Путиннинг Хитойга ташрифи ва икки давлат раҳбарларининг қўшма баёноти

Россия президенти Владимир Путин икки йил ичида биринчи марта Пекинда хитойлик ҳамкасби Си Зинпин билан учрашиш учун жума куни Хитойга борди.

Учрашувда Россия ва Хитой раҳбарлари асосий икки томонлама, минтақавий ва глобал масалаларни муҳокама қилдилар.

Учрашувда Путин Россиянинг Хитой билан яқин муносабатларини “мисли кўрилмаган” деб атади. Си Зинпин, шунингдек, Хитой ва Россия дунёда ўзларининг асосий манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилган саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлашини айтди.

Россия ва Хитой президентлари икки давлат ўртасида халқаро муносабатларни янги даврга кириш ва барқарор ривожланиш тўғрисидаги қўшма баёнотни ҳам имзоладилар.

Баёнотда шундай дейилган: Ҳозир дунё улкан ўзгаришларга гувоҳ бўлмоқда, инсоният эса жадал ривожланиш ва улкан ўзгаришларнинг янги даврига қадам қўймоқда. Бу жараёнлар ва ҳодисалар қутбланиш, иқтисодиётнинг глобаллашуви, ахборот жамияти қурилиши, маданий хилма-хиллик, глобал бошқарув тизими ва дунё тартибидаги ўзгаришларни ўз ичига олади.

Икки йирик халқаро куч Россия ва Хитой сўнгги йилларда ҳамкорликни кенгайтириш, шунингдек, АҚШнинг бир томонлама сиёсати ва ҳаракатларига қарши якдил позицияни эгаллаш, янги халқаро тартибнинг асоси сифатида кўп томонлама ёндашувни излаш йўлида муҳим қадамлар қўйди.

Москва ва Пекин халқаро ўзгаришлар ва жаҳон тизимидаги воқеликлар кўп қутбли тизимга ўтишни тасдиқлайди, деб ҳисоблайди. Лекин Америка Қўшма Штатлари, айниқса, собиқ президент Доналд Трамп президентлиги даврида бир қутбли тизимни сақлаб қолишни талаб қилиб, глобал полиция ролини ўйнашга ҳаракат қилиб, бир томонламалик орқали ўз мақсад ва интилишларини амалга оширди.

Буни алоҳида таъкидлар экан, икки давлатнинг юқори мартабали расмийлари икки томонлама муносабатларни янада ривожлантириш, дунёнинг янги кучлари ўртасидаги ҳамкорликни оширишни истайди. Албатта, ўша БРИКС гуруҳининг рамзларидан бири Россия, Хитой, Ҳиндистон, Бразилия ва Жанубий Африкадан иборат.

Россия ва Хитой ҳозирда кенг иқтисодий, савдо, ҳарбий, хавфсизлик, қурол-яроғ, сиёсий ва дипломатик алоқаларга эга. Шу билан бирга, икки давлатнинг Шанхай ҳамкорлик ташкилоти ва БРИКС гуруҳи каби минтақавий ва халқаро ташкилот ва институтлардаги иштироки ҳамда муаммоларни ҳал қилиш ва Ғарб ҳукмронлиги ва Американинг турли соҳалардаги жовузкор ҳаракатларига қарши туриш учун минтақавий ва глобал ҳамкорликни кучайтириш зарурлигига бир хил ёндашувларни акс эттиради.

 Атлантика кенгаши таҳлил маркази аъзоси Метю Кронинг шундай дейди:Москва ва Пекин стратегик масалалар бўйича ўз позицияларини тобора кўпроқ мослаштирмоқда.

Россия ва Хитой раҳбарларининг қўшма баёнотида таъкидланган яна бир масала бу икки давлатнинг суверен давлатлар ишларига ҳар қандай баҳона билан ҳар қандай чет эл аралашувига қарши туриш мажбуриятидир. Улар Қўшма Штатларни Россиянинг хавфсизликни кафолатлаш ташаббусига ижобий жавоб беришга, Осиё-Тинч океани минтақаси ва Европада ўрта ва қисқа масофали ракеталарни жойлаштириш режаларидан воз кечишга чақирди.

Ўрта ва узоқ масофаларга мўлжалланган ядро қуролларини тарқатмаслик тўғрисидаги шартнома (ИНФ) ва Очиқ осмон шартномаси каби қуролларни назорат қилиш шартномаларидан чиқиш орқали Қўшма Штатлар ракета ва ядро қуролларини кенгайтиришга йўл очди. Қўшма Штатлар энди Байден даврида қисқа ва ўрта масофага учувчи баллистик ракеталар ва қанотли ракеталарни иккита муҳим минтақада, Осиё-Тинч океани ва Европада жойлаштириш ниятида. Вашингтоннинг мақсади Хитойни Осиё-Тинч океани минтақасида ва Россияни Шарқий Европада ушлаб туришдир. АҚШнинг бу ҳаракатлари фақат кескинликни кучайтирди ва икки минтақада қуролланиш пойгасини кучайтирди. Бу эса Россия ва Хитойни Вашингтоннинг агрессив ҳаракатларига қарши туриш учун ўзаро чоралар кўришга мажбур қилди.