Иқтисодиёт ва тинчлик халқаро институти ҳисоботи ҳақида

Халқаро Иқтисодиёт ва Тинчлик Институти 2021-йилдаги терактлардан жабр кўрган ҳудудлар ҳақидаги сўнгги ҳисоботида Афғонистонни ҳам ҳужумлардан жабр кўрган давлат сифатида белгилади. Ҳисоботга кўра, 2021-йилда дунё бўйлаб содир этилган террорчилик хуружларининг 20 фоизини ташкил этган Афғонистонда содир этилган бир юз ўттиз етти террористик ҳужумда 1500 га яқин Афғонистон фуқароси ҳалок бўлган, икки мингдан ортиқ киши жароҳатланган.

Иқтисодиёт ва тинчлик халқаро институти ҳисоботига кўра, ИШИД террорчилик гуруҳи 2021-йилда Афғонистонда йирик терактлар режалаштирган ва амалга оширган. Энг каттаси Кобул аеропортига қилинган ҳужум бўлиб, 200 дан ортиқ одам ҳалок бўлган. Бироқ Ғарб институти Афғонистонда давом этаётган қонли зўравонлик сабаблари ва бу мамлакат аҳолисининг ўлдирилишининг Ғарб сабабларини тилга олмади. Афғонистон сўнгги қирқ йил ичида Совет Қизил Армиясининг бостириб кириши ва босиб олиниши билан кенг тарқалган ва чуқур нотинчлик даврига кирди. Асосий сабаблар ишғолдан ташқари Ғарб давлатларининг, хусусан АҚШнинг аралашуви ва таъсиридир. Йигирма йил давом этган 2001-йилда Афғонистонни ишғол қилган, мамлакатнинг барча инфратузилмасини вайрон қилган ва Афғонистондаги террорчи гуруҳларни кучайтиришга уринган АҚШНИНГ мақсади Афғонистонни доимо инқироз ва хавфсизликка дуч келиши ва терроризм транзити орқали  Марказий Осиё ва Кавказ давлатларини  беқарорлаштиришдир.

Сиёсий масалалар бўйича эксперт Пир Муҳаммад Моллазеҳий шундай дейди:

Сўнгги йилларда Афғонистон разведка идоралари, айниқса Марказий разведка бошқармаси ўртасидаги прокси урушлар учун бошпанага айланди. Мамлакат инқирозни бошқаришда давом этиш орқали Афғонистонда барқарорлик ва хавфсизликнинг олдини олишга интилади.

Собиқ Афғонистон ҳукумати расмийларига кўра, мамлакатда 20 дан ортиқ террорчи гуруҳлар фаолият юритади, улар, шубҳасиз, асосан Ғарб давлатларидан молиявий ёрдам ва жиҳозларсиз ўз фаолиятини давом эттира олмайди. Бундан ташқари, Халқаро Иқтисодиёт ва Тинчлик Институти ҳисоботида Афғонистондаги энг муҳим теракт сифатида тилга олинган ИШИД террорчилик гуруҳи нафақат бу мамлакатда халқ қўллаб-қувватлашига эга эмас, балки бу террористик гуруҳ томонидан Ироқ ва Сурияда содир этилган даҳшатли жиноятлар туфайли ҳам Афғон халқи ИШИДга қаттиқ қаршилик кўрсатмоқда. Шундай қилиб, Афғонистонда ИШИД номидан одамларни ўлдиришда давом этаётган террорчи гуруҳлар АҚШ томонидан Сурия ва Ироқда ИШИД мағлубиятга учрагач, Афғонистонда қайта ташкил этилган террорчилардир.

Сиёсий ва хавфсизлик масалалари бўйича эксперт Соруш Амирий шундай дейди:

ИШИДнинг Афғонистонда халқ қўллаб-қувватлашига эга эмас ва унинг ёлланма аскарлари четдан олиб келинади. 2021-йилнинг 15-августида АҚШ Афғонистонни тарк этишдан олдин мамлакатни Ироқ ва Сурияда мағлубиятга учраган ва йўқ қилинган ИШИД террорчилик гуруҳининг базасига айлантиришга уринди.

Бироқ, Халқаро Иқтисодиёт ва Тинчлик Институтининг Афғонистоннинг мазлум халқининг террористик ҳужумлар натижасида ўлдирилгани ҳақидаги ҳисоботида буюк давлатлар, хусусан, АҚШнинг очкўзлиги қурбони бўлишда давом этаётган оғир аҳволининг кичик бир қисми акс этган. Шу боис Афғонистон халқи Ғарб тадқиқот институтларидан АҚШнинг Афғонистондаги жиноятларига нисбатан цензурани олиб ташлашини ва сўнгги йигирма йил ичида Ғарб давлатлари, хусусан, АҚШнинг Афғонистонда содир этган жиноятлари ҳақида батафсил ҳисобот тайёрлашини кутмоқда.Шундагина, Афғонистондаги террорчи гуруҳларнинг илдизлари нимада эканлигини бутун дунёга, шунингдек, Афғонистон халқига тушунтириш мумкин. Нега бу мамлакат халқи АҚШ ва унинг иттифоқчиларининг фитналари ва очкўзлиги қурбони бўлишда давом этмоқда?

Афғонистон аҳолисининг аксарияти инсонпарвалик ёрдамларга муҳтождир