Ўзбекистон Президенти сайловида «Жимлик куни» қачондан бошланади?

Ўзбекистон Президенти сайловида «Жимлик куни» қачондан бошланади?

«Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ, сайлов куни ва овоз бериш бошланишига бир кун қолганида сайловолди ташвиқотига йўл қўйилмайди. Жорий йилги Президент сайлови 4 декабрь куни бўлиб ўтишини инобатга оладиган бўлсак, 3—4 декабрь кунлари сайловолди ташвиқоти тақиқланади. Тошкент давлат юридик университети профессори, юридик фанлар доктори И.Тултеев «Дарё»га бу ва бошқа чекловлар ҳақида қуйидагиларни маълум қилди. 

«Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ, овоз бериш кунига қадар қолган 5 кун ичида, шунингдек, овоз бериш куни жамоат фикри сўровлари натижаларини, сайлов натижалари прогнозларини ва ўтказилаётган сайлов билан боғлиқ бошқа тадқиқотларни нашр этиш (эълон қилиш), шунингдек уларни умумий фойдаланишдаги ахборот-телекоммуникация тармоқларига (шу жумладан, Интернет тармоғига) жойлаштириш тақиқланади. Шу билан бирга, кузатувчиларга сайловчилардан улар кимни ёқлаб овоз берганликларини суриштириш ёки сайловчиларга бюллетенга белги қўйишда бирон-бир тарзда ёрдам кўр­сатиш ман этилади.

Муҳим аҳамиятга эга бўлган яна бир чекловлардан бири бевосита овоз бериш кунидан олдин «жимлик куни» белгиланишидир. Мамлакатда шу кунларда сайловолди ташвиқоти қизғин паллага кирди. Айниқса, сайлов куни яқинлашгани сари ташвиқот тобора жадаллашмоқда. Номзодлар телевидение, радио орқали, босма оммавий ахборот воситалари саҳифаларида, интернетда ўз таклифларини илгари сурмоқда. «Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ, сайлов куни ва овоз бериш бошланишига бир кун қолганида сайловолди ташвиқотига йўл қўйилмайди. Жорий йилги Президент сайлови 4 декабрь куни бўлиб ўтишини инобатга оладиган бўлсак, 3—4 декабрь кунлари сайловолди ташвиқоти тақиқланади.

«Жимлик куни» сайловчиларга қайси номзодга мойиллигини мустақил аниқлаб олиш имконини беради. Бунда у сайловолди ташвиқотидан холи равишда босиқлик билан у ёки бу номзод учун овоз бериш мақсадида онгли қарор қабул қилади.

3 декабрь кириб келиши билан сайловолди ташвиқоти даври тугайди. Шу кундан эътиборан овоз бериш якунлангунига қадар оммавий ахборот воситаларида сайловолди ташвиқоти тақиқланади, бошқа турдаги сайловолди ташвиқотини олиб боришга йўл қўйилмайди.

Қонунчиликка биноан, «жимлик куни»гача номзодларга овоз беришга чақирадиган ташвиқот материаллари олиб ташланиши керак. Қонунда белгиланган тартибда жойлаштирилган босма ташвиқот материаллари — варақалар, плакатлар ва бошқалар жамоат гавжум бўладиган жойларда сақланмаслиги лозим. Бинолар, иншоотлар, ташқи реклама воситалари ва бошқа жойларга жойлаштирилган сайловолди ташвиқоти материаллари участка сайлов комиссиялари аъзолари, сиёсий партиялар, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари вакиллари томонидан олиб ташланади. Сайловолди ташвиқоти материалларини олиб ташлаш овоз бериш бошланишидан икки кун аввал соат 20:00 да бошланади ва овоз бериш кунига бир кун қолганида соат 06:00 да якунланади. Шундан келиб чиқиб, сайловга бир кун қолганда ҳеч бир жамоат жойида ташвиқот материали бўлмаслиги лозим.

Шу ўринда номзодларнинг автобиографик маълумотлари ва уларнинг сайловолди дастурлари тўғрисидаги Марказий сайлов комиссиясининг ахборот материаллари сайловолди ташвиқоти материаллари ҳисобланмаслигини қайд этиш жоиз. Сайлов комиссиялари аъзолари партия рамзлари туширилган кийим кийиши, кўкрак нишони тақиши ва бошқа белгилардан фойдаланиши тақиқланади.