Кавир миллий парки ва қӯриқхонаси

Бугунги кунда экология бӯйича муҳим мавзулардан саналадиган бири, бу табий қӯриқланадиган минтақалар ҳисобланади.

Атроф-муҳит деб табиат олами ва ундаги тирик мавжудотга айтилади.  Табиий муҳитда ташқи физикавий омиллар ва ундаги барча тирик организмларни ӯзаро зич алоқада бӯлишлари атроф-муҳитни ташкил этади. Бошқача айтганда, атроф-муҳит инсонни қамраб олган ҳар қандай табий омил, жумладан, ҳаво, сув, атмосфера, тупроқ, ӯсимликлар, ҳайвонот ва шунга ӯхшаш унсурларга айтилади. Атроф-муҳит тушунчаси ҳар давлатда унга қоил бӯлган ӯрнига биноан, турлича.

ЮНЕСКО томонидан йӯлга қӯйилган ва инсон ва атроф-муҳит муносабатларини аниқлайдиган лоиҳаларидан бири инсон ва табий қӯриқхоналарга ажратилган.

Қӯриқхоналар ҳайвонларнинг бирор бир турини сақлаш учун мӯлжалланган бӯлиб, улардан табий манбаларни сақлаб қолиш учун фойдаланишади. Жаҳон бӯйлаб 600 табий қӯриқхоналар мавжуд бӯлиб, улардан 12-си Эронда жойлашган.

Эрон қадимий ва катта қӯриқхоналаридан бири, Кавир миллий парки ҳисобланади. Бу минтақанинг жониворлар турига бой эканлиги сабабли, Эрондаги кичик Африка исми билан шуҳрат қозонган. Азизлар! Бугунги дастуримизда Кавир қӯзриқхонаси ҳақида суҳбатлашамиз.

Кавир миллий парки Эроннинг пойтахти, Теҳрон шаҳрининг жанубий-шарқий қисмида жойлашган. Кавир қӯриқхонаси 70000 гектар майдонида жойлашган бӯлиб, миллий парк ва қӯриқхонадан иборат. Кавир қӯриқхонаси милодий 1975 йили ЮНЕСКО томонидан «қӯриқхона» сифатида рӯйхатга олинган. Кавир қӯриқхонаси иқлимида баҳор, ёз, иссиқ куз ва мӯътадил ҳавога эга қишни учратиш мумкин. Бу ерда ёғинлар миқдори нисбатан кам бӯлиб, ҳаво температураси 5 44 градусгача етиб боради.

Минтақа қатортоғлар, баландликлар, кенгш даштлар, тошли чӯллар ва ботқоқликлардан иборат. Қӯриқхонадаги энг баланд чӯққи Сиёҳкуҳ чӯққиси бӯлиб, 2000 метрдан иборат бӯлиб, даштликлардаги энг паст чӯққи 800 метрдан иборат. Қӯриқхонадаги ёмғиргарчилик куз фаслининг охирида бошланиб, қиш фаслигача ва баҳор фаслининг охири ва куз фаслининг аввалигача чӯғзилади. Қӯриқхонада кӯплаб қушлар тури сақланади. Минтақадаги ӯсимликлар 355 турини учратиш мумкин.

Атроф-муҳит тушунчаси ҳар давлатда унга қоил бӯлган ӯрнига биноан, турлича. Биосфера барқарорлигини асраш ҳозирги вақтда энг муҳим ва долзарб умум сайёравий экологик муаммолардан биридир. Чунки табиий ресурслардан нормасиз фойдаланиш, антропоген омилларнинг табиатга келтирилган салбий таъсири ва бошқа сабаблар натижасида экосистемаларга кучли таъсир кўрсатилмоқда, жуда кўп тур ўсимлик ва ҳайвонлар йўқолиб кетмоқда.//////

Қадрли тингловчилар! Сиз муқаддас Машҳад шаҳридан эфирга узатилаётган Эрон ислом Жумҳуриятининг ӯзбек тилидаги халқаро радиосидан “Эдрон қӯриқхоналари” туркум эшиттириши навбатдаги сонини тинглаяпсиз. Радиомизнинг интернет сайти Pars Today.com/uz орқали хоҳлаган пайтда эшиттиришнинг матнини ӯқиш  ва садосини тинглаш имконига эгасиз. Радиомизнинг электрон манзили uzbek@Pars Today .сom

Биохилма-хиллик – бу Ердаги турли туман ҳаётнинг хилма-хиллигидир. Биохилма-хиллик деганда кўз олдимизга ўсимликлар, ҳайвонлар ва микроорганизмларнинг бой хилма-хил турфа олами келади. Экотизимларнинг хилма-хиллиги – биосферадаги яшаш(ҳаёт) муҳитлари ва  биотик жамоаларни турли хил туманлигини, кечаётган экологик жараёнлар хилма-хиллигини ўз ичига олади.

Табиатда тур доирасида генетик материаллар хилма-хиллиги, ҳамда экотизмлар хилма-хиллиги мавжуд. Экологик микроорганизмларнинг жамоа ҳосил қилиб яшаши ва абиотик мухит – ер билан модда алмашувининг бўлиб туришидир.Биологик хилма-хиллик деганда ана шу экосистемалардаги турли тирик организмлар бирлигини тушунамиз. У турлар бир бировлари билан ва абиотик муҳит билан боғлиқдирлар. Турларнинг яшаш жойи биотоп дейилади.

Турлар хилма-хиллиги - Ер сайёрасидаги тирик организм турларнинг турли-туманлигини ўз ичига олади.

Экотизимларнинг хилма-хиллиги – биосферадаги яшаш(ҳаёт) муҳитлари ва  биотик жамоаларни турли хил туманлигини, кечаётган экологик жараёнлар хилма-хиллигини ўз ичига олади.