Нур томон йўл (1008)
Муборак Тағобун сурасининг 1-6-ояти карималарининг шархи.
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан
Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.
Олдинги дастурда Манафикун сураси тугаши билан бу дастурда Тағобун сураси оятларининг тафсирини бошлаймиз. Бу сура 18 оятдан иборат бўлиб, Мадинада нозил қилинган. Унинг оятларида диққат марказида дунё ва инсоннинг яратилиш асл манбасига эътибор қаратиш ва ўша куни инсон зиёнкор бўлиб қолмаслиги учун қиёматда ҳозир бўлишга тайёргарлик кўришдир.
Аввал муборак Тағбон сурасининг 1 ва 2-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ
یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ فَمِنْکُمْ کَافِرٌ وَمِنْکُمْ مُؤْمِنٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
1- Осмонлардаги нарсалар ва ердаги нарсалар Аллоҳга тасбиҳ айтурлар. Мулк Унга хосдир, мақтов ҳам Унга хосдир ва У барча нарсага қодирдир. 2 - У сизларни яратган зотдир. Бас, баъзиларингиз кофир ва баъзиларингиз мўминдир. Аллоҳ нима қилаётганингизни кўриб турувчидир.
Тағобун сураси ҳам Қуръони Каримнинг бошқа баъзи суралари каби Аллоҳ таолога ҳамд ва тасбиҳ билан бошланади, албатта, тасбиҳ ҳамиша ҳамддан олдин бўлади. Биз “Тасбиҳ”да Аллоҳни пок ва ҳар бир камчилик ва номукаммаллик ва жоҳиллик ва шафқатсиз ишлардан пок деб билсак, “Ҳамд”да эса яратилишнинг улуғлиги ва неъматларнинг кенглиги учун Унга шукроналар айтамиз ва улуғлаймиз.
Бутун олам махлуқотлари ўз тиллари билан Аллоҳга ҳамд айтиб, улуғлайдилар ва ягона Аллоҳнинг оламдаги илми, қудрати ва мутлақ ҳукмронлигига гувоҳлик берадилар. Лекин бу орада баъзи одамлар Аллоҳ таоло берган ҳокимият ва иродасидан фойдаланиб, олам билан уйғунликда ҳаракат қилмайдилар; Яъни, улар Аллоҳни улуғлашни ва ҳамд айтишни хоҳламайдилар ва ҳатто Унинг мавжудлигини тан олмайдилар.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Қуръон маданиятида жонсиз нарсалар, ўсимликлар ва ҳайвонлардан тортиб, барча тирик мавжудотлар қандайдир онгга эга бўлиб, шу асосда яратилиш оламининг аслини биладилар ва уни улуғловчилардир.
2. Баъзи одамлар мавжудликнинг нотекис қисмидир; Улар Аллоҳга иймон келтирмайдилар ва Унинг неъматларига ношукурдирлар.
3. Аллоҳ кўп нарсага қодир бўлмаган инсоний ҳукмдорлардан фарқли ўлароқ, ҳамма нарсага қодир ҳукмдордир.
4. Инсон танловга эга мавжудот, мажбур эмас.
Энди муборак Тағбон сурасининг 3 ва 4-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ، یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَیَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
3 - У осмонлару ерни ҳақ билан яратди. Ва қиёфангизни чиройли сувратда қилди. Ва қайтиб бориш Унинг Ўзигадир. (Уламоларимиз «Осмонлару ерни ҳақ билан яратди» жумласини «Ҳикмат» билан яратди, деб тушунтирадилар. Осмондаги ҳисобсиз юулдузлар ва бошқа жисмлар, уларнинг бир-биридан маълум узоқликда ва қатъий тартибда жойлашиши, ҳали инсон илми етмаган кўпгина нарса ва ҳодисалар уларни ягона Аллоҳ яратганини тасдиқлайди.) 4 - У осмонлару ердаги нарсаларни биладир. Сизлар сир тутаётган нарсани ҳам ва эълон қилаётган нарсани ҳам биладир. Аллоҳ кўкракдаги нарсаларни ҳам билувчидир.
Қуръони каримнинг кўп оятларида дунё ва инсоннинг яратилиши илм ва ҳикматга асосланган ва мақсадли бўлганлиги, чунки Аллоҳ исроф ва беҳуда ишларни қилмаслиги таъкидланган. Аллоҳнинг ишида ёлғон йўқ ва ҳамма нарса ҳақиқат ва адолатга асосланади. Албатта, бунда инсоннинг алоҳида ўрни бор ва Аллоҳ таоло уни энг яхши шакл ва характерда яратган.
Шубҳасиз, инсон яратилиши жуда ҳайратланарли ва унда ҳар хил саньат, нафислик ва дизайндан фойдаланилган. Айтиш жоизки, Аллоҳ таоло инсонни майда сувдан яратиб, уни бачадон деб аталмиш қоронғу устахонада ўстирган ва унда энг гўзал ва энг зибо суратни яратган.
Қизиғи шундаки, инсон танасининг ҳар бир аъзоси, яъни бош, юз, кўз, қўл, оёқ ва бошқа аъзолар ўз ўрнига мос ва тўғри жойлаштирилиб, уларнинг уйғунлиги ва мутаносиблиги инсон вужудини, айниқса, юзини гўзал қилган.
Аллоҳ оламнинг асли бўлганидек, ҳамма Унга қайтади ва ҳеч бир мавжудот бу аниқ йўлдан чиқмайди.
Яратгандан кейин инсонни ҳам, дунёни ҳам ёлғиз ташлаб қўймади, балки уларни доимо кузатиб, ғамхўрлик қилади. Ҳеч нарса унинг билим доирасидан ташқарида эмас ва у барча очиқ ва яширин нарсаларни ва ҳатто одамларнинг ички ниятларини билади.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Дунёнинг яратилиши тасодифий ва режасиз эмас, балки маълум бир режа ва мақсад асосида бу дунё ва унинг барча мавжудотлари, жумладан, инсонлар ҳам яратилган.
2. Аллоҳ дунёнинг боши ва охири ва дунё илоҳий манзил томон ҳаракат қилмоқда.
3. Аллоҳ таоло инсоннинг сирли амалларини ҳам, унинг кўксида яширинган фикр, мақсад ва сирларни ҳам билади.
4. Инсон бу дунёда ёлғиз эмаслигини билса-ю, амали ҳамиша Аллоҳнинг назорати остида бўлса, ҳуқуқбузарлик ва гуноҳлардан қочади, савобли ишнинг даражаси кўпроқ ҳаракатни кўрсатади.
Сўнгда муборак Тағбон сурасининг 5ва 6-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
أَلَمْ یَأْتِکُمْ نَبَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ، ذَلِکَ بِأَنَّهُ کَانَتْ تَأْتِیهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ یَهْدُونَنَا فَکَفَرُوا وَتَوَلَّوْا وَاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِیٌّ حَمِیدٌ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
5 - Сизларга олдин кофир бўлганларнинг хабари келмадими? Бас, улар ўз ишларининг азобини татидилар ва уларга аламли азоблар бор. 6 - Бунинг боиси шундаки, уларга Пайғамбарлари ойдин далиллар билан келардилар, улар бўлса, бизни башар ҳидоятга бошлайдими, деб куфрга кетардилар ва (ҳақдан) юз ўгирардилар. Ва Аллоҳ беҳожат бўлди. Аллоҳ беҳожат ва мақталгандир.
Аввалги оятларда бир гуруҳ одамларнинг куфрлари зикр қилинган эди; Бу оятларда уларнинг куфрларининг илдизи ҳақида сўз боради ва шундай дейилади: Улар пайғамбарларнинг ширк ва бутпарастликдан сақланиш ҳақидаги аниқ ва мантиқий сўзларини эшитдилар ва мўжизаларини кўрдилар, лекин иймон келтирмасликлари учун баҳона қидирдилар.
Шунинг учун баъзан улар: "Биз ўзимизга ўхшаган пайғамбарларга эргашмаймиз Уларнинг биздан қандай устунлиги борки, улар бизнинг етакчимиз, биз уларга эргашишимиз керак?", дедилар. Ва баъзан улар: Нега Аллоҳ таоло бизнинг иймон келтиришимиз, итоат қилишимиз ва ибодат қилишимизга муҳтож?
Дарҳақиқат, такаббурлик ва манманлик ва эҳтимол, ўз-ўзини кибр қилиш ҳақиқатни қабул қилмасликларига ва пайғамбарлар орқали ўзларига келган илоҳий ҳидоятдан маҳрум бўлишларига сабаб бўлди. Ўжарлик туфайли бўлган бу куфр ва инкорнинг жазоси уларни бу дунёда тутди ва охиратда ҳам азобланади.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Қуръонда ўтмиш халқлар тарихини ўрганиш ва уларнинг тақдиридан сабоқ олиш буюрилган.
2. Баъзи амаллар шундайкики, инсон бу дунёда азобнинг бир қисмини тотади ва албатта тўлиқ жазо қиёматда бўлади.
3. Ҳақиқатни эшитган ва тушунган кофирлар лекин такаббурлик ва манманлик туфайли унга қарши чиққан ва ҳақни тан олмаган жазога тортиладилар.
Ушбу дастурни якунлаш билан сиз азизларни буюк Худога ҳавола қиламиз ва сизларнинг фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.
