تفسیر: کنیا نخستین مقصد آفریقایی رئیس جمهوری اسلامی ایران

رئیس جمهوری اسلامی ایران امروز چهارشنبه در صدر هیاتی عالی رتبه به دعوت رسمی روسای جمهور سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمباوه، تهران را به مقصد کنیا ترک کرد.

کنیا نخستین مقصد "سید ابراهیم رئیسی" رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران در سفر به آفریقا است؛ وی سپس عازم اوگانادا و زیمبابوه می شود؛ این نخستین سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به آفریقا پس از 11 سال است.

رئیس جمهوری اسلامی ایران پیش از عزیمت به کنیا تصریح کرد: "روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آفریقایی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط خوبی درحوزه های مختلف بوده است اما در گذر زمان برخی روابط دچار توقف هایی شده به ویژه در دهه اخیر که با توجه به این ثروت عظیم و منابع طبیعی و معدنی که امروز در آفریقا وجود دارد و با توجه به استعدادهای بسیار در کشور های آفریقایی می تواند تبادل ظرفیت ها صورت بگیرد."

دولت سیزدهم ایران از زمان آغاز به کار یعنی اوت 2021  تلاشی را آغاز کرده است که عمده هدف آن توجه ویژه به ظرفیت‌های مغفول مانده در جهان است؛ ظرفیت‌هایی فراغربی که کمترین تأثیر را از سیاست‌های غرب به سرکردگی آمریکا داشته باشد و بتواند به هر میزان ممکن، در خنثی‌سازی تحریم‌های اقتصادی و منزوی‌سازی سیاسی جمهوری اسلامی ایران به کار آید. کشورهای همسایه، اوراسیا، آمریکای لاتین و اکنون هم آفریقا دارای این ظرفیت‌های بالقوه هستند که حضور در هریک از این مناطق می تواند بخشی از برنامه‌های دولت ایران را در عرصه جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین ایجاد بستر حضور در آن جغرافیا، محقق کند.
کنیا یکی از کشورهای مهم شرق آفریقا و دروازه ورودی به این قاره محسوب می شود، بنابراین گسترش روابط با این کشور در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و فناوری، عاملی برای افزایش حضور ایران در منطقه شرق قاره آفریقا خواهد بود.

آغاز روابط ایران و کنیا به سال 1971 م برمی‌گردد؛ پس از خصومت و درگیری میان اتیوپی و سومالی و حمایت رژیم پهلوی از شورشیان سومالیایی، ارتباط ایران با کنیا در سال 1977 قطع شد.  از سرگیری دوباره مناسبات تهران با نایروبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال 1982 رقم خورد. در مقطع پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا سال 1999 هر چند شاهد سفر مقامات طرفین به کشورهای یکدیگر هستیم، لیکن در عمل جهش چندانی در روابط اقتصادی مشاهده نمی شود که عمده ترین دلیل آن تحت فشار قرار داشتن کنیا جهت عدم توسعه هرگونه روابط با جمهوری اسلامی ایران بود. در این مقطع کشـور کنیا در جرگه متحدان سیاسی غرب عمـل می کرد.  در سال 2002 پس از چندین دور مذاکره با مسئولان کنیایی، سعی بر تغییر فضای سرد حاکم بر روابط دو کشور شد؛ کنیا از آن زمان همواره روابط خوبی با ایران داشته است و در مقطعی شاهد صادرات 4 میلیون تنی نفت به آن کشور و برقراری پرواز مستقیم بین تهران و نایروبی بودیم.

براساس آمارهای رسمی میزان حجم تبادلات تجاری ایران و کنیا حدود ۱۰۰ میلیون دلار است هر چند آمارهای غیررسمی رقمی بیش از این را نشان می دهد مثلا رقم صادرات "قیر" ایران به کنیا بیش ۵۰ میلیون دلار برآورد شده است ؛ مهمترین اقلام صادراتی کنیا به ایران شامل مواد خام معدنی، چای و قهوه و مهمترین اقلام وارداتی آن نیز قیر، مواد غذایی و مواد شیمیایی است.
باید در نظر داشت که کنیا از کشور‌های پیشرفته در آفریقا است، به دریا و اقیانوس راه دارد و به لحاظ حمل و نقل دریایی می‌تواند یکی از شرکای خوب ایران و حلقه اتصال ایران با کشور‌های واقع در شرق و مرکز آفریقا باشد. 
این در حالی است که تجارت دریایی، یکی از موضوعات مورد توجه ایران طی سال های اخیر نیز بوده است و کشور ساحلی 50 میلیون نفری کنیا با قرار گیری در ضلع شرقی قاره آفریقا و دسترسی به اقیانوس هند می‌تواند ظرفیتی برای ایجاد خطوط منظم کشتیرانی ایران ایجاد و ارتباط با کشورهای غرب و شمال قاره آفریقا را فعال کند.
کنیا همچنین علاقمند است از خطوط مواصلاتی ایران برای رسیدن به اروپا و آسیا استفاده کند؛ کنیا بازار خوبی برای کالا‌های صنعتی ایرانی خواهد بود و با توجه به دارا بودن منابع آبی و زمین‌های حاصلخیز، می‌تواند یکی از اهداف ایران برای کشت فراسرزمینی نیز باشد.
انتظار می رود در جریان سفر رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران به کنیا توافق نامه و قراردهای جدیدی برای توسعه همکاری ها بین دو کشور توسط مقامات ایرانی و کنیایی به امضا برسد./