Ислом инқилоби ва Ғарбий Осиёнинг хавфсизлик тартиби (3)
Эрондаги Ислом инқилобининг муҳим оқибатларидан бири унинг Ғарбий Осиё минтақаси хавфсизлик тартибига таъсири бўлди. Ушбу дастур бу таъсирларнинг энг муҳимларига қаратилган.
Минтақадаги Ғарб ҳукмронлиги ва аралашувини инкор этиш ва унга қарши кураш:
Эрон Ислом Жумҳурияти Ғарбий Осиё минтақасида Ғарб ҳукмронлиги ва аралашувига қарши чиқди. Инқилобдан олдин Эрон АҚШ президенти Никсоннинг Ғарбий Осиёдаги икки устунидан бири эди. Ислом инқилобининг ғалабаси билан Қўшма Штатлар минтақадаги асосий манфаат ҳимоячиларидан бирини йўқотди. Никсоннинг икки устунли доктринаси барбод бўлди ва Форс кўрфазида хавфсизлик тизимининг мувозанати йўқолди. Инқилобдан олдин мудофаавий қудратли ва АҚШнинг минтақадаги манфаатларини қўллаб-қувватловчи ҳисобланган Эрон кейинчалик Қўшма Штатлар учун асосий таҳдид сифатида пайдо бўлди. Эрон Ислом Жумҳуриятининг ташқи сиёсати ҳар қандай гегемонлик ва ҳукмронликни инкор этиш, мамлакатнинг ҳар томонлама мустақиллиги ва ҳудудий яхлитлигини сақлаш, барча мусулмонлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, ҳукмрон кучлар ва бошқа давлатларга қўшилмаслик ва жанговар бўлмаган давлатлар билан тинч ўзаро муносабатларга асосланади. Ислом инқилоби асосчиси Имом Хумайний Исломий парламент биринчи даврининг очилиш маросимида шундай дедилар: “Барча ички ва ташқи муносабатларда на Шарқ ва на Ғарб сиёсатига амал қилинг”.
АҚШнинг Эроннинг ички ишларига ва Ғарбий Осиё минтақасига аралашувига қаршилик Вашингтонни Эрон Ислом Жумҳуриятига қарши душманона стратегиялар қабул қилишга олиб келди. Сепаратизм, санкциялар, террор ва уруш Қўшма Штатлар охирги 43 йил ичида Эрон Ислом Жумҳуриятига қарши қўллаган тўртта душманона ёндашувдир. Бироқ 43 йилдан кейин Эронга қарши бу ёндашувлар нафақат Ислом Жумҳуриятини заифлаштирмади, балки АҚШнинг Ғарбий Осиё минтақасидаги позициясини ҳам заифлаштирди. АҚШнинг Ғарбий Осиёдаги мавқеи пасайиб бормоқда, Афғонистондан жанжал билан чиқиб кетгани ва Ироқ халқи ва қаршилик гуруҳларининг ўз қўшинларини Ироқдан тўлиқ олиб чиқиб кетиши учун босими АҚШнинг Ғарбий Осиёдаги мавқеи пасайиб, заифлашганига мисол бўла олади.
* Босқинчи сионистик режимга қарши курашни жонлантириш:
Ислом инқилобининг Ғарбий Осиё минтақалари тартибига яна бир таъсири Исроилга қарши курашнинг кучайишидир. Ислом инқилоби ғалаба қозонгандан сўнг дарҳол расман эълон қилиндики, биз сионистик режимни қонуний тузум сифатида қабул қилмаймиз, мусулмонлар ва Фаластин партияларига ўз ишғол қилган давлатини озод қилиш учун қурол олиш ҳуқуқини берамиз. Сионист режимга қарши сиёсат олиб боргач, инқилобдан сўнг дарҳол Теҳрондаги Исроил элчихонаси ёпилди ва унинг ўрнига Фаластин элчихонаси ташкил этилди ва унга элчи тайинланди.
Эрон Ислом инқилобининг ғалабаси ва унинг Исроил билан стратегик ва дипломатик муносабатларнинг узилишига олиб келган озодлик ва исроилга қарши йўналиши, шунингдек, Имом Хумайнийнинг Рамазон ойининг охирги жума кунини Қудс деб номлаш ташаббуси ортидан Фаластинни қўллаб-қувватлаш куни туфайли Исроилга қарши кураш янги тус олди.
Инқилоб ғалабасидан сўнг Эрон Исроилга қарши кураш марказига ва Исроилга қарши исломий қаршиликнинг ураётган юрагига айланди. Кемп Девид келишуви имзоланиши билан араб давлатлари раҳбарлари томонидан ерга туширилган кураш байроғини Имом Хумайний бор куч ва жасорати билан тутиб, ислом умматига Фаластин миллатининг курашларини берди. Дарҳақиқат, Эрон Ислом инқилобининг ғалабаси билан араб давлатларининг бу режим билан бўлган урушида бир неча бор мағлубиятга учрагани сабабли сўниб қолган Исроил режимига қарши кураш яна жонланди. Бу ишғолчи сионистик режимнинг мавжудлигига оғир зарба бўлди.
Минтақада исломий уйғонишнинг тикланиши ва қаршилик гуруҳларини шакллантириш:
Ислом инқилобининг Ғарбий Осиёнинг хавфсизлик тартибидаги яна бир муҳим таъсири Ислом уйғонишининг қайта тикланиши бўлди. Бу эса амалда минтақада қаршилик гуруҳлари ташкил топишига олиб келди. Мазлумларни қўллаб-қувватлаш ва муқаддас Ислом заминларини ҳимоя қилиш Ислом оламида Ислом инқилобининг таъсирига замин яратган мақсадлардан эди. Ислом инқилобининг рўй бериши мусулмонларнинг умумий тамойилларини янада кўпроқ ифода этди ва уларнинг ғоялари ва мақсадларининг Фаластин каби исломий мамлакатлар ва ҳаракатларга таъсирини оширди. Натижада Фаластин қаршилик ҳаракатларининг қалбларида умид тўлқини пайдо бўлди ва бу уларнинг ўсиши ва кучайишига сабаб бўлди.
Эрон, Ғарбий Осиё минтақасидаги етакчи куч:
Ислом инқилобининг муҳим натижаларидан бири Эроннинг 40 йилдан кейин минтақадаги ҳукмрон кучга айланиши эди. Бу масала инқилоб раҳбарининг баёнотларида аниқ тушунтирилган. Инқилоб муаззам раҳбари Ислом инқилобининг иккинчи босқичи ҳақидаги баёнотида Эрон Ислом Жумҳурияти билан қарама-қаршилик ва Ғарбий Осиё минтақасида қаршилик кўрсатишнинг асосий сабабларидан баъзиларини айтадилар: “Бугунги кунда қудратли Эрон, худди инқилобнинг бошланиши каби, такаббурлар ва золимларнинг зулмларига дуч келмоқда, лекин жуда жиддий фарқ билан. Агар ўша пайтда масала Америка Қўшма Штатлари билан чет эл агентларини тугатиш ёки Исроилнинг Теҳрондаги элчихонасини ёпиш ёки айғоқчилик уйини фош қилиш бўлса, бугунги масала сионистик режим чегараларида қудратли Эронга эга бўлиш ва АҚШнинг Ғарбий Осиёдаги ноқонуний таъсирини йўқ қилиш, Ислом Жумҳуриятининг Фаластин мужоҳидларини босиб олинган ҳудудлар марказида қўллаб-қувватлаши, Ҳизбуллоҳ кўтарган байроқ ва бутун минтақадаги қаршиликларни қўллаб-қувватлаш ҳисобланади. Агар ўша куни Ғарбнинг муаммоси Эроннинг асосий қуролларни сотиб олишига тўсқинлик қилган бўлса, бугунги кунда унинг муаммоси Эроннинг илғор қуролларини қаршилик кучларига ўтказишга тўсқинлик қилишдир. Агар ўша пайтда Америка бир неча ўзини сотган эронлик ёки бир неча самолёт ва вертолётлар билан исломий низом ва Эрон халқини енгишим мумкин деб ўйлаган бўлса, бугун эса АҚШ Ислом Жумҳуриятига сиёсий ва хавфсизлик жиҳатдан қарши туриш учун ўнлаб қўрқоқ ё такаббур ҳукуматлардан иборат катта коалицияга муҳтожликни кўради. Албатта, Америка ҳали ҳам қарама-қаршиликда муваффақияцизликка учрайди".
Бу фактлар Эрон Ислом Жумҳуриятининг тўрт ўн йилликдан сўнг нафақат қуламагани, балки минтақадаги етакчи қудратга айланди. Бу Ғарбий Осиё минтақасида ҳукмрон куч ва қудрат бўлиб, Эрон Ислом Жумҳуриятининг ролини ҳисобга олмасдан бу ҳудудда ҳеч қандай ўзгариш бўлмайди.
