Pars Today

2007-йилнинг 9-апрел куни Эрон Ислом Республикаси ядро саноати тарихида бурилиш нуқтаси бўлиб, душманларнинг ҳар хил санкцияларига қарамай, эронликларнинг ядровий қувватга эришишдаги миллий ифтихорини эслатади.

Бу санада Эрон тинч ядровий технология ва уранни тўлиқ бойитиш занжирини қўлга киритгани ҳақидаги хабар эълон қилинди; Барча санкциялар ва узилишларга қарамай, Эрон ядро ёқилғиси ишлаб чиқаришнинг тўлиқ циклига эриша олди ва центрифугаларнинг янги авлодини қўлга киритиб, бу ҳақда Халқаро атом энергияси агентлигига эълон қилди ва уранни бойитиш технологиясига эга бўлган мамлакатлардан бирига айланди ва ядровий клубга аъзо давлатларга қўшилди. 

Исломий Эрон олимларининг шарафли саъй-ҳаракатларини эътироф этиб, Маданий инқилоб олий кенгашининг тасдиғи билан Эроннинг расмий тақвимида 9 апрел “Миллий ядро технологиялари куни” деб номланди.

Эрон Атом энергияси ташкилоти ҳар йили Миллий технология кунида ушбу ташкилотнинг янги дастурлари ва ютуқларини эълон қилади.

Ядро технологиясининг аҳамияти

Дунё олимларининг ўнлаб йиллар давомидаги саъй-ҳаракатлари ва ядро энергетикасининг ажойиб афзалликларини ҳисобга олган ҳолда, бугунги кунда мамлакатлар хавфсизлиги ва тараққиётини таъминлашда тинч ядровий технологияга эришиш зарурати инкор этиб бўлмайдиган масаладир. Ядро технологияси асосий ва асосий технологиялардан бири бўлиб, янги технологияларни ривожлантириш ва янги саноат тармоқларини ривожлантиришга катта ҳисса қўшади.

Шу билан бирга, энергия нархининг ошиши ва нефт ва газ бозоридаги беқарорлик, шунингдек, энергияга бўлган талабнинг мисли кўрилмаган ўсиши мамлакатларнинг ўз хавфсизлигини ва тараққиётини таъминлаш учун зарур бўлган энергия ресурсларини етказиб беришда кенг рақобатга олиб келди. Бундан ташқари, қазиб олинадиган ёқилғи тугаши сабабли, биз унга муқобил излашимиз керак. Демак, ядровий техник билимларга эга бўлиш ядро ёқилғиси орқали энергия таъминоти соҳасида ўзини-ўзи таъминлашдан ташқари, бошқа билим ва технологиялар соҳасида ҳам тараққиётга олиб келади.

Шу боисдан ҳам Эрон Ислом Республикаси маҳаллий мутахассислар имкониятларига таянган ҳолда атом энергиясидан тинч мақсадларда фойдаланишга йўналтирилган бўлиб, ҳозирда ядро технологиялари соҳасидаги асбоб-ускуналарнинг қарийб 90 фоизи ўзимизда ишлаб чиқарилган ва Эрон олимларининг матонати самарасидир.

Шунга қарамай, АҚШ бошчилигидаги душманларнинг сиёсий ва иқтисодий тазйиқлари Эроннинг тинч ядровий энергиядан фойдаланишига тўсқинлик қилишда давом этмоқда, бунинг асосий мақсади Эроннинг миллий қудратини заифлаштиришдир.

Ислом инқилоби муаззам раҳбари Оятуллоҳ Хоманаий 2020-йил 4-март куни Раҳбарлик экспертлар ассамблеяси аъзолари билан учрашувда шундай дедилар:(Ғарбликлар) ядровий қуролга қаршимиз, дейишади, ёлғон гапиришади, бу уларнинг муаммоси эмас, балки уларнинг кўплари ёки барчаси билишадики, биз ядровий қурол изламаяпмиз, улар ҳатто оддий қуролларимизга ҳам қаршилар, бизнинг мудофаа иншоотларимизга қаршилар. Улар Эрондан куч манбаларини олишни истайдилар.

Эрон ядро саноатининг қўлланилиши ва ишланмалари

Атом саноати саноат, тиббиёт, озиқ-овқат саноати, атроф-муҳитнинг турли соҳаларида қўлланилиши, шунингдек, тоза энергия билан таъминланиши туфайли кўплаб мамлакатларнинг эътиборини тортмоқда. Шунга кўра, Эрон Атом энергияси ташкилоти бир қатор устувор вазифаларни бажаради, жумладан, ядровий ёқилғи айланиши соҳаси, электр энергияси ишлаб чиқариш ва атом электр стансиялари ва саноат, атроф-муҳит саломатлиги, қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат саноатида қўлланиладиган радиацияни қўллаш соҳалари. 

Шунга асосланиб, Эрон ядровий ишланмаларини тўрт соҳага бўлиш мумкин: радиация, энергетика, ёқилғи ишлаб чиқариш ва тадқиқот ва ишланмалар.Турли хил саратон турларини даволашда ишлатиладиган, стерилизация учун ядро нурланишидан фойдаланган ҳолда, уруғларни модификациялаш ва сувсизланишга чидамлилиги, тиббий мақсадларда гамма нурларидан фойдаланиш, шунингдек, ёд 131 радиофармацевтика капсулаларини ишлаб чиқариш линиясини яратиш, шунингдек, сув ва дейтерантларга тегишли маҳсулотларни ишлаб чиқиш радиацияни қўллаш соҳасида эришилган ютуқлар қаторига киради. Энергетика соҳасида Бушеҳр атом электр стансияси учун ёқилғи қуйиш учун дастурий таъминот ишлаб чиқариш ёки қўшимча доза олиш натижасида заҳарланишнинг олдини олиш учун электр стансияси ишчиларининг радиация дозасини олиш учун онлайн кузатиш ва ўқиш тизимини такомиллаштириш каби ишланмалар санкцияларга қарамай ва эронлик мутахассисларнинг саъй-ҳаракатлари билан эришилган ютуқлар сирасига киради.

Ёқилғи ва ёқилғи айланиши соҳасида, уран ва тулийнинг очилиш босқичидан бошлаб, хом ашёни концентрат ва сариқ тортга айлантириш, бойитиш, ёқилғи ишлаб чиқариш ва ёқилғи чиқиндиларини бошқаришгача бўлган ёқилғи айланишини ўзлаштиргандан сўнг Эрон ядро ёқилғиси ишлаб чиқаришдан ташқари самолёт ва автомобил саноатида қўлланиладиган барқарор цирконийни ишлаб чиқариш қобилиятига эриша олди. Атом саноатида яратилган билимлар тўлиб-тошганидан мамлакатимизнинг турли соҳалари ҳам наф келтиришининг яққол мисолидир.

Илмий-тадқиқот ва ишланмалар соҳасида теллурнинг тозалигини ўлчайдиган асбоб-ускуналар яратилиб, 7 км масофагача квант шифрлаш имкониятига эришилганини сўнгги ютуқлар сифатида қайд этиш мумкин.

Мамлакат энергетика портфелидаги атом энергетикасининг 20 фоиз улушини мақсад қилиб олиш

Эрон Атом энергияси ташкилоти мамлакатнинг умумий энергетика портфелидан 20 ядровий энергия олиш ва ишлаб чиқаришни мақсад қилиб қўйган. Дунёдаги иқлим ва экотизим шароитларининг ўзгариши муносабати билан барча давлатлар иссиқхона газлари ва углерод ишлаб чиқаришни нолга тушириш мажбуриятини олдилар. Бу глобал мажбуриятлардан бири ва Эрон ҳам шу йўналишда ҳаракат қилмоқда.

Шу муносабат билан Эрон Атом Энергия Ташкилоти кун тартибида атом электр стансияларини ривожлантириш; Ушбу ташкилот, шунингдек, мамлакатда ушбу саноат ва билимларни кенгайтириш учун дизайн, муҳандислик, технология яратиш ва саноат қувватларини яратмоқда.

10 минг мегаватт атом энергияси ишлаб чиқариш бўйича қонуний мажбуриятга мувофиқ режалаштирилган Эроннинг 360 мегаватт қувватга эга Дархоин электр стансиясининг қурилиши кун тартибидаги бошқа истиқболли чора-тадбирлардан биридир.

Биринчи портатив гамма-нурланиш тизимининг очилиши

Эрон ядро саноати олимларининг саъй-ҳаракатлари билан қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари учун портатив гамма нурланиш тизими лойиҳалаштирилди ва саноатлаштирилди. Ушбу тизим Атом энергияси ташкилотининг Бонаб марказида ишлаб чиқарилган ва бу моделнинг дунёдаги биринчи намунаси ҳисобланади. Шунингдек, Эрон дунёда бундай тизимларни ишлаб чиқарадиган иккинчи давлатдир.

Бу тизим дон ва дуккаклиларнинг қуйма маҳсулотларини паст дозаларда нурлантириши мумкин; Микроб юкини камайтириш ва озиқ-овқат маҳсулотларини йўқ қилувчи микроорганизмларни йўқ қилиш орқали сақлашни кўпайтириш учун дезинфекциялаш, униб чиқишни назорат қилиш ва сақлаш зараркунандаларини камайтиришдан фойдаланиш керак.

Озиқ-овқат саноатида нурланишдан фойдаланишнинг афзалликлари орасида барча турдаги озиқ-овқат маҳсулотларининг микробиал, қўзиқорин ва паразитар ифлосланишини камайтириш, ингредиентларни ва озиқ-овқатнинг озуқавий қийматини ва ҳиссий сифатини яхшироқ сақлаш, озиқ-овқат сифатини узоқ вақт барқарорлаштириш, исрофгарчилик ва озиқ-овқат маҳсулотларининг катта қисмини исроф қилишнинг олдини олиш, шунингдек, маҳсулот ва атроф-муҳитнинг ифлосланиши йўқлигини ишора қилиш мумкин.

Саратонни даволашда ядро технологиясидан фойдаланиш

Эрон Атом энергияси ташкилотига қарашли Ядро фанлари ва технологиялари илмий-тадқиқот институтининг эронлик мутахассислари "нейроендокрин ўсмаларни (саратон) мақсадли даволаш учун 188Ре--ТОC терапевтик радиофармацевтикани ишлаб чиқаришга" муваффақ бўлишди; Бу муваффақият ядро технологиясини мамлакатимизда турли соҳаларда қўллаш йўлида қўйилган катта қадамдир. Эронлик мутахассислар кўкрак бези саратонини даволашда ҳам плазма терапиясидан фойдаланган ва бу ижобий натижа берган.

Бойитиш қобилиятини ошириш

Яқинда Халқаро Атом Энергияси Агентлиги Бошқарувчилар Кенгашининг Эронга қарши резолюциясига жавобан, Эрон Атом Энергия Ташкилоти кун тартибига бир нечта чора-тадбирларни қўйди, уларнинг биринчи қадами  2022й 20-ноябр Натанз ва Фердо бойитиш мажмуаларида Агентлик инспекторлари иштирокида Бажарилди. Қабул қилинган чора-тадбирлар орасида Фордонинг бойитиш объэктларида бойитиш 60 фоизни ташкил қилади. Натанзда 60 фоизни бойитиш давом этмоқда. Шунингдек, Эрон Атом энергияси ташкилоти ушбу мажмуада биринчи авлод центрифуга машиналарини илғор 6-ИР машиналарига алмаштириш жараёни бошланганини эълон қилди, бу эса ишлаб чиқариш қувватини сезиларли даражада оширади.

Атом энергияси ташкилоти матбуот котиби Беҳруз Камолвандий бугунги кунда Ислом Кенгашининг стратегик ҳаракатлар қонунига асосланиб, мамлакат ядровий иншоотларини бойитиш даражаси расман 60 фоизга етганини ва узлуксиз ва тизимли тадқиқот ва ишланмалар билан бир қаторда, янги авлод сантрифуж машиналарининг энг яхши шароитлардадир.

Тинч ядровий технологияларни ривожлантиришга қаратилаётган бунчалик катта эътибор мамлакат учун юзлаб миллион доллар маблағни тежаш ва кўплаб соҳаларга фойда келтириши мумкин. Айни пайтда Ғарб давлатлари бор эътиборини Эронда бойитиш кучайишидан қўрқиш, ядровий қурол ишлаб чиқариш иллюзиясига қаратиб, шу баҳона билан Эронни атом саноатидан фойдаланиш ва ундан фойда олишдан маҳрум қилишга уринди. Аммо душманлар Эроннинг ядровий тараққиётига йўл қўймаслик учун қилган барча тазйиқлари ва ҳатто эронлик олимларнинг ўлдирилишига қарамай, ушбу стратегик саноатнинг ютуқлари тобора ортиб бораётгани амалга оширилмоқда ва душманларнинг саботажлари Эрон миллати иродасига тўсқинлик қила олмади. 

Эрон Ислом Республикаси Президенти Саййид Иброҳим Раисий ҳам бу борада Эроннинг атом энергиясидан тинч мақсадларда фойдаланиш ҳуқуқига ойдинлик киритар экан, шундай деди:Мамлакатимизнинг ядро соҳасидаги билим ва технологияси орқага қайтарилмас, эронлик ёшлар ва олимларга таяниш ва жиҳодий ишлар доимо ишлайдиган намунадир ва бошқа соҳаларда ҳам бу йўналишда боришимиз керак.