Pars Today

Përshëndetje për ju dëgjues të nderuar! Jemi pranë jush me edicionin e radhës së programit “Lëvizjet takfiriste, skenar destruktiv”.

Në disa edicione të kaluara kemi bërë një kritikë ndaj bazave ideologjike dhe bindjeve fetare të selefistëve me anë të metodologjisë dhe epistemologjisë dhe nga pikëpamja e dijetarëve shiitë dhe sunitë, kemi vë në dukje kontradiktën e bazave ideologjike dhe të bindjeve fetare të selefistëve me mësimet burimore islame. Në këtë edicion do të flasim rreth dallimit mes selefistëve bashkëkohor dhe selefistëve klasikë. Selefizmi bashkëkohor ka shumë dallime me mënyrën e selefizmit tradicional. Edhe pse parimet dhe bazat e selefizmit gjatë shekujve të kaluar kanë mbetur të pandryshueshme, mirëpo kushtet dhe karakteristikat e kohës dhe vendit, kanë krijuar disa ndryshime në konceptin dhe përmbajtjen e tyre, prandaj selefizmi bashkëkohor nuk mund të konsiderohet saktësisht si ai selefizëm tradicional ose klasik në të kaluarën. Për të njohur selefizmin bashkëkohor, patjetër së pari duhet të njihen karakteristikat e tij, pastaj të kuptohen faktorët e formimit të tij dhe në fund të studiohen llojet e tij dhe të identifikohet pozita e vehabizmit si pionier i lëvizjeve takfiriste në mes llojeve të ndryshme të selefizmit. Së pari do të trajtojmë karakteristikat e selefizmit nën ndikim të atmosferës së bindjeve fetare, politike dhe teknologjike të periudhës aktuale dhe pastaj do të analizojmë llojet e ndryshme të selefizmit. Karakteristikat e selefizmit bashkëkohor janë formuar si reagim i kushteve të kohës dhe të vendit. Selefizmi bashkëkohor nuk është vetëm një doktrinë fetare, ashtu si lloji tradicional i tij, sepse ai ka karakteristika të cilat e ndajnë atë nga selefizmi i bindjeve fetare. Një prej karakteristikave të selefizmit bashkëkohor, është mungesa e një përkufizimi të saktë dhe të përcaktuar si dhe mungesa e kufijve të tij. Përkufizimi tradicional i selefizmit bazohet mbi ndjekjen e plotë të myslimanëve të tre shekujve të parë të Islamit. Tani shtrohet pyetja se a beson selefizmi bashkëkohor në ndjekjen e plotë të myslimanëve të tre gjeneratave të para të Islamit apo beson në ndjekjen Librit të shenjtë dhe sunetit të Profetit të nderuar të Islamit s.a.v.s.? Rashid Al-Ghanushi, mendimtar i njohur tunizian dhe një prej liderëve të lëvizjes Vëllazëria Myslimane e Tunizisë, në përkufizimin e selefizmit, atë e konsideron një metodë e cila mohon imitimin e medhëhebit dhe imitimin e bindjeve fetare dhe porosit kthimin në parime. Një përkufizim i tillë i paqartë e vendos konceptin e selefizmit bashkëkohor përballë sfidave serioze deri në atë masë saqë selefistët gjithashtu, kanë mbetur pa zgjidhje në shpjegimin e konceptit të selefizmit si një shkollë e mendimit të veçantë islam. Pas shumë vite nga paraqitje e këtij vështrimi, selefistët organizojnë konferenca dhe simpoziume të ndryshme për ripërkufizimin e kësaj shkolle dhe për caktimin e kufijve të saj. Për shembull, një prej konferencave që është organizuar në këtë drejtim është konferenca me titull: "Al-Selefijetu: Al-Mefhum, Al-Merahil, Al-Tehavulat" në Riad të Arabisë Saudite në të cilën kanë marrë pjesë mendimtarë të ndryshëm ku shumë prej tyre kanë folur rreth rënies së konceptit tradicional të selefizmit për shkak se ai është i paqartë në periudhën bashkëkohore. Sipas Dr. Abdullah Baridi, kushtet aktuale nuk janë në harmoni me përkufizimin e selefizmit tradicional, sepse epoka bashkëkohore e ka gjuhën, karakteristikat dhe kërkesat e saj të veçanta.
Përveç faktit se koncepti i selefizmit ka shumë paqartësi, sfidat ekzistuese në bazat e selefizmit janë bërë shkak që selefistët të përballen me ndarje dhe përçarje të shumta. Për shmebull, vështrimi dhe qasja e tyre ndaj mendjes dhe transmetimit, ka pësuar ndryshime në disa dekada të fundit. Metoda e transmetimit është trashëgimi e Ahmed bin Hanbel dhe në një kohë njihej si karakteristika kryesore e selefizmit, ndërsa sot po përballet me shumë pyetje. Mofereh bin Sulejman bin Abdullah Al-Kusi, profesor i Fakultetit të Teologjisë në Universitetin "Imam Muhamed bin Saud" në Riad, sfidat përpara selefizmit i shqyrton në dy fusha: njëra është racionalizmi islamik dhe tjetra është racionalizmi perëndimor. Sipas tij, dy grupe të myslimanëve përfaqësojnë racionalizmin islam në botën bashkëkohore: njëri është grupi i myslimanëve të cilët në racionalizmin e tyre mbështetën në trashëgimin e grupeve islamike dhe duke u bazuar në ato, i japin vlerë mendjes; ndërsa grupi tjetër janë ata myslimanë të cilët i japin vlerë mendjes për shkak të kushteve ekzistuese dhe për shkak të nevojës për një vështrim racional ndaj sheriatit në periudhën aktuale. Ky grup, kundërshtimin e mendjes e konsideron ngurtësi dhe shtirje. Për shembull, në sferën e selefizmit vehabist, në kohën kur qeveria e Arabisë Saudite po bënë përpjekje për të racionalizuar medhëhebin dhe në kuadër të kësaj përpjekje po organizon konferenca të ndryshme, grupet radikale ende po kundërshtojnë mendjen në mënyrë të ashpër. Kjo është në kohën kur përkrahësit ekstrem të hadithit në Pakistan, nuk i japin kurrfarë pozite mendjes. Nga ana tjetër Ehasan Ilahi Zuhejr ka krijuar një degë në lëvizjen e përkrahësve të hadithit (Ehle Hadith) e cila bazohet në racionalizëm. Kritika janë adresuar edhe në fushat e epistemologjisë të selefizmit. Për shembull, nëse transmetimi nuk është e vetmja rrugë për arritjen deri tek e vërteta, atëherë si do të përkufizohet pozita e hadithit si një burim i njohjes? Çfarë janë kushtet e vlerës së tij? Nëse mendja do të pranohet si një metodë, atëherë racionalizmi do të sundojë në ontologji. Gjithashtu edhe në semantikë, diskursi i hermeneutikës dhe i të kuptuarit figurativ në Kur’an do të fitojë rëndësi dhe si pasojë kuptimi sipërfaqësor do të humbë karakteristikën e tij informative. Gjithashtu edhe në fushën e çështjeve apologjetike duket një situatë e ngjashme dhe nëse çështjet si Njëshmëria e Zotit dhe idhujtaria, besimi dhe mohimi, si dhe suneti dhe bid’ati në të kaluarën i jepnin unifikim selefizmit, aktualisht çështje të tilla janë përballur me sfida serioze. Për shembull, korrelacioni mes besimit dhe veprimit në të menduarit e selefizmit vehabist i cili bëhej shkak që ata të shpallnin jobesimtarë myslimanët e tjerë, aktualisht nuk pranohet nga të gjitha grupet vehabiste. Neoselefistët janë tërhequr nga ky qëndrim dhe refuzojnë këtë pikëpamje ose për shembull qeveria e Arabisë Saudite për të shmangur izolimin dhe për të krijuar marrëdhënie me myslimanët e tjerë, nuk i qëndron besnikë qëndrimeve tradicionale të vehabizmit. Kjo është në kohën kur dega ekstremiste e vehabizmit ende insiston në bindjet tradicionale të saj dhe kundërshton grupet e tjera të brendshme. Në këtë kuadër, grupi “Ikhvan” (Vëllazëria) i udhëhequr nga Xhuhejman Al-Atibi me moton se qeveria ka devijuar nga bindjet dhe pikëpamjet e vërteta të vehabizmit, u rebelua kundër qeverisë saudite dhe në vitin 1979, përgjatë dy jave pushtoi Masxhidul-Haram.
Ajo që dallon kritikat tradicionale nga kritikat bashkëkohore, është sfidimi i rrënjëve të selefizmit. Për shembull, në të kaluar kjo shkollë sulmohej zakonisht në kuadër të luftës kundër dilemave të tilla si ndërmjetësimi dhe vizita e varrezave, ndërsa sot po sfidohet baza e një të menduari të quajtur selefizëm. Në këtë fushë, disa konsiderojnë se “selef” është një periudhë e veçantë kohore të cilën e ka lavdëruar Profeti i nderuar i Islamit s.a.v.s.. Disa të tjerë argumentimin e “selefëve” e kanë kritikuar nga ky aspekt se qëndrimet dhe veprimet e selefëve nuk kanë qenë të bazuara në dispozitat e sheriatit, por ato janë bërë në bazë të gjykimeve të tyre në fusha të ndryshme dhe këto gjykime kishin dobi vetëm për punët e tyre, ndërsa për myslimanët që jetojnë disa shekuj më vonë, nuk kanë kurrfarë dobie. Në këtë mes, edhe shiizmi me argumente racionale dhe transmetuese, nuk pranon se të gjithë sahabët, tabe’inët dhe tabe’ine tabe’in kanë qenë të drejtë. Një grup tjetër i myslimanëve sunitë ka sulmuar ashpër bazat e këtij të menduari dhe e ka cilësuar atë faktor të përçarjes dhe mosmarrëveshjes në shoqërinë islame. Shumica e myslimanëve kundërshtojnë bazat e selefizmit. Metodat e dhunshme të selefistëve për eliminimin fizikë të kundërshtarëve myslimanë me akuzë për mosbesim dhe dalje nga feja, si dhe veprimtaritë terroriste dhe shpërthimi i bombave në vendet publike, e kanë përballur selefizmin me një krizë të pranimit dhe me krizën e legjitimitetit fetar. Për shembull, aktualisht janë mbyllur shumica e zyrave të organizatës “Al-Rabitatu Al-Islamije) që i përket lëvizjes ekstremiste vehabiste, e cila me pretekste të ndihmës në ngritjen e mirëqenies, vepronte në shumë vende të botës sidomos në vendet e varfra të Afrikës për të krijuar përçarje mes myslimanëve. Selefizmi nuk përfill fare ndjenjat njerëzore. Në shkollën e selefizmit, nuk ka vend për ndjenja, sepse mbi atë sundon një asketizëm i thatë dhe një shpirt i ngurtë. Kjo gjendje është bërë shkak që kjo lëvizje të humbasë përkrahësit e saj, sidomos të rinjtë myslimanë. Selefizmi aktualisht nuk është një koncept i gjerë dhe i unifikuar, por ka prirje dhe anime të ndryshme që secila prej tyre mohon animet dhe prirjet e tjera. Me fjalë të tjera koncepti i selefizmit të sotshëm përfshinë një grup të lëvizjeve ekstremiste dhe radikale të cilat me patjetër nuk do të thotë se janë të njëjta nga aspekti i bazave apologjetike, bindjeve fetare dhe politike dhe nga pozita shoqërore. Selefizmi aktual nga aspekti i doktrinës, është bërë më i larmishëm. Për shembull, degët e Ahle Hadithit janë ndarë nga shkolla e selefizmit të Shah Veliullah Dahlavi dhe pastaj përsëri janë ndarë grupe të tjera në personaliteteve fetare që vepronin. Gjithashtu, edhe selefizmi vehabist në periudhën aktuale është ndarë në degë të ndryshme që secila prej tyre ka karakteristikat e saj të veçanta dhe të gjitha ato nuk mund të klasifikohen në një koncept të unifikua, për arsye se ekzistojnë grupet radikale dhe tradicionale si “Ikhvan” që beson vetëm në bindjet e Muhamed bin Abdulvehab, grupe ekstremiste, grupe intelektuale, lëvizje sekulariste dhe laike etj..