Pars Today

Ислом инқилоби муаззам раҳбари Оятуллоҳ Имом Ҳумайний Эроннинг замонавий тарихида ўзгармас шахс бўлиб, Эроннинг замонавий сиёсий, ижтимоий ва диний майдонига ҳал қилувчи ва фундаментал таъсир кўрсатди.

Бироқ бу буюк диний, сиёсий ва тарихий шахснинг таъсири фақат Эрон билан чекланиб қолмади ва у хорижий майдонда ҳал қилувчи ҳаракатларни амалга ошира олди. Дарҳақиқат, Эрон ва ислом олами тарихида бу буюк зотнинг вафотидан 33 йил ўтган бўлса ҳам, Имом Ҳумайнийнинг фикр ва ғоялари халқаро майдонда ҳамон ўз аҳамиятини йўқотмай, унинг ҳаракатлари минтақавий ва жаҳон тенденсияларида ҳам ўз самарасини бермоқда.

Эрон Ислом инқилоби ғалабасидан кейин Имом Ҳумайнийнинг хорижий майдондаги энг муҳим ва таъсирли ҳаракатларидан бири 1979-йил 7-августда Қудс кунини Фаластин масаласини ҳимоя қилиш ва Исроилга қарши кураш куни деб эълон қилиши бўлди. У золим шоҳ тузуми давридан буён Шоҳ режими ва сионистик режим ўртасидаги муносабатларни доимо танқид қилиб келган. Имом Ҳумайний золим монархия қудратининг авжига чиққан чоғида Шоҳ ва Исроил режими ўртасидаги яширин алоқаларни фош қилиб, Исроил таҳдидининг ислом оламига қарама-қаршилигини жуда жиддий ва изчил давом эттирди. Имом Хомайний Фаластин мужоҳидларини диний жамғармалар ва садақалар ҳисобидан қўллаб-қувватлашга рухсат берган биринчи диний ҳокимият ва диний етакчи эди. Имом Ҳумайний инқилоб ғалабасидан сўнг Қудс тақдирига глобал сезгирлик кўрсатиш ва уни жиноятчи сионистлар чангалидан қутқариш учун бир кунни белгилаш учун биринчи фурсатда уни “Қудс куни” деб белгилади ва бу ҳақда баёнот берди. Имом Ҳумайний ҳижрий 1399-йилнинг 13-рамазонида дунё мусулмонларига эълон қилинган ушбу хабарида: “Йиллар давомида мен мусулмонларни босқинчи Сионистик режим хавфидан огоҳлантирдим... Мен дунёдаги барча мусулмонларни ва исломий ҳукуматларни бу жиноятчи режим ва унинг тарафдорларининг қўлини кесиш учун бирлашишга чақираман. Мен бутун дунё мусулмонларини қадр куни бўлган Рамазон ойининг сўнгги жума кунини, Фаластин халқининг тақдирини ҳал қилиши мумкин бўлган “Қудс куни” сифатида танлаш ва мусулмон халқининг қонуний ҳуқуқларини қўллаб-қувватлаш учун мусулмонлар билан халқаро бирдамликни эълон қилишга чақираман."

Шундай қилиб, марҳум имомнинг рисолати, умид нури мазлум фаластинликлар қалбида порлаб, миллионлаб кўчирилган ва мужоҳидларни Қуддус ишғолчи режими ва дунёни ейдиган Американинг фитналарига қарши курашишда қатъий ва қатъиятли қилди. Имом Ҳумайнийнинг хабари Фаластин халқи курашларида бурилиш нуқтаси бўлди ва бу курашнинг узоқ тарихига ўзига хослик бағишлади. Имом Ҳумайний Қудс кунининг аҳамияти ҳақида шундай деганлар: “Қудс куни нафақат Фаластин куни эмас, балки Ислом кунидир; Ислом иқтидори куни. Бу кун барча мамлакатларда Ислом иқтидори байроғи кўтарилиши шарт. Бу кун буюк кучларга энди исломий мамлакатларда олдинга силжий олмасликларини билдириш кунидир. Мен Қудс кунини Ислом куни ва Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам куни деб биламан ва бу кун барча кучларимизни қуроллантиришимиз керак; Мусулмонлар эса ўзлари золимлар томонидан тортилган жардан чиқиб, бор кучи ва қуввати билан бегоналарга қарши турсинлар. »

Ал-Қудс куни, эълон қилинганидан 43 йил ўтиб, ҳали ҳам бутун дунё бўйлаб намойишлар, юришлар ва митинглар билан нишонланади ва бу Фаластин даъвосининг сақланиб қолиши сабабларидан бири ва мазлум Фаластин халқига юрак қуввати сифатида мусулмонлар ҳамдардлиги ва бирдамлигини кўрсатади. Сионистлар томонидан Фаластин ва Қуддус заминининг давом этаётган репрессив ҳаракатларига қарши дунёнинг ҳур инсонлари ҳам улар билан бирга.

Имом Ҳумайнийнинг хорижий майдондаги таъсирининг яна бир муҳим жиҳати унинг буюк шайтон сифатида Америка сиёсати ва ҳаракатларига қарши туриш ва ҳозирги замондаги такаббурликнинг намоён бўлиши билан ифодаланган такаббурликка қарши кучли урғу эди.

Ўтган қирқ йил давомида биз АҚШнинг исломий низомга қарши душманона ҳаракатлари ва ёвузликларига доимо гувоҳ бўлганмиз, шунинг учун Ғарб блокининг бошида турган Вашингтон бу тизимга қарши барча имкониятлари ва кучини ишга солди. Имом Ҳумайний Қўшма Штатларнинг такаббур табиатини тўлиқ англаб, бу ҳақда қайта-қайта огоҳлантирган ва АҚШ билан самарали тўқнашувга урғу берган эди. Шу билан бирга, Имом Ҳумайний ислом инқилоби ғалабасига сабаб бўлган исломнинг такаббурликка қарши курашишни Эроннинг географик ҳудуди билан чегараланган деб ҳисобламади, балки уни дунёнинг барча минтақаларидаги мазлумлар учун нажот кураши деб ҳисоблади. Шунинг учун у зот Эрон инқилоби намунасини бошқа минтақаларга экспорт қилишга ва бошқа мазлум халқларга эронликларнинг ғалабали курашларидан ўрнак олишга чақирди: “Биз истаймизки, барча ислом давлатлари мана шу хусусиятларга эга бўлсин ва Эронда амалга оширилган маъно барча исломий мамлакатларда бўлсин ва бу инқилоб барча исломий мамлакатларга ва бутун дунё мазлумлари мутакаббирларга қарши туриб, ўз кучларини юксалтирсин. “Улар ўз ҳуқуқларини олишлари керак ва улар ҳуқуқни олиш мумкинлигини билишлари керак, акс ҳолда золимлар буни бермайдилар.

Дарҳақиқат, Ислом инқилобининг юксак ғоялари ва мақсадлари орасида мустакбир ва мустабидликка қарши кураш марказий ўрин тутади. Имом Ҳумайний ислом инқилобининг буюк меъмори сифатида ислом таълимотига асосланиб, дунёни икки қутбли қарама-қаршилик майдони сифатида кўради. Мустабидлар ва мазлумлар ва Шарқ ва Ғарбдаги глобал мустакбирлик марказлари билан қарама-қаршилик ва муросасиз тўқнашувлар ўқи атрофидаги инқилобнинг асосий сиёсатини белгилаб берди. Имом Ҳумайний бу борада шундай деганлар: “Мен кўп марта ва шу улуғ кунда халқимизнинг мустакбирларга қарши муросасиз кураши Шарқ ва Ғарбнинг барча қудратли давлатлари билан барча алоқалар узилмагунча давом этишини айтганман." Шу билан бирга, Имом Ҳумайний ислом инқилобининг мутакаббир қудратли давлатлардан ажралиб туриши ва унга содиқ эмаслигини расман эълон қилди ва учинчи йўлдан қўрқди. Имом Ҳумайний бу борада шундай деганлар: “Ушбу ислом инқилоби оддий инқилоб эмас ва Шарқ ва Ғарбнинг икки қутбидан бирортасига ҳам боғлиқ эмас, шунинг учун унинг ўзига хос хусусиятлари бор. "На шарқий, на ғарбий" шиорининг тўғри йўлидан бориш орқали у иккала қутб олдида туради ва афсонавий кучларнинг ҳеч биридан қўрқмайди." Имом Ҳумайний ҳам мутакаббирлар ҳукмронлиги остида қолишни мусулмонлар учун хорлик ва мағлубият манбаи деб ҳисоблаган: “Бунчалик инсоний, моддий ва маънавий сармояга эга бўлган ҳолда, шундай илғор мактаб ва илоҳий мадад билан мутакаббир қудрат ва аср қароқчилари ҳукмронлигига бўйсуниш дунё мусулмонлари учун уят эмасми?". Шу билан бирга, Имом Ҳумайнийнинг такаббурликка қарши курашдаги тафаккури ва сиёсати икки қутбли дунёда Ғарб ва Шарқ империализмига қарши курашда дунё мусулмонлари ва озод одамлари учун йўл кўрсатувчи ва илҳом манбаи бўлди.Шу муносабат билан 1979 йилда Теҳронда жаҳон озодлик ҳаракатларининг биринчи йиғилиши бўлиб ўтди. Халқаро муносабатлар бўйича тадқиқотчи Руҳоламин Саидий шундай дейди: Такаббурлик идеали Имом Ҳумайнийнинг шахсий фикрлари маҳсули эмас ва ислом таълимотлари тубида илдиз отган ва нафақат у, балки ўзини илоҳий авлиёларнинг издошлари ва ўнг қанот жабҳасидаги барча кишилар унга қарши курашишга мажбурдирлар.

Имом Ҳумайнийнинг яна бир таъсирчан ҳаракати унинг Совет Иттифоқининг сўнгги бош котиби Михаил Горбачёвга йўллаган жуда муҳим ва тарихий мактуби бўлди. Бу тарихда Имом Ҳумайнийнинг дунё ривожига нисбатан башоратлилиги ва олижаноблигининг муҳим ҳужжати ҳамда ислом динини қутқарувчи мактабга даъват этиш йўлидаги қадам сифатида қолди. Имом коммунизмнинг ўлими башорат қилинган ушбу машҳур ва тарихий мактубида Советларнинг Ғарбга таянишдан тийилишини таъкидлаган.Мактуб 1989-йил 1-январда эълон қилинган ва кейин 1989-йил 4-декабрда унинг Оятуллоҳ Жавадий Амоли, Муҳаммад Жавод Ларижоний ва Марзия Ҳадидачи Даббоғдан иборат делегацияси томонидан Москвада Горбачевга топширилган. Имом Ҳумайнийнинг Горбачёвга йўллаган тарихий мактуби тўсатдан ва олдиндан айтиб бўлмайдиган бўлишига қарамай, имомнинг мактубни чуқур таҳлил қилгани эътиборга олинса, унинг илдизи Эрон ва Совет Иттифоқининг тарихий тарихидан келиб чиққанлигини кўрсатади. Бу мактубни, бир томондан, имомнинг инқилобни экспорт қилишдаги энг муҳим ва асосий ҳаракати, иккинчи томондан, бу даврдаги совет ислоҳотлари жараёни ҳақидаги энг муҳим огоҳлантириш, деб ҳисоблаш мумкин. Имом Ҳумайний бу жуда муҳим мактубида марксизмнинг суяклари синиш овози ҳақида гапирганки, бу даврда Совет Иттифоқи ҳали ҳам дунёнинг қудратли давлати эди, Совуқ уруш тугамаган, Шарқ ва Ғарб ажралиш рамзи сифатида Берлин девори бузилмаган, Совет конституцияси ва халқининг тақдири устидан коммунизмнинг суверенитети ҳали ҳам ўз жойида эди. Оятуллоҳ Жавадий Амоли айтади: Бутун хабар Исломга даъват қилиш эди, бу дин билан бир хил бўлган сиёсат ва сиёсат билан бир хил бўлган дин. Сиёсий масалалар атамаси бу ривоятда умуман йўқ эди... Имом Роҳил (а.с.)нинг хабари бутунлай “сиёсат” ҳақида бўлсада, унда “сиёсат атамаси” қўлланилмаган". Кейинроқ, Имом Ҳумайний вафотининг бир йиллиги муносабати билан Горбачёв интервюда Эрон Ислом Жумҳурияти асосчисининг ўша кунги огоҳлантиришларига эътибор бермаганидан афсусда эканлигини билдирди. Горбачев шундай деди: “Менинг фикримча, Оятуллоҳ Ҳумайнийнинг хабари тарих давомида барча даврларга қаратилган. “Ушбу хабарни олганимда, бу хабарни ёзган одам дунё тақдири ҳақида ўйланган ва раҳмдил эканини ҳис қилдим”. Гарбаcов яна қўшимча қилади: “Ушбу хабарни ўқиб, у дунёга қайғурадиган ва Ислом инқилобини яхшироқ билишим ва тушунишимни хоҳлайдиган одам эканлигини билдим”. "Агар биз Оятуллоҳ Ҳумайнийнинг ўша хабардаги башоратларини жиддий қабул қилганимизда, бугун бундай ҳолатни албатта кўрмаган бўлардик”, деди Горбачёв Россиядаги иқтисодий ва сиёсий нотинчликни тушунтириб.