Ойинҳои шаби ялдо дар Эрон – 3

Ойинҳои шаби ялдо дар Эрон ....

Устони Хуросон

Дар шаҳрҳои Хуросон хондани шоҳномаи Фирдавсӣ дар ин шаб марсум аст, яке аз ойинҳои вижаи шаби ялдо дар устони Хуросони Разавӣ ва Хуросони ҷанубӣ баргузории маросим “Каф задан” аст, дар ин маросим решаи гиёҳе ба номи чубакро, ки дар ин диёр ба “Бих” “Ришаи гиёҳ” машҳур аст, дар об хисонда “Тар карда”  ва пас аз чанд бор ҷушондан, дар зарфи бузӯрги сафолӣ ба ном “Тағор” мерезанд, мардон ва ҷавонони фомил бо дастае аз чубҳои нозук дарахти анор ба ном “Датаи газ” моеи мазбурро онқадар ҳам мезананд то ба сурати каф дарояд ва ин кор бояд дар муҳити сард сурат гирад то моеи мазбур каф кунад. Каф омода шуда бо махлут кардани шираи шакар омодаи хурдан шуда ва пас аз тазин бо мағзи гирду ва писта барои пазироии меҳмонон бурда мешавад, дар ин миён гурӯҳе аз ҷавонон қабл аз ширин кардани кафҳо бо партоби он ба сӯйи ҳамдигар ва молидани каф ба сар ва сурати якдигар шодӣ ва нишотро ба ҷамъи меҳмонон меафзоянд, бурдани ҳадя ба хонаи арӯс бо унвони “Шаб чиллаи” аз дигар маросими шаби ялдо дар устони Хуросон аст, дар ин шаб барои духтароне, ки ба тозагӣ номзд шудаанд, аз сӯйи хонаводаи домод, ҳадяҳое фиристода мешавад ва хонаводаҳои арӯс ва домоди даври ҳам ҷамъ мешаванд.

Устони Теҳрон, шаҳристони Фирӯзкӯҳ

Дар инзиҳои Фирӯзкӯҳ ба шаби ялдо шоли ҳушу мегуянд, дар ин шаб мардуми маҳал ба хонаи ҳамдигар мераванд, соҳибхона барои меҳмонҳои худ аз ҳама рақам мева ба хусус қисӣ, барга, ҳастаи ширин будода, гирду ва ангур меоваранд.

Инзҳо, яке аз нуқтаҳои хуш об ва ҳавои Фирӯзкӯҳ аст бо замистонҳои тулонӣ ва пурбарф, ҷавонони маҳал дар ин шаб расме доранд ба номи “Шоландохтан” ва ба ин тартиб, ки як дасмоли нисбатан бузӯргро чаҳор гиреҳ мекунанд ва ба сари танобе гиреҳ мезананд ва бар болои боми хонаҳо мераванд.

Дасмоли чаҳор гиреҳро аз болои бом ба саҳнаи хона ё утоқ овезон мекунанд ва чанд лагат ба боми хона мезананд, соҳибхона миқдоре оҷил, ширинӣ дар дастмол мегузорад ва дастмолро такон медиҳад.

Соҳиби дастмол мефаҳмад, ки дар дастмол чизе рехтаанд, онро боло мекашад ва чизҳое, ки дар он рехташудааст дар кисае, ки ҳамроҳ дорад мерезад ва баъд меравад болои боми хонаи дигаре ва ба ин тартиб ба ҳамаи хонаҳои боди сар мезанад ва шол меандозад.

Мардум ин нуқта шабҳои замистон ба хонаҳои ҳамдигар мераванд ва то посе аз шаб менишинанд ва қисаҳо ва саргузаштҳое барои якдигар таъриф мекунанд ва дар васатҳои шабнишинӣ шабчарра меоваранд.

Шабчара иборат аст аз муракабот аз қабили пуртуқол, себ, анор ва гулоб ва аз хушкбор монанди барга, гирду ва фундуқ, ки соҳибхона дар бушқобҳо мерезад ва дар синнии бузӯрге мегузорад ва барои меҳмонҳо меоварад ва ҳамагӣ дар ҳоле, ки зери курсии доғ барои якдигар суҳбат мекунанд ва бо саргузаштҳо ва афсонаҳои қадимӣ монанди ҷанги Рустам бо деви сафед ё амир Арсалони номдор худашонро машғул мекунанд.