Шафқатсиз Стенфорд қамоқхонаси тажрибаси тугамади/ Фақат Фаластинга кўчирилди

Стенфорд қамоқхонаси тажрибаси сиоинстларнинг фаластинликлрага қариш тизимли зўравонликларининг бир мисолидир.

1971 йилда Стенфорд университетида ўтказилган тажрибада талабалар қамоқхона қўриқчилари ва маҳбусларга бўлинган. Бир неча кун ичида бу симуляция назоратидан чиқиб кетди.
Қамоқхона қўриқчилари хўрлай бошладилар. Маҳбуслар таслим бўлишди ёки йиқилиб кетишди.  Ҳокимият назоратисиз берилди ва натижалар даҳшатли эди.  Порс тудей сайтининг Ню-араб ахборот агентлигига таяниб, хабар қилишича, бу психолгик тадқиқот эди, лекин у тизимларни зўравонлигини тушуниш учун дарчага айланди. Бу экспериментнинг филмга мослашувини томоша қилганида, унинг симуляция қилинган топилмалари Фаластиндаги ҳаёт ҳақиқатига қанчалик ўхшашлигини эътибрсиз қолдириб бўлмайди.

Лабораторияда университет  талабалари ҳукмронилк ролини ўйнайшди ва Ғазо ва Ғарбий Соҳилда бу ҳукмронлик ҳар куни амалга оширди ва ва бу ҳақиқий ҳаётга қимматга тушади.

Иккала ҳолатда ҳам, дастлабки тартиб бўлиб кўринадиган нарса янада ҳалокатли нарсани яширади. Тузилмалар ҳатти-ҳаракатларини шакллантиради. Экспериментал қамоқхона қўриқчилари бошиданоқ садист эмас эдилар. Улар шундай бўлишди, чунки уларнинг муҳити бу ҳатти-ҳаракатини рағбантлантирди. Ишғол ҳам худди шундай қилади: зўравонлик одатий ҳолда, айланиб, итоаткорлик тинчлик жойига ўрнатилиши тўғри келди.

Фаластин ерларидаги режим сув, электр, ҳаракат ва ҳатто ўлим вақтини назорат қилади.   Ғазо халқи қамалда яшамоқда. Уларнинг қамоқхонаси жисмоний, бюрократик ва руҳийдир. Фаластинликларга нафақат ўз ерларини, балки қадр-қимматлари ҳам йўқотдилар. Ушбу структура уларни майдалаши мўлжалланган. Шу билан бирга, ахборот цензураси бу инқирозни мураккабалаштиради. Сионистик режимнинг хорижий журналистларнинг Ғазога киришини тақиқлаши дунёни можарога чигалларнинг ҳикояларига таянишга мажбур қилди. Бу ҳаракатлар савол туғдиради: бу тўсиқлар ортида қандай ҳақиқатлар ётади? 

Бу саволга жавоб бериши мумкин бўлган овозлардан бири Ғазо бўлгасидаги 28 ёшли шоир, ёзувчи ва таржимон Муҳаммад Абу Лебда бўлиб, у ўз ҳисобига кўра 5 та урушдан омон қолган. У қуйидагича ёзади:  биз оддий оиламиз, кичик, иссиқ уйимизда тинч, меҳрга тўла қалблар билан яшар эдик. Биз ҳамма нарсани, уйимизни, ишимизни йўқотдик. Ҳеч нарса қолмади.

Бир неча ойлик безовта қилувчи сукунатдан сўнг у ушбу аламали хабарни  WhatsApp орқали ушбу мақола муаллифига узр сўраб, ёрдам сўраб юборди. бир неча кун олдин сизга хабар юбормоқчи эдим, лекин бу ерда вазият умуман барқарор эмас эди.  Бу энг қийин вақт. Биз оч қолганимизда, хавфсизлик ҳеч нарсани англатмайди. Имкиният борми? Ёки ёзувчига муҳтож бўлган ҳар қандай платформами?

Бу фожиа қалбидан ёзган одамнинг гувоҳлиги. Бизнинг орамиздаги энг иқтидорлиларимиз гапиришдан олдин омон қолиш учун тиланчилик қилишга мажбур бўлганда, блокалар ва цензура томонидан ўрнатилган сукунат янада муросасиз бўлади.

6 кун ичида Стенфорд тажрибаси, етмиш йил ичида Фаластин 

Стенфорд тажрибаси олти кун ичида очиб берган нарса Фаластинда етмиш йилдан ортиқ давом этмоқда. Бу таққослаб кўрсатиш учун эмас. балки бир гуруҳ бошқаси устидан чексиз назоратга эга бўлганда нима содир бўлишни  бевосита акс эттиради. Стенфорд тажрибаси бир ҳафтадаги камроқ вақт ичида инсон табиатини очиб берани учун тўхтатилди, аммо Фаластиннинг шавфқатсиз ишғоли давом этмоқда. 

АҚШ: жиноят шериги

Бунда АҚШ бегуноҳ томошабин эмас. Бу давлатнинг молиявий ёрдами ва сиёсий ниқоби Исроил режимининг инсониятга қарши жиноятларини давом эттиришга ёрдам беради. АҚШнинг кетма-кет маъмуриятлари остида, ҳатто дунё уйғониб, Исроил режимининг шафқатсизлигига норозилик билдирса, ҳам Исроил режимига қурол оқими тўхтовсиз давом этмоқда. Сиёсий етакчилар сўз устида тортишаётган бир пайтда, Ғазо бўлгаси болалари, вайроналар остидан олиб чиқмоқда. Бу АҚШ солиқ долларлари томонидан қўллаб-қувватланадиган тизимнинг бевоиста натижаларидир.

Якуний сўз: Фаластин-бу метафора эмас. Бу синов 

Стенфорд қамоқхонаси  эксперименти нафақат топилмалари, балки маънавий қулаши билан ҳам эсда қолади.Иштирокичлар ҳақиқий азоб-уқуқбатларни бошдан кечирадилар. Тадқиқотчилар ўзларининг холислигини йўқотадилар ва улар кузатиши керак бўлган роллар билан бирлашадилар. Аммо фаластинликлар маҳбусларнинг "ролини" ўйнашни танлагани йўқ.  Уларнинг чекланиш ихтиёрий рол эмас, балки туғилишдан бошлаб уларга қўйилган шартдир. Уларнинг уйлари маетафора эмас, қайғулари назарий эмас ва уйларнинг қаршилиги рамзий ҳам эмас. Шунга қарамай, улар давом этдилар. Уларни ўчириш учун яратилган тизимда фаастинилклар кўриш ва эшитишни талаб қилмоқда.

Улар турмуш қуришда болаларни тарбиялашда, шеър ёзишда ва ўғирланган ерларини ва ҳаётларини қайтариш учун курашишда давом этадилар.