Pars Today

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei beyanatının bir bölümünde İran’ın ürettiği ürünlere verilecek desteği gündeme getirdi. Bu yüzden milli üretim alanında bilim temelli çalışan firmaların veya diğer adı ile startup adı ile anılan firmaların ekonomik büyümeye katkılarından gözden geçirmek istiyoruz

Bilim ve teknoloji alanlarında yaratıcılık ve yenilikçilik ve bilimsel yüksek zirvelere ulaşmak, İran’da İslam inkılabından sonraki yıllarda kalkınmanın önemli göstergelerinden biri olmuştur. İslam inkılabından sonra bilim ve teknolojide kaydedilen gelişme, İran’ın bu alanlarda ilerlemesinde önemli etkisi olan bir bileşendir.

Bu bağlamda örnek verilebilecek başarılara İran’ın son kırk yılda barışçıl nükleer teknoloji, hava uzay bilimleri ve teknolojileri, tıp alanında kaydedilen büyük başarılar, kök hücre ve nano teknolojide yeni bulgular ve startupların hızla gelişerek büyümelerini örnek vermek mümkün.

WOS adı ile anılan Clarivate Analytics adlı istinadi sitede yayımlanan en yeni veriler İran İslam Cumhuriyeti geçen sene dünyanın 25 üstün ülkesi arasında bilim üretmede nicelik gelişme endeksi bakımından en yüksek endeksi elde etti.

İslam dünyası bilimleri istinadi sitesi Başkanı Dr. Muhammed Cevad Dehgani, İran’da 2017 yılında bilim üretme büyüme oranı 2016 yılına oranla yüzde 8.9 artış gösterdiğini belirterek, İran bu oranlı birlikte dünyada birinci sıraya yerleştiğini belirtti.

Araştırmalar, dünyada bilim üreten üstün ülkelerin arasında son altı yılda bilim üretme büyüme endeksinin ortalaması en çok yüzde 13 düzeyinde olduğunu gösteriyor. Bu sıralamada Rusya ortalama yüzde 13, Hindistan yüzde 10.5 ve İran İslam Cumhuriyeti ortalama yüzde 9.1 oranı ile sırasıyla birinci, ikinci ve üçüncü sıralarda yer alıyor. Öte yandan WOS istinadi sitenin verilerine göre İran’da bilim üretim hacmi 2012 yılında 30 bin 947’den 2017 yılında 52 bin 183’e yükselmiştir ki bu da yüzde 1.6’ya denk geliyor.

Günümüzde bilimde kaydedilen ilerleme ile birlikte, insanların yaşamında bilimlerin uygulanması tüm siyasi, iktisadi ve sosyal alanlarda hızla artmaya başlamışken, bu süreçte startupların da iktisadi alanlarda önem ve zarureti her geçen gün daha da artmıştır. Bu alanda startuplar  bilimsel arenalarda değişim yaratmak ve yeni bulguları ile yeni iktisadi sonuçlar ve kazançlar elde etmekte etki olabileceği gibi İran’ın uygulamakta olduğu direniş ekonomisi ilkeleri ve politikalarının uygulanmasında da faydalı olabilir. Gerçekte startupların görevi, yaptırım koşulları altında ülkenin ihtiyaçlarını yaptırımlara rağmen karşılamaktır. Buna göre de üniversitelerde yeni düşünceleri hayata geçirecek yenilikçi merkezlerin açılması da bir elzemdir.

Bu bağlamda İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei’nin beyanatı da, startupların üretecekleri ürünlerin iktisadi değişim ve değişikliklerde seçkin yeri olduğunu göstermektedir.

İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Hamanei geçenlerde bazı işçilerden oluşan bir grup vatandaşı kabulünde yerli ürünleri desteklemenin aslında ülke içinde iş gücü ve üretime destek anlamına geldiğini vurguladı. Ayetullah Hamanei bu bağlamda önemli bir noktaya işaret ederek şöyle buyurdu: İran’da iş gücünün en önemli özelliği, sanatı ve düşüncesi ve saiki ve yaratıcılığı dünya ortalamasının üstünde olmasıdır

Günümüzde bilim, sosyal ve iktisadi değişimlerde etkili bir güç olarak bilinir. Bilimin kendisi değerli bir ürün gibi hatta başka ülkelere ihraç edilebilir ve milli servetin artmasına katkısı olur. Zira bilimi hiç eksiksiz veya yıpratmadan başkaları ile paylaşabiliriz. Bir çok ekonomi uzmanına göre günümüzde artık milletlerin iktisadi kalkınmasında sermaye ve piyasanın büyüklüğünden ziyade bilim ve teknoloji önemli rol ifa ediyor.

Çağımızda OECD tarafından milletlerin kalkınma stratejisinde özel konumuna vurgu yapılan “startup ekonomisi” tabiri, aslında bilim ve teknolojinin iktisadi kalkınma sürecinde ifa ettiği rolün önemine vurgudur.

Bu yüzden startup ekonomisinde bilime nitelik ve nicelik bakımından geçmişe nazaran daha çok önem verildiği söylenebilir. OECD’nin tanımına göre startup ekonomisi, bilim ve bilgilerin doğrudan üretim, dağıtım ve tüketimi temeline dayanan bir ekonomidir.

Startup tabir edilen firmalara destek kanununun birinci maddesine göre, bilim temelli firmalar veya müesseseler özel veya kooperatif firmalar veya müesseselerdir. Bu teşekküller bilim ve servetin arttırılması, bilim eksenli ekonominin geliştirilmesi, bilimsel ve ekonomik hedeflelrin gerçekleştirilmesi, araştırma ve geliştirme R&D sonuçlarının ticarileştirilmesi ve üstün teknolojilerin bol katma değerle geliştirilmesi gibi hedeflerin doğrultusunda kurulur.

Startup veya bilim temelli ekonomiye kavuşmakta en önemli nokta, iktisadi kaynaklardan sürekli ve sürürülebilir bir şekilde yararlanmaktır. Bir başka ifade ile, ancak bilimi uygulamalı hale getirmek ve bilimden daha etkili bir şekilde kapasiteleri geliştirmek ve kaynaklardan yararlanma derecelerini arttırmak startup ekonomisinin gerçekleşmesini mümkün kılabilir. Startup ekonomisinde bilim ürüne dönüştürülerek satılır. Startup ekonomisi bir nevi ağırlığı olmayan bir ekonomidir. Startup ekonomisinde milli üretimin önemli bir oranı bilim temelinde veya bilim üreten faaliyetlerle elde edilir ki buna üstün teknoloji sanayiilerini, özellikle eğitim ve araştırma faaliyetleri başta olmak üzere mali ve ticari daha gelişmiş hizmetlerin sunulmasını örnek vermek mümkün.

Gerçekte bilim temelli veya startup ekonomisi üretim bileşenlerinden daha fazla yararlanmak ve kaynakları tahsis etmekte iktisadi optimum biçimde davranmak sureti ile çalışır ve sonuçta daha yüksek randımanlı olur.

Sanayi sektöründe faaliyet yürüten startupların gelişmesi aslında teknolojilerin gelişmesine bağlıdır, bir başka ifade ile startupların rolü, teknolojilerde yenilik getirmektir. Startuplar yeni bilimsel teknolojilerden yararlanmak ve yaratıcılıklarını kullanmakla ürettikleri yeni teknolojilere dayalı ürünleri ile yeni piyasaları fetheder.

Aslında üstün teknolojileri her zaman ülkelerin servet yaratmalarında temel rolü ifa etmiş ve aynı zamanda insanların yaşam kalitesini ve standart seviyesi de şiddetle etkilemiştir. Nitekim teknolojilerin etkisi, medeniyetlerin gelişmesi her dönemde o dönemin üstün teknolojilerine göre belirlenecek kadar önemlidir. Buna göre teknolojik iktidar, siyasi, sosyal ve iktisadi iktidarı beraberinde getirir.

Gerçekte stratejik ürünlerde her ülkenin sürdürülebilir bir şekilde kendine yeterli hale gelebilmesi için izlenecek temel yollardan biri, teknolojisini geliştirmek ve üretim etkenlerinin verimliliğini ekonomisini bilim temelli hale getirmek ve bu bağlamda bilim temelli firmalarını yani startuplarını geliştirmektir. Buna göre ve doğru planlama yapıldığı takdirde o ülke hatta bu tür ürünlerin ihracatçısı konumuna da gelebilir.