987-ə hissə-Ərrəhmoni surə -1-9 şərifə ayəon
987-ə hissə-Ərrəhmoni surə -1-9 şərifə ayəon
987-ə hissə
Ərrəhmon
Vəynə proqramədə de Ğəməri mıborəkə surə bə oxo rəsey,ımruj əmə bın proqramədə çe Ərrəhmoni mıborəkə surə hoston iyən rəvonə ayəon təfsiri bino kardedəmon.
In surə de “Ərrəhmoni” kəlmə bino beydə ki,çı Xıdovəndi nom iyən sıfətonkuye və xılğəti nizomədə İlahi hevujə rəhməti bəyon kardedə.bın surədə bə Xıdovəndi dınyo iyən axırətədə bıə çandə nev maddi iyən mənəvi ne`məton işorə kardey bıə və çı har qıləy neməti bəyoni bəpeştə çı bandəonku dəparsey beydə ki,şımə ıştə pərvərdıqori kom qılə neməton inkor kardedon və bə həşə jeydon?.
İbtido bə Ərrəhmoni mıborəkə surə 1-2-3-4-ə şərifə ayəon tilovəti quş doydəmon:
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ
Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim.
الرَّحْمَنُ(1)
Rəhmon(Xıdovəndi)
عَلَّمَ الْقُرْآنَ(2)
Ğıronış təlim doe.
خَلَقَ الْإِنْسَانَ(3)
insonış ofəye.
عَلَّمَهُ الْبَیَانَ(4)
bəy bəyonış omute.
Xıdovəndi nom Kərimə-Ğıronədə Allahe və Rəhmon çəy sıfətonku qıləyniye.əmmo ım sıfət ki,İlahi hevujə rəhməti bəyon kardedə,Xıdovəndi həxədə anədə oko doey bıə ki,bənə Allah Xıdovəndi nom bıə və bın surədə çəy əvəzi nıştə və omə.
Kərimə-Ğıroni nozil bıey iyən əy bə peyğombəre-əkərmi(s) iyən de ə həzrəti təvəssuti bə umum inson iyən cınon təlim doey anədə erjış heste ki,bın surədə bəsə insoni xılğəti prinsipisə bənav qətey bıə. bəle! həyğətədə insoni erj bəvədəy ki,İlahi hidoyəti royədə hərəkətko və dırıstə royku dəvardo.
İnsoni xısləton miyono ın ayəon bəçəy təkəllum iyən sıxan votey ğudrəti işorə kardedə ki,insoni çı coqlə məxloğatiku co kardedə.zira əvon həm bənə insoni çəş iyən quşışon heste.əmmo jıqo qəp jıey iyən təkəllum çe insoni xısusi imtiyozonkuye.
Imi həm zikr kardey lozıme ki,bəyon ki,bəçəy hevujə məno bə xətt iyən kitobəti həm şomil beydə,çı insonon jimoni ozavziye iyən təkamulədə və çəvon mədəniyyəton bə əməl omey iyən tərəğğiyədə qıləy muhimmə rolış heste.ehanə inson çı bəyoni neməti soyb bıə nıəbe,hiçvaxti ıştə elm iyən təcrubəon qıləy nəsliku bə coqlə nəslon mıntəğil iyən ovoştıney nıəzıni,nəticədə bo elm,zıney iyən texnoloqiyə inkişofiro lozımi zəminə hozzı nıəbi.çın ayəonku omutedəmon:
1-Xıdovəndi həmməysə vey umumi sıfət ki,həmmə məxloğati şomil beydə və çı təkvin(təşəkkul) və təşriyi (ğanun noey) sistem iyən nizomi mənşəy,çəy rəhməti sıfəte.Xıdovəndi piyəşe de koon sıftədə “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhimi” votey,dayima çəy nomi kənoyədə bəçəy rəhməti həm işorə kardey bıbu.
2-melliməti çı Xıdovəndi şə`nonku qıləyniye.həyğətədə çı bəşəri iminə mellim Xıdovənde və həlbəttə çı melliməti şərt rəhməte.
3-insoni xılğət de təlim ğəbul kardey xısusyyyəti,İlahi rəhməti cilvəonkuye.çoko ki,bo bəşəri hidoyətiro Ğıroni təlim çəy coqlə cilvəonkuye.
4-bəyoni ğudrət ki,çı bəşəri elm iyən təcrubəon intiğoli vəsiləy,çı Xıdovəndi rəhməti cilvəonkuye.
الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ(5)
Həşi iyən Ovşım qıləy mıəyyənə hisob hesteşone.
وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ(6)
və rəsəy iyən do(boəy)səjdə kardedə.
Çən,Ğıroni nozil bıey iyən bəyoni ğudrəti neməti zikri bəpeştə ki,çı insoni bə coqlə mevcudoton nisbətədə qıləy imtoyoz be,ın ayəon ibtido bə osmoni və peşo bə zəmini qıləy nəzə kardedə və hamyedə:Həşi iyən Ovşım tıbğe qıləy dəğiğ iyən mıəyyənə nəzm iyən hisobi hərəkət kardedən.çəvon cismon və vəzni mığdor və çəvon de zəmin iyən de iyande bıə məsofə,bə qıləy mıəyyənə əndozə əsose.joqo ki,məsələn ehanə zəmini de həşi miyono bıə fosilə iyən məsofə i mığdor ziyod və yaxud kam bıbu,zəmini dimisə bıə həmmə insonon iyən bəyjiyə məxloğat bə şiddətinə qam iyən sardə həvo xoto,məhf bəbeyn.
Zəmini ıştə qırdo qardış ki,bə şəv iyən ruji bə əməl omey boyis beydə,həmçinin çəy mınəzzəmə şikilədə həşi qırdo qardış həm ki,bə manqon iyən çı sori mıxtəlifə fəslon bə vucud omey səbəb beydə və həmən Ovşımi qıləy mıəyyənə orbitədə çı zəmini qırdo qardış,ımon həmmə aləmədə bıə qıləy dəğiğə nizom iyən hisobiku qıləy barizə nımunəy.
Alimon nəzəku Həşi iyən Ovşımi ıştə orbitədə bıə qardış,jıqo dəğiğ iyən mınəzzəme ki,əvon çandə da soron bənav Həşi iyən Ovşımi qətey dəğiğə zəmoni proqnoz kardey zıneydən.
Coqlə nuktə ıme ki,Həşi vucud ım tat iyən otəşinə kurə,bo bəşəri həmməysə dıjdə neməte.boçi ki,Həşi nur iyən çəy hərorət nıbə holədə zəmini məxloği jimon ğeyri-mumkine.beməyon perəsey və ruşd iyən bo insoni təğziyəro ehtiyoc bıə maddəon,voşi voye iyən kuloki qıniye,ımon həmmə de İlahi ın neməton bərəkətiye.
Ovşım həm deştə səhmi bəşəri həyotədə qıləy muhimmə rolış heste.Ovşım toykiyədə şəvonədə bənə qıləy ço ruşnə doydə.çəy cozibə ki,çı dıyoon ovi səviyyə rost beıy ya nıştey iyən dıyoonədə jimoni baği mandey iyən zəmini reaksiyəonədə ziyodə rolış heste.
Zəminədə həm çandə nev rəsəyon iyən doon bo bəşər və coqlə coninə məxloği çı həyoti mənbəy.əvon həmmə bə qıləy təbiiyi ğanuni tabe beydən ki,Xıdovəndi əvonış mığərrər və təyinış kardə və əvon bəçəy noə ğanuni əks i zərrə həm beşeydənin.çın ayəonku omutedəmon:
1-osmon iyən zəmin bə qıləy dəğiğ iyən mıəyyənə nizomi əsos idorə beydə və əvon Xıdovəndi boəvon təyin kardə hiç qıləy məsir və royku xaric beydənin.
2-hestemoni aləm bə bəşəri xıdmət rosneyədə harçiku oko doydən,əmmo bəşər jıqo rəftor kardedə ki,jıqo bızın təbyət iyən ətrof muhiti xərob kardey fikədəy.
3-həmmə aləm bə qıləy plan iyən nəzmi tabeye ki,Xıdovəndi tərəfiku çı naviku təyin kardey bıə.
وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ(7)
Və(Xıdovənd)osmonış barzış karde və(bo har qıləy ko pamuyero)tavzoş noe
أَلَّا تَطْغَوْا فِی الْمِیزَانِ(8)
ta pamuye iyən mizonədə əndozəku nıdəvardon.
وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ(9)
və vəzni de ədoləti bərpokənən iyən tavzoədə kam mənənən.
Vəynə ayəon dəvomədə ın ayə bə dıjdə qalaktikəon xılğəti işorə kardedə ki,bə çandə milyard astovə iyən planeton şomil beydə və Xıdovənd boəvon qıləy mıəyyənə nizom iyən orbitış təyin kardə və hamyedə:qıləy Xıdo ki,ım osmonış de əzəməti barzış kardə və bo təşriiyi iyən ğanun noey nizomədə mizon iyən pamuyero ğərolış doə ta şımə bəçəy əsos həx iyən ədoləti bızınən iyən botıliku bə diyəro bımandənən.
Moliyyə iyən ixtisodi və fərdi iyən iştimoyi koonədə həxı de botıli mığoyisəkənən iyən cokəson həxı ədo kardey koyədə çı ifrot iyən təfritiku pərhizkənən.dayima şımə cokəson mığobilədə bə ədoləti rioyət bıkənən.çın ayəonku omutedəmon:
1-hestemoni aləm bə qıləy dəğiğə mizon iyən nəzmi əsos bərpo bıə,nəyinki,təsodufi iyən qıləy navnə bərnomə və plan nıbə holədə bə vucud omə.
2-çoko ki,təkvini iyən bə formə dənoə bıə sistem bə ədoləti əsose,vəhyi nozil bıey iyən şəryət həm boəye ki, insonon ıştə koonədə de ağl iyən vəhyi mizon və mığdori,bə həx iyən ədoləti rioyətkon.
