Нур томон йўл (1010)
Муборак Тағобун сурасининг 13-18-ояти карималарининг шархи.
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан
Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.
Аввал муборак Тағобун сурасининг 13 ва 14-ояти карималари қироатга қулоқ тутамиз:
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ، یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَأَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
13 - Аллоҳ, Ундан ўзга ибодатга сазовор зот йўқ. Бас, мўминлар Аллоҳнинг Ўзигагина таваккал қилсинлар. 14 - Эй иймон келтирганлар! Албатта, жуфтларингиздан ва болаларингиздан сизга душман бор, бас, улардан ҳазир бўлинг. Ва агар афв этсангиз, кўнгилга олмасангиз ва айбларини кечирсангиз, бас, албатта, Аллоҳ кечирувчи ва раҳмдил зотдир.
Олдинги дастурнинг охирги байтида Аллоҳга ва Расулига итоат зикр қилинган эди; Бу оятлар шундай дейилади: Баъзан хотин ва болалар Аллоҳ таолонинг амрининг бажарилишига тўсқинлик қиладилар ва ўзларининг фаровонлиги ва роҳатини таъминлаш учун, уларни фронтга бориб, уйлари ва кошоналаридан ҳижрат қилишларига йўл қўймайдилар ёки пул сарфлашлари ва муҳтожларга ёрдам беришларига тўсқинлик қиладилар. Бундай ҳолларда, бундай талабларга жавоб берманг ва ўз вазифангизни тўғри бажаринг.
Албатта, хотин ва болаларнинг баъзан номақбул истакларига қарши туриш оила аъзолари ўртасида ғазаб ва норозиликни келтириб чиқармаслиги керак; Аксинча, агар улар пушаймон бўлса ёки кечирим сўраса, уларнинг хатосига эътибор бермаслик ва ундан ўтиш керак.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Ҳақиқий иймоннинг белгиси ягона ва якка Аллоҳга ишонишдир. Мўминлар барча ишларда Аллоҳга таваккал қилишлари керак.
2. Оилавий муносабатлар диний бурчларга тўсқинлик қилмаслиги керак. Оила аъзоси бўлишдан олдин, оиланинг ҳар бир аъзоси Аллоҳнинг қули ва бандасидир ва Аллоҳ инсониятдан сўраган нарсага эргашиши керак.
3. Инсон учун синов майдонларидан бири бу уй ва оиладир. Хотин ва болаларнинг талаблари кўп. Бу талабларни бажариш, Аллоҳнинг амрига зид бўлмаган даражада мумкин ва мақбулдир.
4. Туйғулар ва вазифалар ўртасидаги мувозанатни ўрнатиш керак. Биз ҳис-туйғуларимиз туфайли ўз бурчларимизни бажаришни тўхтатмаслигимиз керак, шунингдек, бурчларимиз туфайли оилавий ҳис-туйғуларимизни эътиборсиз қолдирмаслигимиз керак.
Энди муборак Тағобун сурасининг 15 ва 16-ояти карималари қироатга қулоқ тутамиз:
إِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ، فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِیعُوا وَأَنْفِقُوا خَیْرًا لِأَنْفُسِکُمْ وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
15 - Албатта, мол-мулкларингиз ва фарзандларингиз синовдан бошқа нарса эмас. Ва Аллоҳнинг ҳузурида улуғ ажр бор. 16 - Аллоҳга қўлингиздан келганича тақво қилинг ва (амрини) тингланг ва итоат қилинг ва инфоқ қилинг - ўзингизга яхши бўлади. Ва кимки нафсининг қизғанчиқлигидан сақланса, ана ўшалар нажот топувчилардир.
Инсон учун мавжуд бўлган ҳар нарса унинг синови бўлади. Бойлик фақат хотин-бола учун эмас, балки унинг бир қисмини Аллоҳ йўлида сарфлаш керак, бу борада оила аъзоларининг қаршиликларидан қўрқмаслик керак. Фарзанд ҳам Аллоҳнинг омонатидир ва агар Ислом ва мусулмонларни ҳимоя қилиш унинг жанг майдонида иштирок этишини талаб қилса, унинг ҳозир бўлишига тўсқинлик қилмаслик керак.
Инсоннинг нафси ўз хоҳиш-истакларига эришиш учун доимо инсонни бойлик тўплашда бахилликка, харажатда бахилликка етаклайди, агар инсон эҳтиёткор бўлмаса, ўз нафсини жиловламаса, бу унинг Аллоҳнинг динига қарши чиқишига ҳам сабаб бўлади. Бинобарин, бу оятлар одамларни нафсга берилиш хавфидан огоҳлантириб, Аллоҳнинг айтганини эшитиб, унга амал қилиш орқали нафсга берилишнинг олдини олишга буюради.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Бойлик ва фарзандларга ҳаддан ташқари қизиқиш ва боғлиқлик инсоннинг сирпаниши ва оғиши учун шароит яратади.
2. Тақво ва Аллоҳдан қўрқишнинг чегараси йўқ, ҳамма жойда ва ҳар доим улуғ Тангрига қарши чиқишдан сақланмоқ лозим.
3. Инсоннинг чинакам эзгулик ва бахтиёрлиги кайфият ва нафсга эргашишга эмас, балки Аллоҳ таолонинг ўгитларига амал қилишга боғлиқ.
4. Мол-дунёга, бойликка берилиш инсонни бахиллик ва хирс, мол-мулк бериш эса инсоннинг нажотига етаклайди.
Сўнгда муборак Тағобун сурасининг 17 ва 18-ояти карималари қироатга қулоқ тутамиз:
إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ، عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
17 - Агар Аллоҳга яхши қарз берсангиз, У сизга кўпайтириб берур ва сизни кечирур. Аллоҳ шакур ва ҳалимдир. 18 - У ғойиб ва ошкорни билувчи, азиз ва ҳаким зотдир.
Бу ояти карималар аввалги оятларнинг давоми сифатида инсонни бахиллик, хирс каби нохуш хислатлардан озод қилиш йўлини таъкидлаб, шундай дейилади: “Муҳтожларга берган нарсангизни Аллоҳ билмайди ва сизга фойда ҳам йўқ, деб ўйламанг. Нима ёрдам берсангиз, хоҳ беғараз бўлсин, хоҳ қарз шаклида бўлсин, ҳисобингиз Аллоҳдир ва гўё уни Аллоҳга қарз бериб қўйгандек бўласиз ва ундан қайтариб оласиз.
Албатта, ислом маданиятида садақа савобидан кўра қарз беришнинг ажри кўпроқдир. Чунки бу одамнинг кредит тўловини қайтаришга уринишига сабаб бўлади. У оёққа туриб, қарзини тўлашга ҳаракат қилади. Бу унинг ҳаёт йўлида ўсишига олиб келиши мумкин. Аммо ҳар доим бошқалардан ёрдам сўраган киши бошқаларга қарам бўлиб қолади ва жамиятга юк бўлиб қолади.
Умуман олганда, хайр-эҳсон ва қарз одамларнинг, айниқса, муҳтожларнинг меҳнатидан тугунни ечгани учун охират савобидан ташқари, гуноҳларнинг мағфират қилинишига, Аллоҳнинг инояти ва раҳматига сазовор бўлишига ҳам сабаб бўлади.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Аллоҳ таоло мискинларга ёрдам берувчи ва уларга берилган нарсани ҳисоблаб, кўп марта қайтаради.
2. Гарчи Худо бизнинг яратувчимиз бўлса ва аслида бизда бор нарса ва бошқаларга берган нарсамиз Уники бўлса-да, лекин барибир ўз бойлигини муҳтожларга берганларга миннатдор.
3. Худонинг халқига қарз бериш Худога қарз беришга ўхшайди. Шунинг учун, қарз олувчилар ёки муҳтожлар сизга раҳмат айтишини кутманг, чунки Худонинг Ўзи бизга раҳмат айтади.
4. Бошқа одамга ва ҳатто муҳтож бўлган одамга кимдан ёрдам берилганини билмайдиган тарзда яширин ёрдам қимматроқдир. Шунинг учун Аллоҳ таоло айтадики, мен ҳам махфий ишлардан хабардорман.
Бу оятларнинг тугаши билан Тағобун сурасининг осон ва равон тафсири ҳам тугади. Ушбу дастур якунида сиз азизларни улуғ Тангрига ҳавола қиламиз ва фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.
