Pars Today

Şii müslümanların büyük alimi Şeyh Kelini bereketli ömrü boyunca çok değerli eserlere imza attı.

Ancak Şeyh Kelini’nin en önemli, üzerinde 20 yıl boyunca çalıştığı Kafi adlı eseridir. Kafi kitabı şii fıhkının dörtlü muteber hadis kitabının birincisidir. Bu eser sadece Şeyh Kelini’nin en büyük eseri değil, aynı zamanda İslam dünyasının hadis alanında en muteber kitabıdır ve bu kitaptan daha muteber bir eser telif edilmemiştir.

Değerli dostlar, geçen bölümde kameri üçüncü yüzyılın en büyük şii alimi Şeyh Kelini’nin şii sünni, tüm müslümanların güvendiği büyük bir bilgin ve alim olduğunu ve bu yüzden Sıkkatulislam lakabını kazanan ilk İslam alimi olduğunu anlattık.

Şeyh Kelini İmam Hasan Asgeri –s– döneminde dünyaya geldi ve İmam Zaman’ın –s– dört has vekili ile çağdaştı, fakat bu büyük insanlara yönelik kısıtlamalar ve yasaklar yüzünden Şeyh Kelini şii mezhebinin kültürel ve ilmi sorumluluğunu üstlenmişti ve böylece Şeyh açık bir şekilde imamiye mezhebini yaygınlaştırmaya ve ehli beyt –s– faziletlerini ve maarifini anlatmaya başladı.

Şeyh Kelini ilim ve hadis ehli olan dindar bir ailede dünyaya geldi ve ilk ilimleri yaşadıkları çağın seçkin alimleri olan babası ve dayısından öğrendikten sonra Rey, Kum, Küfe ve en son Bağdat kentlerine göç etti ve bu kentlerde Kur'an'ı Kerim ve ehli beyt –s– maarifinden en iyi şekilde yararlandı. Şeyh Kelini yaşadığı çağda çeşitli tarikatların dinden saptıklarına şahit oluyordu ve o çağın şartlarını doğru biçimde okuyarak en önemli önceliğini masum imamların –s– kelam gevherini sapmaktan koruma olarak belirledi ve değerli ömrünü bu yolda harcadı.

Şeyh Kelini bereketli ömrü boyunca çok önemli eserlere imza attı. Bu eserlere el rical, elreddi ala Kuramete, risailul Aimme, tabiri rüya ve ehli beytin faziletleri ve menakibleri hakkında şiir mecmuası gibi eserleri örnek vermek mümkün. Ancak Şeyh Kelini’nin en önemli, üzerinde 20 yıl boyunca çalıştığı Kafi adlı eseridir. Kafi kitabı şii fıhkının dörtlü muteber hadis kitabının birincisidir. Bu eser sadece Şeyh Kelini’nin en büyük eseri değil, aynı zamanda İslam dünyasının hadis alanında en muteber kitabıdır ve bu kitaptan daha muteber bir eser telif edilmemiştir. Bu değerli eser yaklaşık 11 yüzyıldan beri büyük muhaddislerin, fakihlerin ve ulemanın şer’i ahkamı istinbat etmekte en büyük referansı olmuştur.

Şeyh Kelini, Kafi adlı eserinde İslam Peygamberi –s– ve ehli beyt –s– fertlerinden tam 16 bin hadis nakletmiştir. Bu kitap üç bölümden oluşuyor. Bunlar usul, füru ve roze bölümleridir.

Usulu Kafi inanç ve ahlak konuları ile ilgilidir ve 8 bölümde düzenlenmiştir. Şeyh Kelini Usulu Kafi’de çok titiz ve mantıklı bir diziliş örneği sergileyerek ilkin çeşitli rivayetlere istinaden aklın dini maarifi tanımakta önemini beyan etmiş ve ardından ilim öğrenmenin fazileti ve adabına açıklık geterirek inanç ilkelerinin ispatında marifet ve bilincin önemini aydınlatmış ve daha sonra de inancın en temel ilkesi olan tevhid ve Allah’ı tanıma meselesini ele almıştır.

Şeyh Kelini ardından  kitapta nübüvvet ve imametle ilgili hadislere yer vermiştir. Usulu Kafi’nin bir başka bölümü ise tevaz, sabır, kanaat, gıybet, dua fazileti, Kur'an'ı Kerim fazileti, abadı muaşeret gib ahlaki ve terbiyevi konulara ayrılmıştır. Bu bölümde yer alan hadisler oldukça ilginç ve caziptir ve herkesçe kullanılabilir.

Kafi kitabının ikinci bölümü olan füru bölümü ise namaz, zekat, oruç, Hac vesaire fıkhi rivayetlere ayrılmıştır. Bu bölüm ihtisas ve uzmanlık gerektirdiğinden genellikle fakihlerce kullanılır.

Kafi kitabının üçüncü bölümü de roze olarak adlandırılmış ve içinde masum imamların –s– hutbeleri mektupları, vaazleri ve tarihi öyküler ve konular gibi çeşitli konuları içeren 597 hadisten oluşur ve konuların çeşitliliği yüzünden çiçek bahçesi anlamına gelen roze olarak adlandırılmıştır.

Kafi adlı eserin büyük yazarı Şeyh Kelini dört has vekilin dönemini ve İmam Hasan Asgeri –s– döneminin bir bölümünü idrak eden bir alimdir ve bu yüzden ve ehli beyt –s– dönemine yakınlığı sayesinde daha az sayıda aracının karıştığı rivayetleri nakletmeyi başarmıştır, öyle ki Kafi’de yer alan rivayetlerin bazıları sadece üç aracı tarafından aktarılmıştır, ki bu da esere itibarını arttıran bir konu sayılır.

Bu değerli eserde hadisler kısa ve anlaşılır başlıkların altında sıralanmış ve her bölümün muhtevasına açıklık getirmiştir. Öte yandan rivayetler hiç bir müdahaleye uğramaksızın aktarılmıştır ve yazarın rivayetlerin üzerine yaptığı açıklamalar tamamen ayrıdır.

Şeyh kelini bu eserinde daha doğru ve daha açık olan hadisleri her bölümün başında getirmeye ve daha sonra muğlak hadislere yer vermeye büyük özen göstermiştir.

Kafi adlı eserin bir imtiyazı da, Şeyh kelini’nin hadis belgelerini, hadisi anlatan imamın adına kadar her hadiste beyan etmiş olmasıdır.

Öte yandan Şeyh Kelini, Kafi adlı eserinde yer alan hadisleri Kur'an'ı Kerim’e muhalefet etmeme ilkesine göre toplamaya çalışmıştır. Bu arada bazı şii alimler eserde yer alan tüm hadislerin doğruluğuna inanırken, bazı alimlerde bu eserde bazı zayıf hadislerin de varlığını kabul etmektedir.

Şeyh Kelini Kafi adlı eserinin önsözünde ancak Allah’ın kitabına uygun olan hadislerin muteber ve doğru olacağını belirtmiştir.

Şii müslümanların büyük alimi Şeyh Müfid kafi adlı eserin hakkında şöyle diyor:

Kafi şii mezhebinin en büyük kitaplarından biridir ve bizim alimlerimiz en çok bu eserden faydalanmıştır.

Şeyh Kelini kameri 328 yılında ve İmam Zaman’ın –s– büyük gaybetinin başlaması ile birlikte 70 yaşında Bağdat kentinde hayata gözlerini yumdu.

Şeyh Kelini’nin mezarı Bağdat’ın Babul Küfe semtinde, Dicle ırmağının doğusunda ve Bağdat’ın eski köprüsünün kenarındadır ve müslümanların ziyaret ettiği bir mekan sayılır.

Bugünkü sohbetimizi İslam Peygamberi’nden –s– bir hadisle noktalamak istiyoruz. Allah Resulü –s– şöyle buyurur: Lokman oğluna şöyle dedi: oğlum, her daim bilginler meclisinde ol ve hikmetli sözlerini dinle, zira Allah teala ölü kalbi hikmet nuru ile diriltir, ölü toprağı sel gibi yağan yağmurla dirilttiği gibi.