بحران سیاسی جدید بریتانیا؛ برکناری وزیردارایی

وزیر دارایی بریتانیا سه هفته پس از ارائه برنامه اقتصادی جنجالی که سقوط تاریخی ارزش پوند و آشفتگی مالی در این کشور را به همراه داشت، از این مقام برکنار شد.

«کواسی کوارتنگ»(1) ۳۸ روز پیش به عنوان وزیر دارایی دولت «لیز تراس» انتخاب شده بود، اما در استعفانامه خود که یک نسخه آن را در توییتر منتشر کرد، نوشت نخست‌وزیر از او خواسته از مقام خود کنار برود. 

برکناری وزیر دارایی کابینه لیز تراس ضربه سیاسی جدی برای او محسوب می شود که ظرف چند ماهی که به قدرت رسیده با ناکامی های بزرگی مواجه شده است. در واقع این برکناری ، نشانه دیگری از شکست و ناکامی طرح های اقتصادی نخست وزیر محافظه کار جدید بریتانیا محسوب می شود که ادعا می کرد طرح های موثری برای مقابله با وضعیت بحرانی اقتصادی مالی این کشور دارد. «کواسی کوارتنگ»در۲۳ سپتامبر برنامه اقتصادی دولت را که بزرگ‌ترین بسته کاهش مالیات در ۵۰ سال اخیر نامیده می‌شود ارائه کرد. در این برنامه او ۴۵درصد از مالیات میلیاردرها را حذف کرده و درصدد توسعه اقتصاد کشور بر پایه معیارهای بازار آزاد بود. اما در نتیجه این برنامه، ارزش پوند سقوط و میزان بدهی کشور شیب صعودی پیدا کرد. بانک مرکزی بریتانیا نیز از ترس جهش شاخص تورم اعلام کرد نرخ بهره بین بانکی را که با اقساط وام مسکن میلیون‌ها خانوار بریتانیایی ارتباط مستقیم دارد افزایش خواهد داد. لیز تراس هفته پیش در اظهارنظری جنجال‌برانگیز که نشانگر شکاف در داخل دولت محافظه کار بریتانیا است، کوارتنگ را به عدم مشورت با اعضای کابینه درباره برنامه اقتصادی دولت متهم کرد. همین مساله سبب شد تراس پیش از سخنرانی در کنفرانس سالانه حزب حاکم محافظه‌کار، از جنجالی‌ترین بخش برنامه دولت خود عقب‌نشینی کرده و در توییتی بنوسید که صدای منتقدان دولت را شنیده است.

«الیکس کولبرتسون»(2) خبرنگار سیاسی بریتانیایی می گوید: تراس در جریان انتخابات گفته بود که افزایش نرخ مالیات از ۱۹ به ۲۵ درصد، افرادی را که خواهان سرمایه‌گذاری در بریتانیا هستند منصرف می‌کند. اوبر اساس این استدلال موفق شد که رقیب خود را کنار زده و سکان دولت را به دست بگیرد. اما حالا به‌طرز تحقیرآمیزی این سیاست را کنار گذاشته تا کسری بودجه را تامین کند.

شکست برنامه های نخست وزیر جدید بریتانیا موجب شده تا محبوبیت حزب حاکم کاهش یافته و در مقابل حمایت از حزب مخالف یعنی حزب کارگر افزایش یابد. نظرسنجی موسسه «یوگاو» محبوبیت حزب لیز تراس در مقابل حزب رقیب به رهبری «کی‌یر استارمر» ۲۸درصد کمتر است که یک اختلاف چشمگیر به شمار می‌رود. این درحالی است که اوضاع داخل حزب محافظه‌کار هم به تعبیر یکی از اعضای کابینه که خواست نامش فاش نشود «در یک آشفتگی وحشتناک» است.

در عین حال چشم انداز بروز اعتصاب های گسترده در بریتانیا موجب شده تا وضعیت سیاسی نخست وزیر این کشور بیش از پیش در ابهام قرار گیرد. در این راستا درخواست‌ها برای برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام در بریتانیا رو به افزایش است و بیش از ۵۰۰هزار شهروند این کشور طوماری را امضا کرده‌اند که در آن خواستار کناره‌گیری لیز تراس از مقام نخست‌وزیری و برگزاری انتخابات سراسری فوری شده‌اند.

البته مقامات دولت محافظه کار تلاش زیادی می کنند تا جنگ اوکراین و اقدامات تلافی جویانه روسیه در زمینه انرژی را مقصر افزایش بی سابقه تورم در بریتانیا و وضعیت بحرانی اقتصادی و اجتماعی این کشور قلمداد نمایند. با این حال به نظر می رسد مردم بریتانیا با این دیدگاه موافق نیستند. داده‌های آماری نشان می دهد که ۶۳ درصد بریتانیایی ها سیاست‌های اقتصادی دولت محافظه کار را مقصر وضع موجود می‌دانند؛ درحالی‌که ۱۷درصد عکس آن فکر می‌کنند. این آمار در میان هواداران حزب حاکم نشان می‌دهد ۵۷ درصد آنها اصلاحات اقتصادی دولت تراس را عامل تشدید اوضاع اقتصادی دانسته و عملکرد  نخست وزیر را که رهبر حزب محافظه کار است را زیر سوال برده‌اند.در مجموع با برکناری ناگهانی وزیر دارایی بریتانیا به‌عنوان دومین مقام قدرتمند دولت، در کنار تداوم افول اقتصادی و سایه ورشکستگی جایگاه نخست وزیر این کشور را بشدت متزلزل و آینده سیاسی وی را در هاله ای از بهام قرار داده است./

1- Kwasi Kwarteng

2- Alix Culbertson