Россия Европа Иттифоқи билан евро пул бирлиги асосида ҳамкорлик қилишни сўрамоқда
Дональд Трамп президентлик даврида Вашингтон душманлари, ўз рақибларига нисбатан санкция жорий этиш ҳатто ўз иттифоқчиларига қарши таҳдид солиш каби Американинг зўравонлиги ва биртомонлама сиёсатларни қўллаши кўп давлатлар, ҳатто Американинг Европадаги шериклари Вашингтоннинг бошқа мамлакатларга босим ўтказиш учун доллар ва иқтисодий санкциялардан фойдаланишини танқид қилишларига сабаб бўлган.
Шу билан бирга ушбу мамлакатларнинг олларга қарам бўлиб қолишни камайтириш бўйича таклиф киритишлари ва уни ижрога қуйишларига сабаб бўлмоқда.
Вашингтоннинг кенг кўламдаги санкцияларига юзмаюз бўлган Россия Американинг халқаро рақиби унвонида ўзининг тижорат тўловлари системасидан долларни бекор қилишни таъкидламоқда ва ушбу мамлакат етакчи расмийларининг фикрига кўра, Америка доллари ва жаҳон иқтисодиётида ушбу мамлакатнинг молиявий тизимининг роли камайиши лозим.
Шу муносибат билан Россиянинг иқтисодий ривожланиш вазири Максим Орешкин сешанба куни Европа Иттифоқи мамлакатларига молиявий операцияларда доллардан фойдаланишни тўхтатиш ва энергетика соҳасида Москва билан савдо-сотиқни евро билан тўлашни сўради.
Унинг фикрига кўра, Американинг доллари фақат Европа ва Россия ўртасидаги расмий тўлов тизими эмас ва русларнинг хорижий тижорат операцияларида, жумладан Европа мамлакатлари билан долларнинг улуши камаймоқда.
Орешкиннинг айтишича, евро билан хом манбалар (нефт, газ ва хом маҳсулотлар)-ни тижорат қилиш икки томоннинг молиявий тўловларни тўлашларида долларнинг улуши кўзга ташланадиган даражада камаяши сабабига айланади. Албатта бу мақсадни амалда татбиқ этиш муштарак ҳамкорликлар ва сайъ-ҳаракатларга эҳтиёж сезади.
Россия марказий банки ҳамда иқтисодий ривожланиш ва молия вазирлиги бир неча вақт олдин Россия иқтисодиётида долларнинг улушини камайтириш учун давлатга таклиф киритди.
Россия молия вазири ва бош вазирнинг биринчи ўринбосари Антон Силуановнинг сўзларига кўра, Америка доллари молиявий тўловларни тўлаш бўйича хавф-хатарли воситага айланган.
Россия айрим мамлакатлар, жумладан Хитой ва Ҳиндустон билан миллий валюта билан тижорат қилади. Туркия ва Эрон каби бошқа мамлакатлар билан эса иқтисодий ва савдо-сотиқ муомалаларида ҳам бунга ўхшаш услубдан фойдаланишни мақсад қилган.
Бошқа мамлакатларга иқтисодий босимларни жорий этиш учун доллардан сиёсий фойдаланиш ва бошқа мамлакатларга қарши турли санкцияларни жорий этишда Американинг қўллаётган хатти-ҳаракатини эътиборга олган ҳолда, Россия тижорат ва молиявий операцияларда доллардан ташқари бошқа валюталардан фойдаланишни ўз ишчи дастурига киритган.
Америка бир неча маротаба халқаро асосий валюта унвонида долларнинг мавқеидан сўистеъмол қилиб, долларни бошқа мамлакатларни босим остига қуйиш учун бир воситага айлантирган. Энди, европаликлар ҳам савдо-сотиқ ва молиявий муомалалардан долларни чиқариш ҳамда Россия ва Хитой мамлакатларга ўхшаб бунга ўхшаш йўлдан фойдаланишни мақсад қилишмоқда.
Москва бу масала бўйича Европа Иттифоқига таклиф киритди. Бу жараённинг давом этиши доллардан фойдаланишни камайтириш ва натижада жаҳоннинг пул муомаласи ва халқаро тижорат арсасида доллар мавқеининг камайиши сабабига айланади.
Халқаро валюта жамғармаси берган ўз ҳисоботида, жаҳоннинг турли мамлакатларидаги валюта захираларида доллар мавқеининг камайишидан хабар бериб, 2018 йилнинг дастлабки уч ойида жаҳондаги турли мамлакатларнинг валюта захирасида долларнинг улуши камайган ва мамлакатлар евро, юан ва фунт стерлинг билан тижорат қилишга мойиллик зоҳир этишмоқда. Ҳамда халқаро асосий валюта унвонида доллар ўз мавқеини қўлдан бой бермоқда,-деб эълон қилди.
Ўз валюта захиралари бўйича халқаро валюта жамғармасига мамлакатларнинг берган маълумотлари шуни кўрсатадики, 2018 йилнинг дастлабки уч ойида доллар 6,5 триллион, бошқа таъбир билан ифодалаганда 62 фоиз дунё валюта захирасини ўзига ихтисос берди.
Халқаро валюта жамғармасининг берган статистик маълумотига кўра, евро доллардан кейинги мавқени эгаллайди ва мамлакатларнинг валюта захирасидан Европа Иттифоқининг муштарак ушбу валюта бирлигининг улуши 20 фоизга етган.
Шак-шубҳасиз, ушбу заминда АҚШ президенти Дональд Трампнинг амалга ошираётган сайъ-ҳаракати ва сиёсатлари муҳим рол уйнайди ва кўпгина давлатларни Америка ва унинг долларига қарам бўлиш мизонини камайтириш хулосасига келтирган.
