АҚШнинг Марказий Осиёдаги лаборатория фаолияти ҳақида яна бир бор огоҳлантирилди

Ҳарбий ва хавфсизлик бўйича экспертлар Америка биологик лабораторияларининг Марказий Осиё ва Жанубий Кавказда, хусусан, Қозоғистон ва Қирғизистондаги фаолияти давом этиши оқибатлари ҳақида огоҳлантирди.

Қирғизистон пойтахти Бишкек шаҳрида хавфсизлик ва тиббиёт соҳалари бўйича эксперт ва мутахассислар иштирокида "Постсовет ҳудудида биологик қуроллар ишлаб чиқариш ва тарқалишининг олдини олишда Қирғизистоннинг роли” мавзусидаги халқаро саммитида, Марказий Осиё ҳудудида Америка биологик лабораторияларини қуриш масаласи кўриб чиқилди.

Худди шу нуқтаи назардан, хавфсизлик бўйича экспертлардан бири Юрий Пагиба Бишкекдаги йиғилишда сўзлаган нутқида Шундай деди:АҚШ ҳукуматининг бундай фаолияти Қирғизистон ва умуман Марказий Осиё республикалари учун таҳдиддир.

Шу билан бирга, ҳарбий ва хавфсизлик бўйича бу эксперт аниқлик киритди:Қозоғистон ҳудудида Америка биологик лабораторияларининг ташкил этилишини Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти ва Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти доирасида бўлмаган Шимолий Атлантика Шартномаси Ташкилоти (НАТО) блокининг ҳарбий гуруҳини ташкил этиш билан тенглаштириш мумкин ва бу ҳаракат қабул қилиниши мумкин эмас.

Бу Марказий Осиё республикалари ҳарбий ва хавфсизлик экспертлари, ҳаттоки давлат арбоблари минтақа халқлари манфаатларига зид бўлган фаолиятдан биринчи марта хавотир билдираётгани йўқ. Сўнгги ўттиз йилликда Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги (МДҲ) мамлакатларида Америка биологик лабораториялари фаолиятининг давом этиши барча турдаги сирли инфекциялар ва эпидемияларнинг тарқалишига, шунингдек, Марказий Осиё ва Жанубий Кавказ республикалари халқлари устида тажрибалар ўтказишга олиб келди.

Шу муносабат билан Марказий Осиё ва Кавказ республикаларида, хусусан, Қозоғистон, Қирғизистон, Грузия, Арманистон ва Ўзбекистонда кўп маротаба халқ норозиликлари янграган. Шунга қарамай, Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари бу борада ўзларининг аниқ ва расмий позицияларини камроқ билдиришган. Масалан, Қозоғистонда Президент Қосим-Жўмат Тўқаев сиёсатига қарши халқ норозилигига жавобан бу мамлакат президенти Америка биологик лабораториялари тақдирига ҳеч қандай муносабат билдирмади.

Гувоҳларнинг сўзларига кўра, жорий йил бошида (2022-йил) Қозоғистонда инқироз ёқасида турганида, Олмаотадаги Америка биологик лабораториялари бузилган. Бу Қозоғистонда тартибни сақлаш ва хавфсизликни ўрнатиш вазифасини ўша пайтда ўз зиммасига олган Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти қўшинларига биологик тажрибалар ўтказилаётган Қозоғистоннинг илмий ва лаборатория муассасаларини ҳарбий ҳимояга олишга рухсат берилмаган пайтда содир бўлди.

Бу илмий ва лаборатория муассасалари бир-бири билан боғланмаган ва бир-бири билан алоқаси йўқ эди. Ушбу лабораториялар АҚШ ҳукуматига тегишли бўлиб, у ўз навбатида хорижий давлат ҳудудида жойлашган бўлиб, ўлат, бруцеллёз (сил), куйдирги, Қрим қон кетиши ва Конго иситмаси каби хавфли инфекцияларни текширишга рухсат берган.

Ушбу лабораторияларнинг қурилиши ва фаолияти Америка лабораториялари қурилган шаҳарлар аҳолисининг кўплаб норозиликларига сабаб бўлди. Шу нуқтаи назардан, Қозоғистоннинг саккиз вилояти вабо микроблари билан касалланиш эҳтимоли борлиги маълум. Гарчи бу ҳудудларда мунтазам эмлашлар мавжуд бўлса-да, Қозоғистоннинг ушбу ҳудудларида деярли ҳар йили хавфли инфекция ташувчи бурга ва кемирувчиларнинг янги турлари қайд этилмоқда.

Шу муносабат билан, Олмаота аҳолиси аввалроқ, "Жиноятчилар ва талончилар ва намойишчилар январ ойининг бошидан бошлаб Олмаотадаги Америка лабораторияси - тўлиқ иммунитет эга бўлган - бир Америка лабораториясига ҳужум қилишди. Бу хавфли биологик материалларни ўғирлаш ва нафақат ушбу шаҳар даражасида, балки Марказий Осиёда ва бутун дунёда инфекциялар пайдо бўлиши мумкин бўлган хатарли вазиятни юзага келтиришди." дея эълон қилишди.

Бу ҳужумлар чоғида Олмаотадаги Америка микробиологик лабораторияларида тайёрланган микробларнинг аниқ қанча қисми террористик ҳаракатлар қўлига ўтгани ҳозирча аниқ эмас. Айни пайтда 2013-йилда бутун Қирғизистон бўйлаб бубонли вабо тарқалган ва расмий хабарларга кўра, бу мамлакатнинг 150 дан ортиқ фуқароси касалхонага ётқизилган.

Шу нуқтаи назардан эътиборга олинадиган нуқта - Америка биологик лабораторияларини ушбу мамлакат Мудофаа вазирлиги - Пентагон томонидан молиялаштириш. Бу ушбу лабораторияларда Америка биологик қуролларини ишлаб чиқариш имкониятига шубҳа уйғотади.

Ушбу соҳадаги илмий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, вируслар билан инфекция маҳсулотга тўғридан-тўғри далада ва пробиркадан киради. Бу вируслар биологик қурол сифатида ишлатилиши мумкин ва бу Биологик қуроллар конвенциясига зиддир. Ушбу кўрсаткич билвосита Қўшма Штатларнинг дунёнинг турли минтақаларида тақиқланган тадқиқотларини тасдиқлайди.

Марказий Осиё ва Жанубий Кавказдаги ҳарбий ва хавфсизлик экспертлари томонидан билдирилган хавотирларнинг умумий хулосасида шуни айтиш мумкин:Америка биологик лабораторияларининг ушбу ҳудудлардаги фаолиятининг давом этиши ушбу ҳудудлардаги халқларнинг экологик хавфсизлиги ва фаровонлигига таҳдид солиши мумкин. Шу сабабли, Америка лабораторияларининг бу соҳадаги фаолиятини тўхтатиш зарур ва муқаррар.