Хавк Невсам: халқ Американинг сиёсий тизимига ўт қуяди
Америкада ижтимоий эътирозларнинг давом этиши билан эътирозчиларнинг машҳур айрим чеҳралари ушбу ўлкадаги сиёсий тизимни ағдариш ва бошқа тизим билан алмаштириш билан таҳдид солишди.
"Қора танлининг жони ҳам жон" шиори остидаги эътирозли ҳаракат раҳбарларидан бири Хавк Нюсом Фокс ахборот агентлиги билан қилган сўҳбатида, агар Америка ҳукумати америкалик эътирозчиларнинг талабларини қондирмаса, халқ сиёсий тизимга ўт қуяди ва уни бошқасига алмаштиради,-деб огоҳлантирди.
Жорж Флойднинг фожеали ўлими, дискриминацияга қарши кенг кўламли норозилик намойишлари ҳамда полиция зўравонлигидан 30 кун ўтганидан кейин намойишчиларнинг таниқли чеҳраларидан бири ошкора тарзда АҚШ-да Инқилоб қилиш ва режимни ўзгартириш ҳақида биринчи марта гапирди. Бундан олдин шундай назарга ташланардиким, эътирозчилар фақат жамиятда ирқчиликкни камайтириш, тенгсизликни бартараф этиш, Америка полиция тизимида ислоҳотлар киритиш пайида эдилар. Аммо Дональд Трамп раислигида Америка Федерал давлати ва айрим қомондонлар томонидан темир қўл сиёсатини қўллаши Америка халқининг эътирозли намойишларини радекал сайъ-ҳаракатлар ва талаблар томон етаклади. Масалан, охирги ҳафта давомида мамлакатда ирқпарастлик давом этиши ва қулчилик тизимини ижод этишда муҳим рол уйнаган тарихий шахсиятларнинг ҳайкалларига ҳужум қилиш шиддат олган. Ҳолбуки, бундан олдин "қотил полициячилар" томонидан қоратанлиларни қатл этишлари оқибатида суд ва полициянинг камситувчи ҳамда қупол хатти-ҳаракатларига қарши ижтимоий эътирозлар хиёбонларда тинч ва осойишталик билан ўтказиларди.
Аммо сўнгги 20 йил ичида ижтимоий инқирознинг авж олиши, сиёсий тизимнинг халқ талабаларини эътиборсиз қолдиришга уриниш, ҳукуматнинг зўравонликдан фойдаланиши ва ислоҳотлардан жамоатчиликнинг норозили Америка жамиятини эътирозларини янада кучайтирди. Шунинг учун аста-секинлик билан Америка халқининг кунлик сиёсий адабиётида инқилоб сўзидан фойдаланиш кенг ривожланди ва шунингдек Американинг сиёсий келажагини тавсиф этиш учун "ички уруш" сўзи ишлатилиши мушоҳада этилди.
Аммо Американинг келажагида ички уруш ёки инқилоб бўлиши ёки бўлмаслигидан қатъий назар жамиятда ҳаддат ташқари кўпайиб кетган халқ талабларига эътиборсизлик қилиш ушбу мамлакатда мураккаб ва оғир вазъиятнинг ҳукмрон бўлишига олиб келади.
Бу талаблар ҳам фақатгина ирқпарастлик мавзўси билан чегараланиб қолмайди. Ҳозирги кунда, ижтимоий, иқтисодий ва сиёсий турли тенгсизликлардан эътирозлар юзлаб эътироз қилувчи фуқароларни кўча-хиёбонларга етаклади. Бу шундай вазъиятда бўлиб ўтмоқдаким, Америка халқининг аксарияти мавжуд вазъиятдан норозидир. Аммо кўча-хиёбонга чиқмасликни афзал деб билишади.
Америкада халқ томонидан талаб этилаётган асосий масалалар бу қашшоқликни баратараф этиш, даромад касб этиш мизонидаги тенгсизликни бартараф этиш, ирқий ва жинсий тенгсизликка барҳам беришни ташкил этади. Шунингдек коррупция ҳолатлари билан қарши курашиш, шу жумладан молиявий коррупция ҳамда сиёсатчиларнинг ахлоқий фасодлиги шунингдек молиявий олигархик тузилмаларнинг сиёсий институтларга устунлик қилишга қарши чиқиш норозилик намойишчиларларнинг бошқа талаблари жумласидандир.
Мартин Лутер Кинг қизи Бернис Кинг бир неча кун олдин Атлантада америкалик оқ танли маъмур томонидан ўлдирилган қора танли Ричард Бруксни дафн этиш маросимида, бизнинг овозларимиз эшитилмагунча ва АҚШ полицияси сафларига ислоҳотлар ўтказиш талабимиз бажарилмагунча биз эътирозли митингларимизни тугата олмаймиз,-деб айтди.
Ҳар ҳолда ўтган 20 йил давомида бу талаблар "Вол Стритни тасхир этиш" ва "қора танлининг жони ҳам жон" ижтимоий ҳаракатлар доирасида баён этиларди. Аммо агар бу талаблар тизим томонидан эътиборга олинмаса, охири Хавк Невсам Фокс ахборот агентлиги билан қилган сўҳбатида айтганидек, халқ сиёсий тизимга ўт қуяди ва уни бошқа тизим билан алмаштиради деган сўзлари рўй бериши мумкин.
