Франциядаги 7-лик гуруҳи раҳбарлари саммити, ташвишлар ва низолар
Дунёнинг 7-та саноати ривожланган мамлакатлар, жумладан Америка, Франция, Германия, Британия, Япония, Италия ва Канададан ташкил топган 7-лик гуруҳи раҳбарлари саммити 24 август куни Францияда ўз ишини бошлади.
Бу саммит ўтказилишидан олдин Америка ва бошқа аъзо мамлакатлар ўртасида низо ва ихтилофлар вужудга келган эди.
7-лик гуруҳига аъзо мамлакатлар дунё иқтисодиётининг яримини ўз ихтиёрига олган. Бу гуруҳ раҳбарлари ҳар йили муштарак йиғилиш ўтказишади.
Дональд Трамп 2017 йили январ ойида Америка президенти сифатида қудрат бошига келгани замонидан бошлаб Атлантика океанининг икки томонидаги алоқалар кескинликка юзмаюз бўлди.
Трамп ўзининг бир томонлама сиёсатлари билан Вашингтон шерикларига ўзининг турли талабларини юклатишни мақсад қилган. Бу масала 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатларни ҳам ўзига қамраб олган. Францияда 7-лик гуруҳ раҳбарлари саммитини ўтказишдан олдин баён этилган масалалардан бири бу Россиянинг 7-лик гуруҳига қайта қўшилиши бўйича Трампнинг истак-хоҳишидир.
Россия 2014 йилда Украина бўҳронида Россиянинг плоқадорлиги ҳақидаги Ғарбнинг қилган иддаолари сабабли 7-лик гуруҳи аъзолигидан чиқди ва уша вақтдан бери бу йиғилиш 7-лик гуруҳи доирасида ўтказилмоқда. Бироқ, Трамп Москванинг яна саммитга даъват қилинишини талаб қилмоқда.
Трамп бир неча кун олдин Россиянинг 7-лик гуруҳига қайта қўшилишини ва бу гуруҳ 8-лик гуруҳига айланишини қўллаб-қувватлашиши маълум қилди.
Россиянинг ушбу гуруҳ мамлакатларига қўшилишини Трампнинг қўллаб-қувватлаётгани биринчи маротаба эмас.
Трамп ўтган йили ҳам 7-лик гуруҳи саммити ўтказилиши арафасида Россиянинг ушбу гуруҳга қўшилишини талаб қилди.
Трампнинг айтишича, агар Россия 7-лик гуруҳига қайтса, кўп масалалардаги баҳс-мунозаралар осонлик билан муҳокама этилади.
Бироқ, Трампнинг бу талаблари 7-лик гуруҳи мухолифати билан юзмаюз бўлди. Бу мамлакатлар, яъни Германия, Франция ва Британия бу талабни амалга оширилишини Украина масаласида Россия сиёсатининг ўзгаришига боғлиқ деб билишади.
Германия бош канцлери Ангелла Меркел Россиянинг 7-лик гуруҳига қайтиши ҳақидаги таклиф хусусида бу мавзў Украина ҳақида келишилган Минск келишуви ижро этилишига боғлиқдир,- деб айтди.
Бир неча кун олдин Россия президенти Владимир Путин сафарига мизбонлик қилган Франция Украина бўҳрони ҳал этилмагунига қадар Россия 7-лик гуруҳига қайтиш ҳаққига эга эмас,-деб таъкидлади.
Бироқ, Трамп эса 2020 йилда Америкада ўтказиладиган 7-лик гуруҳи раҳбарларининг саммитига Россияни таклиф этиш тўғрисидаги Эмманул Макроннинг таклифини қабул қилди. Бироқ, Украина масаласида Россия сиёсатининг давом этиши ҳамда Британияда Россиянинг собиқ жосуси Сергей Срипал ва унинг қизини химиявий заҳарлантиришда Россиянинг алоқадорлигини эътиборга олган ҳолда, Британия бош вазири Борис Жонсон бу масалага жиддий мухолифат қилди.
Бироқ, Путин Трампнинг истак-хоҳишларига аксиламал кўрсатиб, Россия 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатлар билан ҳар қандай алоқани фойдали деб билади ва Россиянинг 7-лик гуруҳига қайтиши мумкин, - деб эълон қилди.
7-лик гуруҳи раҳбарлари саммитида баҳс-мунозараларини тасир остига қуядиган бошқа муҳим масала бу Вашингтоннинг сиёсатлари, айниқса Американинг иқтисодий ибрат-намунасига 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатларнинг пайравлик қилишлари учун Трампнинг жиддий таъкидлаши саналади.
Трамп Францияда 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатларнинг раҳбарлари билан учрашуви жараёнида ўз давлатининг сиёсатларини таърифлаб, ўз иттифоқчиларини дунё иқтисодиётидаги мушкулотларни ҳал этиш учун Америкага пайравлик қилишларини сўради. Трамп Британия, Франция, Германия, Япония, Ҳиндистон ва Канада раҳбарлари билан учрашиши режалаштирилган.
Ройтерз ахборот агентлиги Трампнинг ушбу мамлакатлар раҳбарлари билан учрашувини "мураккаб" деб тавсиф этди. Чунки Трампнинг савдо соҳасидаги сиёсатлари Америка давлати ва 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатлар ўртасидаги ихтилофлар сабабига айланди,-эълон қилди.
Трамнинг биртомонлама сиёсатлари ва 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатларга ўз истак-хоҳиши ва талабларини юклатишини назарга олиб, айтиш мумкинки, Францияда ўтказиладиган 7-лик гуруҳи раҳбарлари саммити кўп мунозаралар гувоҳига айланиши мумкин.
2018 йили июн ойида Канадада ўтказилган 7-лик гуруҳига аъзо мамлакатлар раҳбарларининг олдинги саммити бир томондан Трамп ва Европа мамлакатлари ва бошқа томондан Канада бош вазирининг собиқаси бўлмаган даржада тортишувлари гувоҳига айланиши мумкин.
Экспертлар бу гуруҳни тавсиф этиш учун 7-лик гуруҳи ўрнига, 6+1 гуруҳи терминидан фойдаланишади.
