Pars Today

Bu bölümde genel olarak beyin ve sinir hastalıkları ve özel olarak da beyin-damar hastalıkları ile ilgili konuşacağız.

Sağlık Bülteni isimli seri sohbetimizde, sizi, çeşitli hastalıklar, bu hastalıkları önleme ve tedavi etme yöntemleri , ayrıca beslenme ve egzersizin sağlığın sağlanmasındaki önemi hakkında bilgilendirmeye çalışıyoruz. Bu programda verilen bilgiler sevdiklerinizin farkındalığını  arttırmak amaçlıdır ve tıbbi incelemelerin ve tavsiyelerin yerini alamaz.

Beyin ve sinirler, insan vücudunun en hassas parçalarından sayılırlar.  Bu iki önemli organ, özel sorunlar yaşayabilirler. Bu sorunlar diğer organlardan etkilenerek ortaya çıkabilir.  Sinir sistemi uzmanları  birçok beyin içi hastalığının  kişilerin ruhsal durumlarından ve koşullarından kaynaklandığını düşünüyor.   Bu hastalıkların geniş bir yelpazeyi kapsamasından dolayı  her bölümden farklı farklı hastalıklar, sebepleri ve tedavi yöntemleri ile ilgili konuşacağız. 

İnsanın beyni   insanın sinir sisteminin  komuta merkezi olarak görev yapar.  Beyin, duyusal organlardan  mesajları alıp  ve gereken emir mesajlarını  kaslara gönderir.  İnsan beyninin  temel yapısı  diğer memelilere benzer olsa da boyut açısından  diğer memelilere göre daha büyüktür.  Sinir sistemi ise  beyin, omurilik, duyusal organlar ve bu organları bir birine bağlayan  vücudun tüm noktalarındaki sinirlere verilen isimdir.  Bu organlar hep beraber, vücudu kontrol etmek ve farklı bölgelerin  iletişimini sağlamakla görevliler. 

Beyin-damar hastalıkları ise  beyindeki kan damarlarının  yaşadığı sorunlardan kaynaklanır.  Bu hastalıklar dünya genelinde en ölümcül hastalıklardandırlar.  Beyin krizi,beyin kanaması ve diğer durumlar bu sorunların sonucudur.  Bu arada en yaygın beyin-damar hastalıklarından biri de  " Ateroskleroz"dur. 

Ateroskleroz, atardamarları veya arterleri etkileyen bir hastalıktır. Yaygın olarak "damar sertleşmesi" olarak adlandırılan genel hastalığın bir türüdür. Orta boy ve büyük arterlerde görülen aterom veya  plak olarak adlandırılan yapısal bozukluklardan (lezyonlardan) oluşur. Aterom, hangi safhada olduğuna bağlı olarak çeşitli yapılar barındırabilir:

Ateroskleroz hastalığında beyine kan akışı azalır veya tamamen durur. Bu da beyin krizine veya  iskemik geçici travmalarına yol açar. Zaman içerisinde ise  bu durum bilişsel sorunlara ve demans veya bunamaya yol açar. Beyin trombozu, beyin embolisi, beyin kanaması ve anevrizme de beyin-damar hastalıklarının bazılarındandır. 

Beyin Trombozu, beyin damarlarında  görülen kan plakı veya pıhtısıdır.  Beyin Ambolisi durumu ise  beyindeki kanın  hava kabarcığı veya kan pıhtısı tarafından tıkanmasıdır.  Beyin kanaması ise  kanın  yırtılan veya zarar gören damardan  beyine akmasıdır. Bir diğer beyin hastalığı da anevrizmadır.  Bu hastalıkta arterlerin duvarları zayıflar. Bu da rahatça kanama zemini hazırlar. 

Beyin-damar hastalıkları veya serebro-vasküler hastalıklar, yaşlılarda veya diyabetli, sigara içen, yüksek tansiyonlu ve iskemik kalp hastalığı yaşayan olan kişilerde daha yaygındır Serebro-vasküler hastalığın belirti ve semptomları, kanama bölgesinin konumuna, beyindeki tromboz veya emboliye, yaralanmanın ciddiyetine ve hasar gören doku miktarına bağlıdır. Kanama ve iskemik beyin doku bozukluklarının genel belirti ve semptomları hemipleji ve hemiparezi gibi hareket bozukluklarını içerir. Serebro-vasküler hastalığın başlangıcında, hasta güçsüzlük yaşayabilir, ardından kas tonusu ve spastisite artışı meydana gelebilir. Hasta ayrıca ağzını açma veya öksürme yeteneğini de kaybedebilir.

Hastada disfaji veya yiyecek yutma güçlüğü, afazi veya düşüncelerini ifade etmede zorluk çekme, dizartri veya kekemelik veya doğru konuşamama, apraksi güçlüğü veya verilen görevleri planlama veya gerçekleştirmede zorluk çekme de görülebilir.  Tam bilinç kaybına yol açan kusma, epilepsi, ateş ve baş dönmesi, zor veya düzensiz nefes alma, apne veya nefes darlığı ve idrar ve dışkı kaçırma, vasküler beyin travmaları ve krizlerinin diğer belirti ve semptomlarıdır.

Beyin kanamasından kaynaklanan  beyin travmalarının  belirti ve semptomları arasında yüksek hızda meydana gelen şiddetli baş ağrıları, boyunda kuruluk veya sertlik ve hemiplazinin yanı sıra demin bahsedilen diğer semptomlardan bazıları yer alır. Hematom veya kan pıhtısının boyutu arttıkça, hastanın nörolojik semptomları daha şiddetlenir ve sonunda tamamen bilinç kaybına yol açar. İnme çok önemli bir semptom ve acil bir durumdur. Bu belirtilerden herhangi birini kendinizde veya çevrenizdeki herhangi birinde fark ederseniz, hemen acil servise telefon açın.

Bir başka beyin hastalığı olan serebro-vasküler stenoz, beynin arterlerinde yüksek seviyelerde kolesterol birikmesi ve beyindeki bu arterlerin iltihaplanmasının, kan damarının içinde kalın, mumsu bir plak oluşmasına ve kan dolaşımının tıkanmasına ve zorlaşmasına neden olduğu bir durumdur. Sonuç olarak, hasta için bir iskemik inme veya geçici iskemik atak veya cinnet meydana gelir.

Karotid arterlerin yırtılması veya karotid arterin dış yüzünü kaplayan yüzeyin yırtılması gibi bazı hastalıklar ve kimi  ilaçlar ve durumlar, özellikle doğal olarak pıhtı veya plakı olması gerekmeyen 40 yaşın altındaki kişilerde iskemik felç riskini artırabilir. Temel olarak, bir serebro-vasküler hastalık, inme meydana gelmeden önce kolayca teşhis edilemez. Bununla birlikte, bu hastalık için bazı risk faktörleri arasında , sigara, obezite, iskemik kalp hastalığı, kontrolsüz diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol sayılabilir.

Durumu teşhis etmek için doktorlar anormal sesleri tespit etmek amacı ile boynunuzda akan kanın sesini dinlemek için tıbbi bir kulaklık kullanabilir. Ancak bu, şiddetli serebro-vasküler hastalık vakalarında çok yaygın değildir. Bu nedenle, doktorunuz görme yetisi alanındaki değişiklikler, anormal refleksler, anormal göz hareketleri, kas zayıflığı, azalmış duyu yeteneği ve diğer değişiklikler gibi nörolojik, motor ve duyusal bozuklukları dikkate alabilir.

Serebro-vasküler hastalığı teşhis etmek için serebral anjiyografi, vertebral anjiyografi veya karotid arter anjiyografisine de baş vurulabilir. Bu testler sırasında arterlerin büyüklüğünü ve şeklini görmek ve olası kan lekelerini tespit etmek için arterlere özel bir sıvı enjekte edilir. Bilgisayarlı tomografi taramaları, MR,  elektrokardiyogramlar (EKG) çekimi de hastalığı teşhis etmenin diğer yollarıdır.

Serebro-vasküler darlık için ilaç, ameliyat vb. çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Biz de bu yöntemlerle ilgili sohbetimizin devamında bilgi vermek istiyoruz.  

Serebro-vasküler hastalıkta ilaçlar çoğunlukla kan pıhtılarını parçalamak, kan trombositlerini inhibe etmek ve kan kolesterolünü düşürmek için kullanılır. Bu durum bir uzman tarafından teşhis edilirse  plak çıkarma, anjiyoplasti ve beynin stentlenmesi ameliyatlarına baş vurulabilir. .

Karotid endarterektomi, karotid arter duvarında bir kesi yapılarak bu arterin içinde oluşan plakın normal kan akışını sağlamak için çekilerek çıkarıldığı bir operasyondur. Arter kesiği daha sonra dikişler veya greftler kullanılarak onarılır.

Serebral anjiyoplasti ve stentlemede, karotid artere balon başlıklı bir kateter yerleştirilir ve ardından balon başlıklı kateter, arterdeki plakı yok etmek ve arter yolunu açmak için arterin içinde hareket ettirilir. Stent adı verilen çok ince bir metal ağ ise tıkanmış arterlerde kan akışını artırmak için karotid artere yerleştirilir. Aslında stent, anjiyoplasti ile açılan arterlerin tekrar kapanmasını engeller. Beyin kanamalarının muhakkak beyin ve sinir uzmanları tarafından incelenmesi gerekir. Bu çerçevede gerekirse beyindeki kan basıncını azaltmak için özel operasyonlara baş vurulmalıdır. 

Serebro-vasküler hastalığı önlemenin en iyi yolu, sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz ve spor yapmak, az yağlı, sağlıklı beslenmek, dengeli kiloyu korumak, tansiyonunuzu kontrol etmek ve diyet yaparak kan kolesterolünüzü düşürmektir. Gerekirse ilaç kullanmanız da gerekir.  Düzensiz kalp atışı olan kişiler de ilaç kullanımında daha dikkatli olmalılar. Gerekirse felçleri önlemek için kan sulandırıcı ilaçlar da  reçete edilebilir.