor ndaj transmetimeve. Mirëpo duke marrë parasysh përkushtim ekstrem të haditheve, u detyruan t’i quajnë të pavërtetë këto hadithe duke pretenduar se nevoja e Kur’anit për sunet është më e madhe se nevoja e sunetit për Kur’an. Ata shkuan deri në atë masë saqë pohuan se: “Ulja e vlerës së hadithit ndaj Kur’anit është një gabim i sajuar nga jobesimtarët (zendikët)”. Zendikët ishin mohues të Zotit që u shfaqen dhe kanë jetuar në territoret islame në shekujt e parë të civilizimit islam. Përkrahësit ekstrem të hadithëve për të refuzuar kritikët e tyre, theksonin se mendimet e atyre burojnë nga ide të zendikëve. Një tjetër burim i njohjes në vështrimin e selefistëve është mënyra e veprimit të sahabëve dhe të tabe'inëve. Në vështrimin e këtij grupi, veprimi i sahabëve dhe tabe'inëve ka kredibiltet sipas sheriatit. Selefizmi ekstrem i selefistëve bëhet shkak që të ndalohet çfarëdo lloj të menduari në sferën e fesë dhe kufijtë e fesë dhe të njohurive përkufizohen vetëm në gjenerata selef të myslimanëve. Një vështrim i tillë, i ka dhënë myslimanëve selef një lloj autoriteti politik dhe pragmatik. Dallimi që ekziston rreth kësaj çështjeje mes selefistëve dhe myslimanëve të tjerë sunitë, qëndron këtu se myslimanët sunitë në mungesë të tekstit hyjnor dhe profetik, parimet e përgjithshme i marrin nga sahabët, mirëpo ata kurrë nuk i shikojnë nga aspekti i sheriatit si determinuese veprimet e sahabëve në raste të ndryshme që kanë bërë në jetën shoqërore, kulturore dhe politike dhe nuk i konsiderojnë ato burim të dispozitave të sheriatit. Selefistët i konsiderojnë veprat e sahabëve si burim i sheriatit dhe nuk i përjashtojnë nga ky qëndrim as veprimet e tyre të veçanta dhe individuale. Këtu për të njohur më mirë bindjet e selefistëve, do të shfrytëzojmë edhe shkencën e semantikës. Semantika është një shkencë e cila merret me studimin e kuptimeve në gjuhët e popujve. Në përgjithësi, studimi i marrëdhënies mes fjalës dhe kuptimit të saj, quhet semantikë. Këtu synojmë të gjejmë përgjigjeje për këto pyetje se çfarë lidhje ekziston mes fjalëve dhe kuptimeve të tyre në tekstet e shenjta, sidomos në Kur'an dhe pastaj në transmetime? Kjo çështje vërtetohet sidomos në lidhje me pikëpamjen e selefistëve rreth tekstit të Kur'anit. Kjo do të thotë se fjalët e tekstit kur'anor a tregojnë vetëm kuptimin sipërfaqësor të tyre apo prapa kuptimit sipërfaqësor duhet të pranojmë edhe ndonjë kuptim tjetër duke marrë parasysh llojet e leximit që ekzistojnë? Në fushën e semantikës, selefistët pranojnë vetëm kuptimin sipërfaqësore. Për këtë arsye, ata janë kundër çfarëdo komentimi të Kur'anit, përveç nëse ai është i bazuar plotësisht në hadithe. Në vështrimin e tyre, "komentimi i Kur'anit nuk lejohet absolutisht për asnjë person edhe pse ai mund të jetë një dijetar që posedon informacione të gjera dhe zotëron në nivel të lartë gjuhën arabe dhe shkencat islame dhe ai vetëm mund të shfrytëzojë hadithet e Profetit s.a.v.s., të sahabeve dhe të tabe'inëve". Ndjekja e kuptimeve sipërfaqësore në ajetet dhe hadithet është bërë shkak që selefistët të pranojnë shumë bindje të pabaza të cilat nuk kanë lidhje me Njëshmërinë dhe Madhërinë e Zotit. Ndjekja e kuptimit sipërfaqësor është prej shembujve që ka shkaktuar shumë devijime për selefistët dhe i ka futur ata në kurthin e "krahasimit dhe personifikimit".

Një tjetër rezultat i ndjekjes vetëm të kuptimit sipërfaqësor, është refuzimi i interpretimit dhe hermeneutikës në tekstin e Kur'anit. Ashtu siç dihet, Kur'ani përmban kuptim sipërfaqësor dhe thelbësor. Profeti i nderuar i Islamit s.a.v.s. në lidhje me këtë ka thënë: "Padyshim se Kur'ani ka përmbajtje sipërfaqësore dhe thelbësore dhe për çdo kuptim thelbësor ekzistojnë shtatë thelbe". Nga ana tjetër, Kur'ani ka ajete që kanë domethënie të qartë dhe të paqartë, siç thuhet edhe në ajetin 7 të sures Ali Imran: "Zoti është Ai i cili ka shpallur Librin mbi ty, ndërkohë që disa prej ajeteve të tij janë të qarta që quhen ajete amë dhe bazë e padiskutueshme e Librit, ndërsa disa ajete nuk janë të qarta. Mirëpo ata të cilët në zemrën e tyre kanë dëshirë ta devijojnë rrugën dhe të largohen nga ajetet e qarta, ndjekin ajetet e paqarta me qëllim që të krijojnë intriga dhe të mashtrojnë njerëzit, për shkak se kërkojnë interpretimin e tyre dhe kjo është në kohën kur interpretimin e tyre e di vetëm Zoti. Ata të cilën janë të sigurt në diturinë e tyre, rreth ajeteve të paqarta pohojnë: ne besojmë në Atë, të gjithë ajetet janë shpallur nga Zoti i ynë". Dijetari i njohur iranian Alame Tabatabai në lidhje me filozofinë e ekzistimit të interpretimit, shpjegon se pasi njeriu jeton në botën materiale dhe i ka lidhur të gjitha shpresat dhe dëshirat me këtë botë, Zoti i madhëruar në tekstin e Kur'anit ka përdorur fjalë dhe koncepte të cilat janë të kuptueshme për njeriun, mirëpo prapa atyre janë fshehur koncepte dhe kuptime shumë të gjera. Nga ana tjetër, gjerësia e Kur'anit dhe ekzistimi i çdo gjëje rreth udhëzimit në këtë libër, nevojitet që në Kur'an të gjenden të gjitha mjetet për lumturinë dhe udhëzimin e njerëzve deri në ditën e Kiametit. Prandaj një çështje e tillë kërkon që përveçse mbrapa kuptimit sipërfaqësor të ajeteve, të fshehën koncepte shumë më të gjera, ajetet kur'anore duhet të kenë edhe një rol jashtë limiteve kohore dhe vendore dhe të shfrytëzohen ato duke marrë parasysh kërkesat në çdo kohë dhe vend. Në këtë mes, selefizmi për shkak se ndjek kuptimin sipërfaqësor, nuk pranon interpretimin dhe kjo çështje është bërë shkak që ata shumë ajete t'i komentojnë duke marrë parasysh kuptimin sipërfaqësor të tyre dhe si rezultat kjo metodë ka rezultuar në krahasimin dhe personifikimin e atributeve të Zotit. Nëse koncepte të tilla si "isteva" (ulje) dhe "jed" (dorë) të konsiderohen se i përkasin Zotit, atëherë Zoti do të krahasohet me njeriun dhe ky është kufizim i Zotit. Tema vazhdon në edicionin tjetër.