Pars Today

Bu bölümde yutma sorunları sayılan odinofaji ve disfai ile ilgili konuşacağız.

Sindirim sistemi hastalıkları genel olarak besin maddelerinin vücuda alınması, yemeklerin sindirilmesi ve genel olarak da sağlık durumuna doğrudan etki yapabilir. Sindirim sistemi ağızdan başlanıp makata kadar devam etmektedir. Bu yüzden sindirim sistemi hastalıkları geniş çaplı hastalıkları kapsamaktadır.  Bu nedenden dolayı sindirim sistemi hastalıklarını  sindirim sistemi organlarına göre incelemek yerinde olacaktır. Sohbetimizin devamında  yutma sorunları  ile ilgili konuşacağız. 

Odinofaji olarak olarak da bilinen ağrılı yutma sorunu patolojik bir hastalık olarak  yemek, sıvı, ilaç veya herhangi başka bir yiyecek veya içeceğin alınması sırasında kişinin acı çekmesine yol açan bir hastalıktır.  Bu sorun aslında  göğüs kafesinde de ağrılara yol açar.  Ağrılı yutma normal bir durum değildir.  Bu ağrı soğuk algınlığı yüzünden yaşanırsa hızlı bir şekilde yok olur. Ancak  aksi halde  ciddi bir sorun söz konusudur. Bu durum ise acil bakıma ve müdahaleye ihtiyacı vardır. 

Ağrılı yutma  kimi durumlarda   soğuk algınlığı gibi hafif hastalıklardan ötürü meydana gelebilir.  Bu durumda  ağrılı yutma sorunu kendiliğinden  yok olur.  Kronik ağrılı yutma   kimi genetik sorunlardan dolayı da yaşanabilir.  Ağrılı yutma durumu birçok hastalıktan da kaynaklanabilir.  Kimi durumlarda  kronik ağrılı yutma  yemek borusu  kanserinden dolayı olabilir.   Bu da yemek borusunda ortaya çıkan tümörden dolayı olabilir.  Yemek borusu kanseri  uzun süre tütün ürünlerinin alınması, alkol tüketimi veya mide ağzı sızlaması yüzünden ortaya çıkabilir.  Ayrıca  bu hastalık genetik ve ailevi bir sorun da olabilir.  Kandida enfeksiyonu olarak bilinen  mantar enfeksiyonu da  ağrılı yutma gibi  kanser belirtilerini ortaya çıkarabilir.  Mide reflüsü ise yemek borusunun alt sfinkterinin doğru şekilde kapanmamasına yol açıp sonuçta mide asidinin  yemek borusuna akmasına yol açar. Bu da ağrılı yutmaya neden olur.  Bu da mide ağzı sızıntısına ve göğüs kafesi ağrısına yol açar. 

HİV'ye yakalanmış kişilerde de genellikle yemek borusu sorunları görülmektedir.   Kandida enfeksiyonu bu alanda en yaygın sorunlardandır. Kimi durumlarda  HİV tedavisi için kullanılan kimi antivirüs etkenler de mide reflüsüne neden olup sonuçta odinofaji veya ağrılı yutmaya sebebiyet verir.  Hastanın ağzı, boğazı, yemek borusu veya midesinde yaralar oluşabilir.  Yaralar ayrıca midenin reflüsünün tedavi edilmemesinden dolayı da ortaya çıkabilir.  İbuprofen gibi iltihap karşıtı ilaçların uzun süre alınması  bu tür yaralara yakalanma riskini arttırır.  

Ağrılı yutma sorunu  kanser için kullanılan radyoterapi gibi tedavi yöntemlerinden de kaynaklanabilir.  Reçete edilen kimi ilaçlar da ağrılı yutmaya yol açar.  Ağrılı yutma dış nesnelerin boğaz veya yemek borusuna girmesi ve bu organları tıkaması ile de oluşabilir.   Boğazın tıkanmasına yol açabilecek en yaygın nesnelerden biri de balık kılçığıdır. 

Bu hastalığın kimi belirtileri  hastalığın bir parçası olabilir.  Örneğin  ağrılı yutmada nefes darlığı sık görülen bir durumdur.  Çünkü   yutmayı zorlaştıran her şey nefes borusunu  da tıkayabilir.  Böylece  hastanın ağzındaki ağrı yutma sırasında daha da şiddetlenebilir.  Ağrılı yutma sorunu  mide reflüsünün bir parçası da olabilir. Çünkü  mide asidi  hastanın uykusu zamanında da boğazına zarar verebilir.  Doktor   belirtileri dikkatli bir şekilde  değerlendirmeli ve doğru teşhis koymalıdır. 

 Ağrılı yutma sorununun olup olmadığını belirlemek için özel bir teste ihtiyaç duyulmuyor.  Doktor   hastalığın belirtileri ve fiziksel muayenelerden yola çıkarak  sorunu kesinleştirebilir.    Klinik muayeneler ve alınan bilgiler yeterli olmadığı zaman doktor  endoskopi sürecini başlatabilir.  Endoskopik incelemeler  sonuç vermezse doktor  manometrik incelemeler tavsiyesinde bulunur. Ardından tedavi için gereken adımlar atılır. 

Ağrılı yutmanın hangi tedavi yöntemine göre giderilmeye çalışılması ise nasıl oluştuğuna bağlıdır. Doktor hastalığın kaynağını bulamazsa  da ağrılı yutmanın zaman içerisinde git gide giderilmesi mümkündür.  Bu sorun  normal soğuk algınlıkları ve aşırı alerjilerden sık görülen bir durumdur.   Acı ve rahatsızlıklar  yutma sırasında tekrarlanırsa muhakkak doktora baş vurun.  Bu sorunun çözülmesi için kimi zaman cerrahiye veya ilaçlar üzerinden tedaviye baş vurulur. 

 Disfaji olarak da bilinen yutma güçlüğü, yemek borusu veya boğaz adalelerinde yaşanan bir sorundur. Bu sorun herkesin başına gelebildiği gibi yaşlılar, yeni doğanlar veya sinir ve beyin sistemi sorunları yaşayanlardan daha fazla yaşanır   Boğaz veya yemek borusunu doğru çalışmaktan alıkoyan birçok neden vardır.  Bu nedenler kimi zaman  hafif ve kimi zaman da ağır ve şiddetlidir.  Bir veya iki kez yutma sorunu yaşıyorsanız doktora baş vurmak zaruri değildir. Ancak  sürekli yutmada güçlük yaşıyorsanız ciddi bir sorunla karşı karşıyasınız demektir. 

 Yutma sorunlarının şiddeti ve şekilleri farklı olabilir.   Sorun hafif olduğu zaman  yemeğin yemek borusundan geçmesinin daha ağır sürmesi ancak acısız olması anlamına gelir.  Sıvılar akarken ise hiçbir sorun görülmeyebilir.  Sorun şiddetlendiğinde ise   hem sıvı hem katı yemekler ve içecekler yemek borusundan geçerken  yukarıya geri püskürtülür.   Orta şiddetli yutma güçlüğü ise  bu iki durumun ortasındadır. Yutmadaki  yetmezliklerin tam olarak nedeni açıklanmalıdır.  Örneğin  yemek borusu kanserinin de ilk belirtisi  acısız ve hafif ağrılı yutma ağrısı olabilir. Bu durum zaman içerisinde şiddetlenir.  Bu yüzden  yutma sorunları hemen doktorlar tarafından incelenmelidir.  Genel bir ilke olarak  sorunlara hemen teşhis koyulmalıdır.  Böylece tedavi şansı da artacaktır.  Yutmada yetmezlik sorunu yaşanırsa  hemen sindirim sistemi uzmanına baş vurun ve konu hakkında hafif ağrılı ve acılı bile olsa sağlık bilgilerinizi onunla paylaşın. 

Kişinin yutması ve yemek almasında etkili olan 50 kadar sinir ve kas çifti bulunmaktadır. Başka bir ifade ile   birçok yetmezlik veya kusur, yutma sorunlarına yol açabilir.  Mide reflüsü, mide ağzı sızlaması, guatr, yemek borusu iltihaplanması veya özofajit, yemek borusu kanseri, yemek borusu uçuğu, tekrarlanan ve nükseden dudak uçuğu veya epiglottit bu duruma yol açabilir.  

Yutma sorunlarını yaşadığını düşünen, özel belirtiler taşıyan biri  ağzından  su akması, sesinin koyulaşması, boğazının tıkanması, kusma, beklenmedik kilo kaybı,mide ağzı sızlaması, yutma sırasında boğulmak, acı duymak, veya katı yemekler yerken  bu durumları yaşıyorsa  sık öksürürse doktora baş vurmalıdır.   Bu belirtiler belirmişse zaten kişi iştahsızlaşır. Bu da önemli bir belirtidir. 

 Yemek yerken yutmada sorun yaşayan çocuklar ise  özel yemekler yemekten sakınmalıdır.  Bu çocukların ağzından  yemek ve sıvılar dışarı akar.  Yemek öğünleri sırasında kusarlar. Nefes darlığı yaşayıp kilo kaybederler. Bu durumda da yutma ve sorunları hakkında  doktora bilgi vermelisiniz.  Doktorlar fiziki muayene yaptıktan sonra  ilk olarak ağız boşluğunu incelerler ve ödemin olup olmadığına bakarlar.  Tam nedenin belirlenmesi için ise  genel olarak röntgen, Floroskopi, endoskopi veya manometrik incelemelerine ihtiyaç duyulmaktadır. 

 Yutmada yaşanan sorunlar kalıcılaşırsa  kötü beslenmeye ve susuzluğa yol açar. Özellikle de gençler ve yaşlılarda bu durum doğru sonuçlara neden olup hayati tehlike yaşanmasına da sebebiyet verir.  Bu durum kesin bir şekilde tedavi ettirilmelidir.  Bu çerçevede tedavi yöntemi ise sorunun kaynağına bağlıdır.  Yutma sorunlarının tedavisi için farklı yöntemler bulunmaktadır.  Hasta, beyin, sinir veya ağır adale sorunları yaşıyorsa   yutma için gerekli kimi kas egzersizlerini yapması lazım.  Ayrıca  doktorlar hastalarına yutulması daha kolay yemekler ve içecekleri tavsiye ederler. 

Bir başka tedavi yöntemine göre  hastanın yemek borusunun içine bir cihaz yerleştirilir. Bu cihaz  yemek borusunun dar kısmını  genişletir.  Bu süreçte hastaya bir kaç defa bu cihaz yerleştirilir.   Kimi durumlarda  hastanın yemek borusunu tıkayan nesnenin alınması için de özel, ince ve uzun cihazlar kullanılır.  İlaç reçete etme ve cerrahi de başka tedavi yöntemlerinden sayılır.