Помпео Эрон қурол-яроқларини санкция қилиш билан Эронга қарши сайъ-ҳаракатини давом этмоқда
БМТ хавфсизлик кенгашининг 2231 резолюцияси ва Баржом ядровий фаолиятлар келишувининг муҳим бандларидан бири бу ушбу келишув ижрога киришидан 5 йил ўтганидан кейин Эроннинг қурол-яроқлари санкциясини бекор қилиниши ҳисобланади. бу санкция 2020 йил актябр ойида охирга етишини эътиборга олиб, Америка бу масала амалда татбиқ этилишининг олдини олиш учун кенг сайъ-ҳаракат қилмоқда.
Америка ташқи ишлар вазири Майк Помпео сешанба куни 23 июн кунида октябр ойида Эронга қарши жорий этилган қурол-яроқлар санкцияси охирга етиши билан бу мамлакат Россия ва Хитойдан қурол-яроқ сотиб олишни бошлайди ва Европа ҳамда Осиё бўлса Эроннинг қўлида бўлади,-деб иддао қилди.
Помпео ўзининг Твиттер саҳифасида шундай ёзди: "агар Эронга қарши жорий этилган қурол-яроқ санкцмялари октябр ойида охирга етса, бу мамлакат Россиядан Сухов-30 ва Хитойдан Жи-10 каби қирувчи самолётларни сотиб олиш имконига эга бўлади. Ушбу ҳалокатли самолётлар билан Европа ва Осиё Эроннинг қўлида бўлиши мумкин. Америка эса бунга ҳеч қачон йўл қуймайди"
Муҳим масала шундан иборатким, Помпео ўзининг Твиттер саҳифасида бир видеони нашр этиб, бу самолётларнинг афзаллиги шундаки, Европа ва Осиёнинг кўп қисмларига етиш имкониятига эгадир. Ҳолбуки, у қирувчи самолётнинг якуний ғалабаси ва унинг операцион радиуси ўртасидаги фарқни тушунмайди ва Помпеонинг сценариясига кўра, ушбу самолётлар қайтиб келмасдан ўз маъмуриятига бориши зарур. Юқорида зикр этилган тасвирни нашр этишдан мақсад бу Эрон қурол-яроқлари санкцияси муддатини узайтириш учун Американинг таклиф этган лойиҳаси ҳақида баҳс-мунозара қилиш мақсади билан Хавфсизлик кенгаши йиғилишидан олдин Майк Помпео томонидан Эрондан қурқитиш масаласини кучайтириш орқали таблиғот ўтказишни тайёрлашдан иборатдир. Аммо Америка ташқи ишлар вазири томонидан бундай хатти-ҳаракат ҳаддан ташқари кўлгилидир ва аслида Эроннинг қирувчи самолётлар ёрдамида Европага бостириб киришини даъво қилиш, бу ҳам бўлса Нато ҳаво кучларининг Европада мавжудлигига қарамай АҚШ ҳаттоки ўзларининг қудрати ва тафаккурини таҳқирлаш ҳисобланади.
Бу масала эса Эрон ташқи ишлар вазири Муҳаммаджавод Зарифнинг диққат-эътиборини ўзига жалб этди.
Муҳаммаджавод Зарифнинг айтишича, Помпео дунё аҳлини чалғитишдан шу даражада умидсизланиб қолганки, октябр ойида Эрон қирувчи самолётларни сотиб олади ва кейин ўз ҳудулдларидан ҳам кенгроқ мақсадда фойдаланади деб иддао қилади. Эҳтимол у бизга ушбу қирувчи самолётлар ёқилғиси тугаганидан кейин Эронга қандай қайтишини айта олса керак!
Шундай назарга ташланадиким, Вашингтон Эрон қурол-яроқларини санкция қилиш муддатини узайтиришда мувафаққиятга эришиши эҳтимоли заминида шу даражада умидсизланиб қолганки, ушбу масалада Америкага қўшилиш учун Хавфсизлик кенгашининг аъзоларини қониқтириш йўлида масхарали, ботил ва асоссиз эканини ҳар ким ҳам тушунади. БМТ Хавфсизлик кенгаши Эронга қарши қурол-яроқларни санкция қилиш муддатини узайтириш масаласида Американинг таклиф этган қарори бўйича маслаҳатлашувнинг дастлабки йиғилишини чоршанба куни ўтказиши керак. Америка душанба куни бу лойиҳини Хавфсизлик кенгашининг 15 -та аъзосига тақсимлаб чиққан. Америка таклиф этган резолюцияга кўра, Эрон томонидан қурол-яроқларни етказиб бериш, тарқатиш, сотиш ва унга тегишли тажҳизотларни ман этилади. Бу резолюция шунингдек, Эронга қурол-яроқ сотиш, тарқатиш ва унга тегишли тажҳизотларни етказиб беришни хавфсизлик кенгаши қошидаги комитет рози бўлмаса, бошқа мамлакатларга ман этади. Хитой ва Россия Хавфсизлик кенгашининг иккита доимий аъзоси сифатида, вето қилиш ҳаққига эга бўлиши сабабли Американинг лойиҳасига ўз мухолифатини эълон қилди.
БМТ Хавфсизлик Кенгашининг 2231 резолюциясига биноан, Эроннинг ядровий қуролини тарқатмаслик тўғрисидаги шартномаси Кенгаш аъзоларининг розилиги билан қабул қилинган ва Эрон Ислом Жумҳурияти 2020 йил 18 октябрдан бошлаб анъанавий қурол сотиб олиш ва сотиш ҳуқуқига эга бўлади.
АҚШ Эронга қарши қурол санкциясини узайтирмаса, у ҳали ҳам Баржом ядровий келишувининг 2231 резолюциясининг бошқа аъзоси эканлигини даъво қилиб, БМТ-нинг барча санкцияларини тиклаш учун "қайта тиклаш механизм"-идан фойдаланиш билан таҳдид солмоқда. Бироқ, 4+1 гуруҳи аъзолари ҳали Вашингтоннинг Баржом ядровий келишувида бир аъзоси эканини иддао қилишини инкор этишган.
Хитой ташқи ишлар вазирлигининг матбуот котиби Чжао Лицзянь АҚШ Баржом ядровий келишувидан чиққан ва БМТ Хавфсизлик Кенгашидан санкцияларни таклишни сўрашга ҳаққи йўқ,-деб айтди.
